‘sammāsambuddhassa te paṭijānato ime dhammā anabhisambuddhā’ti, tamahaṁ tattha sādhukaṁ samanuyuñjeyyaṁ samanugāheyyaṁ samanubhāseyyaṁ. ‘You claim to be a fully awakened Buddha, but you don’t understand these things.’ Then I’d carefully pursue, press, and grill them on that point. ‘khīṇāsavassa te paṭijānato ime āsavā aparikkhīṇā’ti, tamahaṁ tattha sādhukaṁ samanuyuñjeyyaṁ samanugāheyyaṁ samanubhāseyyaṁ. ‘You claim to have ended all defilements, but you still have these defilements.’ Then I’d carefully pursue, press, and grill them on that point. ‘yassa kho pana te atthāya dhammo desito, so na niyyāti takkarassa sammā dukkhakkhayāyā’ti, tamahaṁ tattha sādhukaṁ samanuyuñjeyyaṁ samanugāheyyaṁ samanubhāseyyaṁ. ‘Your teaching does not lead someone who practices it to the complete ending of suffering, the goal for which it is taught.’ Then I’d carefully pursue, press, and grill them on that point.
Anacchariyaṁ kho, panetaṁ āvuso upavāṇa, yaṁ bhagavā sāyanhasamayaṁ paṭisallānā vuṭṭhito etadeva ārabbha udāhareyya yathā āyasmantaṁyevettha upavāṇaṁ paṭibhāseyya. I wouldn’t be surprised if the Buddha brings this up when he comes out of retreat later this afternoon. He might even call upon Venerable Upavāna himself.
yo ime cha satthāre titthakare kāmesu vītarāge, anekasataparivāre sasāvakasaṅghe paduṭṭhacitto akkoseyya paribhāseyya, bahuṁ so apuññaṁ pasaveyyā”ti? If someone with malicious intent were to abuse and insult these six teachers with their hundreds of followers, would they not create much wickedness?” “Yo kho, brāhmaṇa dhammika, ime cha satthāre titthakare kāmesu vītarāge anekasataparivāre sasāvakasaṅghe paduṭṭhacitto akkoseyya paribhāseyya, bahuṁ so apuññaṁ pasaveyya. “They would indeed.
yo ime satta satthāre titthakare kāmesu vītarāge anekasataparivāre sasāvakasaṅghe paduṭṭhacitto akkoseyya paribhāseyya, bahuṁ so apuññaṁ pasaveyyā”ti? If someone with malicious intent were to abuse and insult these seven teachers with their hundreds of followers, would they not create much wickedness?” “Yo, bhikkhave, ime satta satthāre titthakare kāmesu vītarāge anekasataparivāre sasāvakasaṅghe paduṭṭhacitto akkoseyya paribhāseyya, bahuṁ so apuññaṁ pasaveyya. “They would indeed.
Sace hi mayaṁ, bhante, jāneyyāma ‘bhagavā bahidvārakoṭṭhake ṭhito’ti, ettakampi (…) no nappaṭibhāseyyā”ti. If we’d known, I wouldn’t have said so much.” (…) → (dhammaṁ) (katthaci) "
“Sace kho tvaṁ, ānanda, girimānandassa bhikkhuno dasa saññā bhāseyyāsi, ṭhānaṁ kho panetaṁ vijjati yaṁ girimānandassa bhikkhuno dasa saññā sutvā so ābādho ṭhānaso paṭippassambheyya. “Ānanda, if you were to recite to the mendicant Girimānanda these ten perceptions, it’s possible that after hearing them his illness will die down on the spot. Sace kho tvaṁ, ānanda, girimānandassa bhikkhuno imā dasa saññā bhāseyyāsi, ṭhānaṁ kho panetaṁ vijjati yaṁ girimānandassa bhikkhuno imā dasa saññā sutvā so ābādho ṭhānaso paṭippassambheyyā”ti. If you were to recite to the mendicant Girimānanda these ten perceptions, it’s possible that after hearing them his illness will die down on the spot.”
“Mamaṁ vā, bhikkhave, pare avaṇṇaṁ bhāseyyuṁ, dhammassa vā avaṇṇaṁ bhāseyyuṁ, saṅghassa vā avaṇṇaṁ bhāseyyuṁ, tatra tumhehi na āghāto na appaccayo na cetaso anabhiraddhi karaṇīyā. «Когда другие порицают меня, или порицают дхамму, или порицают сангху, то вы, монахи, не должны испытывать ни гнева, ни недовольства, ни неприязни в сердце. Mamaṁ vā, bhikkhave, pare avaṇṇaṁ bhāseyyuṁ, dhammassa vā avaṇṇaṁ bhāseyyuṁ, saṅghassa vā avaṇṇaṁ bhāseyyuṁ, tatra ce tumhe assatha kupitā vā anattamanā vā, tumhaṁ yevassa tena antarāyo. Если вы, монахи, будете сердиться или горевать, когда другие порицают меня, или порицают дхамму, или порицают сангху, то вам же будет от этого ущерб. Mamaṁ vā, bhikkhave, pare avaṇṇaṁ bhāseyyuṁ, dhammassa vā avaṇṇaṁ bhāseyyuṁ, saṅghassa vā avaṇṇaṁ bhāseyyuṁ, tatra ce tumhe assatha kupitā vā anattamanā vā, api nu tumhe paresaṁ subhāsitaṁ dubbhāsitaṁ ājāneyyāthā”ti? Если вы, монахи, будете сердиться или горевать, когда другие порицают меня, или порицают дхамму, или порицают сангху, то сможете ли вы судить, справедливо или несправедливо говорят другие?» “Mamaṁ vā, bhikkhave, pare avaṇṇaṁ bhāseyyuṁ, dhammassa vā avaṇṇaṁ bhāseyyuṁ, saṅghassa vā avaṇṇaṁ bhāseyyuṁ, tatra tumhehi abhūtaṁ abhūtato nibbeṭhetabbaṁ: — «Когда другие порицают меня, или порицают дхамму, или порицают сангху, то вы, монахи, должны разъяснять как неверное то, что неверно: Mamaṁ vā, bhikkhave, pare vaṇṇaṁ bhāseyyuṁ, dhammassa vā vaṇṇaṁ bhāseyyuṁ, saṅghassa vā vaṇṇaṁ bhāseyyuṁ, tatra tumhehi na ānando na somanassaṁ na cetaso uppilāvitattaṁ karaṇīyaṁ. Когда же другие восхваляют меня, или восхваляют дхамму, или восхваляют сангху, то вы, монахи, не должны испытывать ни радости, ни удовлетворения, ни веселья в сердце. uppilāvitattaṁ → ubbilāvitattaṁ (bj, sya-all); ubbillāvitattaṁ (pts1ed) Mamaṁ vā, bhikkhave, pare vaṇṇaṁ bhāseyyuṁ, dhammassa vā vaṇṇaṁ bhāseyyuṁ, saṅghassa vā vaṇṇaṁ bhāseyyuṁ, tatra ce tumhe assatha ānandino sumanā uppilāvitā tumhaṁ yevassa tena antarāyo. Если вы, монахи, будете радостны, довольны, веселы, когда другие восхваляют меня, или восхваляют дхамму, или восхваляют сангху, то вам же будет от этого ущерб. uppilāvitā → ubbilāvino (bj); ubbilāvitattā (sya-all); ubbillāvitā (pts1ed) Mamaṁ vā, bhikkhave, pare vaṇṇaṁ bhāseyyuṁ, dhammassa vā vaṇṇaṁ bhāseyyuṁ, saṅghassa vā vaṇṇaṁ bhāseyyuṁ, tatra tumhehi bhūtaṁ bhūtato paṭijānitabbaṁ: Когда другие восхваляют меня, или восхваляют дхамму, или восхваляют сангху, то вы, монахи, должны разъяснить как верное то, что верно: te maṁ tattha samanuyuñjeyyuṁ samanugāheyyuṁ samanubhāseyyuṁ. ???dn1:2.26.7 И если бы они стали последовательно расспрашивать меня, просить о доказательствах, оспаривать.??? Ye maṁ tattha samanuyuñjeyyuṁ samanugāheyyuṁ samanubhāseyyuṁ, tesāhaṁ na sampāyeyyaṁ. И если бы они стали последовательно расспрашивать меня, просить о доказательствах, оспаривать, то я не смог бы дать им объяснения.
Yannūna mayampi yena bhagavā tenupasaṅkameyyāma; upasaṅkamitvā bhagavato santike paccekaṁ gāthaṁ bhāseyyāmā”ti. Поэтому теперь и мы приблизимся к Благостному и, приблизившись, произнесем перед Благостным каждый по строфе». paccekaṁ gāthaṁ → paccekagāthā (si); paccekagāthaṁ (sya-all, km, pts1ed)
‘Api nu, sunakkhatta, tathāgato taṁ vācaṁ bhāseyya yā sā vācā dvayagāminī’ti? „Сунаккхатта, разве станет Татхагата говорить такую речь, которая была бы двусмысленной?“
Tesañca vo, cunda, samaggānaṁ sammodamānānaṁ avivadamānānaṁ sikkhataṁ aññataro sabrahmacārī saṅghe dhammaṁ bhāseyya. И вот, Чунда, если другой собрат станет излагать перед общиной [свое] учение, вам следует поучать [его], объединившись дружелюбно, не пререкаясь. sikkhataṁ → sikkhitabbaṁ (bahūsu) Aparopi ce, cunda, sabrahmacārī saṅghe dhammaṁ bhāseyya. И далее, Чунда, если [другой] собрат станет излагать перед общиной [свое] учение, Aparopi ce, cunda, sabrahmacārī saṅghe dhammaṁ bhāseyya. И далее, Чунда, если другой собрат станет излагать перед общиной [свое] учение, Aparopi ce, cunda, sabrahmacārī saṅghe dhammaṁ bhāseyya. И далее, Чунда, если [другой] собрат станет излагать перед общиной [свое] учение,
Apissu naṁ, mārisa, amanussā attāhipi paripuṇṇāhi paribhāsāhi paribhāseyyuṁ. И нечеловеческие существа, досточтимый, даже будучи его близкими, будут порицать его тяжелыми порицаниями. Apissu naṁ, mārisa, amanussā attāhi paripuṇṇāhi paribhāsāhi paribhāseyyuṁ. И нечеловеческие существа, досточтимый, даже будучи его близкими, будут порицать его тяжелыми порицаниями.
Na jotimantopi narā tapeyyuṁ. not even brilliant men would shine. jotimantopi narā tapeyyuṁ → jotimantopi na pabhāseyyuṁ (thag21.1:60 [Vaṅgīsattheragāthā])
“sace kho tvaṁ, ānanda, jāneyyāsi ettakampi te nappaṭibhāseyya. “If you’d known, Ānanda, you wouldn’t have said so much. nappaṭibhāseyya → na paṭibhāseyya (sya-all, pts-vp-pli1); nappaṭibhāyeyya (an10.96:1 [96. Kokanudasutta]); nappaṭibheyya (?)
Tasmātiha, phagguna, tava cepi koci sammukhā tāsaṁ bhikkhunīnaṁ avaṇṇaṁ bhāseyya, tatrāpi tvaṁ, phagguna, ye gehasitā chandā ye gehasitā vitakkā te pajaheyyāsi. Поэтому, если кто-либо упрекает тех монахинь в твоём присутствии, тебе следует отбросить любые желания и любые мысли, основанные на домохозяйской жизни. gehasitā → gehassitā (?) Tasmātiha, phagguna, tava cepi koci sammukhā avaṇṇaṁ bhāseyya, tatrāpi tvaṁ, phagguna, ye gehasitā chandā ye gehasitā vitakkā te pajaheyyāsi. Если кто-либо упрекает [тебя] в твоём присутствии, тебе следует отбросить любые желания и любые мысли, основанные на домохозяйской жизни.
Tasmātiha, bhikkhave, tumhe cepi pare akkoseyyuṁ paribhāseyyuṁ roseyyuṁ viheseyyuṁ, tatra tumhe hi na āghāto na appaccayo na cetaso anabhiraddhi karaṇīyā. Поэтому, монахи, если другие оскорбляют, бранят, ругают, изводят вас, по этому поводу вам также не следует испытывать ни раздражения, ни горечи, ни уныния.
Sace hi mayaṁ jāneyyāma ‘āyasmā sāriputto’ti, ettakampi no nappaṭibhāseyya. Если бы мы знали, что это был достопочтенный Сарипутта, мы бы не говорили так много.
‘bhāseyya nu kho, bhante, tathāgato taṁ vācaṁ yā sā vācā paresaṁ appiyā amanāpā’ti? «Уважаемый, мог бы Татхагата произнести такую речь, которая была бы немилой и неприятной для других?» ‘bhāseyya, rājakumāra, tathāgato taṁ vācaṁ yā sā vācā paresaṁ appiyā amanāpā’ti, tamenaṁ tvaṁ evaṁ vadeyyāsi: «Татхагата, царевич, мог бы произнести такую речь, которая была бы немилой и неприятной для других», то тогда скажи ему: Puthujjanopi hi taṁ vācaṁ bhāseyya yā sā vācā paresaṁ appiyā amanāpā’ti. Ведь заурядный человек тоже мог бы произнести такую речь, которая была бы немилой и неприятной для других». ‘na, rājakumāra, tathāgato taṁ vācaṁ bhāseyya yā sā vācā paresaṁ appiyā amanāpā’ti, tamenaṁ tvaṁ evaṁ vadeyyāsi: «Татхагата, царевич, не мог бы произнести такую речь, которая была бы немилой и неприятной для других», то тогда скажи ему: “bhāseyya nu kho, bhante, tathāgato taṁ vācaṁ yā sā vācā paresaṁ appiyā amanāpā”ti? «Уважаемый, мог бы Татхагата произнести такую речь, которая была бы немилой и неприятной для других?» “bhāseyya nu kho, bhante, tathāgato taṁ vācaṁ yā sā vācā paresaṁ appiyā amanāpā”ti? mn58 “bhāseyya, rājakumāra, tathāgato taṁ vācaṁ yā sā vācā paresaṁ appiyā amanāpā”ti, tamenaṁ tvaṁ evaṁ vadeyyāsi: mn58 Puthujjanopi hi taṁ vācaṁ bhāseyya yā sā vācā paresaṁ appiyā amanāpā”ti. mn58 “na, rājakumāra, tathāgato taṁ vācaṁ bhāseyya yā sā vācā paresaṁ appiyā amanāpā”ti, tamenaṁ tvaṁ evaṁ vadeyyāsi— mn58 Pubbeva nu kho te etaṁ cetaso parivitakkitaṁ assa ‘ye maṁ upasaṅkamitvā evaṁ pucchissanti tesāhaṁ evaṁ puṭṭho evaṁ byākarissāmī’ti, udāhu ṭhānasovetaṁ paṭibhāseyyā”ti? имеется ли уже у тебя в уме такая заблаговременная мысль: «Если эти придут ко мне и спросят об этом, то в таком случае я отвечу им так» или к тебе приходит ответ сразу на месте?» Ṭhānasovetaṁ maṁ paṭibhāseyyā”ti. Мне придёт ответ сразу на месте».
caṅkī brāhmaṇo tārukkho brāhmaṇo pokkharasāti brāhmaṇo jāṇussoṇi brāhmaṇo pitā ca te todeyyo, katamā nesaṁ seyyo, yaṁ vā te sammuccā vācaṁ bhāseyyuṁ yaṁ vā asammuccā”ti? the brahmins Caṅkī, Tārukkha, Pokkharasādi, Jānussoṇi, and your father Todeyya. What’s better for them: that their speech agrees or disagrees with accepted usage?” seyyo → seyyā (bj, sya-all, km) | sammuccā → sammusā (si, pts1ed); saṁmucchā (sya-all) | ca → vā (bj, sya-all, km, pts1ed) “Katamā nesaṁ seyyo, yaṁ vā te mantā vācaṁ bhāseyyuṁ yaṁ vā amantā”ti? “What’s better for them: that their speech is thoughtful or thoughtless?” “Katamā nesaṁ seyyo, yaṁ vā te paṭisaṅkhāya vācaṁ bhāseyyuṁ yaṁ vā appaṭisaṅkhāyā”ti? “What’s better for them: that their speech follows reflection or is unreflective?” “Katamā nesaṁ seyyo, yaṁ vā te atthasaṁhitaṁ vācaṁ bhāseyyuṁ yaṁ vā anatthasaṁhitan”ti? “What’s better for them: that their speech is beneficial or worthless?”
Sace kho taṁ, aggivessana, jayasenassa rājakumārassa imā dve upamā paṭibhāyeyyuṁ, anacchariyaṁ te jayaseno rājakumāro pasīdeyya, pasanno ca te pasannākāraṁ kareyyā”ti. It wouldn’t be surprising if, had these two similes occurred to you, Prince Jayasena would have gained confidence in you and shown his confidence.” paṭibhāyeyyuṁ → paṭibhāseyyuṁ (bj, sya-all, km, pts1ed)
Rahovādaṁ na bhāseyya, sammukhā na khīṇaṁ bhaṇe. Don’t talk behind people’s backs, and don’t speak sharply in their presence. na khīṇaṁ → nātikhīṇaṁ (sya-all, km, mr) Ataramānova bhāseyya, no taramāno. Don’t speak hurriedly. ‘Rahovādaṁ na bhāseyya, sammukhā na khīṇaṁ bhaṇe’ti— ‘Don’t talk behind people’s backs, and don’t speak sharply in their presence.’ Tatra, bhikkhave, yaṁ jaññā rahovādaṁ abhūtaṁ atacchaṁ anatthasaṁhitaṁ sasakkaṁ taṁ rahovādaṁ na bhāseyya. When you know that what you say behind someone’s back is untrue, false, and pointless, then if at all possible you should not speak. sasakkaṁ → sampattaṁ (mr) Tatra, bhikkhave, yaṁ jaññā sammukhā khīṇavādaṁ abhūtaṁ atacchaṁ anatthasaṁhitaṁ sasakkaṁ taṁ sammukhā khīṇavādaṁ na bhāseyya. When you know that your sharp words in someone’s presence are untrue, false, and pointless, then if at all possible you should not speak. ‘Rahovādaṁ na bhāseyya, sammukhā na khīṇaṁ bhaṇe’ti— ‘Don’t talk behind people’s backs, and don’t speak sharply in their presence.’ ‘Ataramānova bhāseyya no taramāno’ti— ‘Don’t speak hurriedly.’ ‘Ataramānova bhāseyya, no taramāno’ti— ‘Don’t speak hurriedly.’
Yannūna mayampi yena bhagavā tenupasaṅkameyyāma; upasaṅkamitvā bhagavato santike paccekaṁ gāthaṁ bhāseyyāmā”ti. “Why don’t we go to the Buddha and each recite a verse in his presence?” paccekaṁ gāthaṁ → paccekagāthaṁ (bj, pts1ed, pts2ed); paccekagāthā (sya-all, km)
yaṁ bhagavā antaraṁ sammasaṁ bhāseyya. Bhagavato sutvā bhikkhū dhāressantī”ti. Let the Buddha speak of the inner self-examination. The mendicants will listen and remember it.”
‘na cāyamāyasmā suvaṇṇapātiyāpi rūpiyacuṇṇaparipūrāya hetu sampajānamusā bhāseyyā’ti. ‘This venerable would not tell a deliberate lie even for the sake of a golden bowl filled with silver powder.’
‘na cāyamāyasmā rūpiyapātiyāpi suvaṇṇacuṇṇaparipūrāya hetu sampajānamusā bhāseyyā’ti. ‘This venerable would not tell a deliberate lie even for the sake of a silver bowl filled with gold powder.’
“na kho pana metaṁ patirūpaṁ yohaṁ aññadatthu māṇavakānaṁyeva sutvā samaṇaṁ mahākaccānaṁ akkoseyyaṁ paribhāseyyaṁ. “But it wouldn’t be appropriate for me to abuse or insult the ascetic Mahākaccāna solely because of what I’ve heard from these students. mahākaccānaṁ akkoseyyaṁ → akkoseyyaṁ virujjheyyaṁ (sya-all, km, mr)
Tenahāvuso isidatta, yadā aññathāpi evarūpo pañho āgaccheyya, taññevettha paṭibhāseyyā”ti. So when a similar question comes up, you should also answer it as you feel inspired.” "aññathāpi → yadā aññadāpi (bj, pts1ed); aññadāpi (?) "
Tenahāvuso isidatta, yadā aññathāpi evarūpo pañho āgaccheyya, taññevettha paṭibhāseyyā”ti. So when a similar question comes up, you should also answer it as you feel inspired.”
Tasmātiha tvaṁ, sāriputta, imaṁ dhammapariyāyaṁ abhikkhaṇaṁ bhāseyyāsi bhikkhūnaṁ bhikkhunīnaṁ upāsakānaṁ upāsikānaṁ. So Sāriputta, you should frequently speak this exposition of the teaching to the monks, nuns, laymen, and laywomen.
Yaṁ bhagavā ānāpānassatisamādhiṁ bhāseyya, bhagavato sutvā bhikkhū dhāressantī”ti. Let the Buddha speak on immersion due to mindfulness of breathing. The mendicants will listen and remember it.”