lokottaravāda prātimokṣasūtram
Introductory verses
namo bhagavate vītarāgāya |
SC 1 narendradevendrasuvanditena trilokavighuṣṭaviśālakīrtinā |
buddhena lokārthacareṇa tāyinā sudeśitaṁ prātimokṣaṁ vidunā || Verse 1 ||SC 2 taṁ prātimokṣaṁ bhavaduḥkhamokṣaṁ śrutvāna dhīrāḥ sugatasya bhāṣitaṁ |
ṣaḍindriyasaṁvarasaṁvṛtatvāt karonti jātīmaraṇasya antaṁ || Verse 2 ||SC 3 cirasya labdhvā ratanāni trīṇi buddhotpādaṁ mānuṣikāñ ca śraddhāṁ |
dauḥśīlyavadyaṁ parivarjayitvā viśuddhaśīlā bhavathāpramattāḥ || Verse 3 ||SC 4 śīlena yukto śramaṇo ’tiveti śīlena yukto brāhmaṇo ’tiveti |
śīlena yukto naradevapūjyo śīlena yuktasya hi prātimokṣaṁ || Verse 4 ||SC 5 anekabuddhānumataṁ viśuddhaṁ śīlaṁ pratiṣṭhā dharaṇīva sānuṁ |
udāhariṣyāmy ahaṁ saṁghamadhye hitāya lokasya sadevakasya || Verse 5 ||
iti upodghātaḥ ||
SC 6 kiṁ jīvitena teṣāṁ yeṣām ihākuśalamūlajālāni |
pracchādayanti hṛdayaṁ gaganam iva samunnatā meghāḥ ||
atijīvitaṁ ca teṣāṁ yeṣām ihākuśalamūlajālāni |
vilayaṁ vrajanti kṣipraṁ divasakarahatāndhakāram iva || Verse 6-7 ||SC 7 kiṁ poṣadhena teṣāṁ ye te sāvadyaśīlacaritrāḥ |
jarāmaraṇapañjaragatā amaravitarkehi khādyanti ||
kāryaṁ ca poṣadhena teṣāṁ ye te anavadyaśīlacāritrāḥ |
jarāmaraṇāntakarā mārabalapramardanā dhīrāḥ || Verse 8-9 ||SC 8 kiṁ poṣadhena teṣām alajjināṁ bhinnavṛttaśīlānāṁ |
mithyājīvaratānām asaraṇam iva carantānāṁ ||
kāryaṁ ca poṣadhena teṣāṁ lajjinām abhinnavṛttaśīlānāṁ |
samyagjīvaratānām adhyāśayaśuddhaśīlānāṁ || Verse 10-11 ||SC 9 kiṁ poṣadhena teṣāṁ ye te duḥśīlapāpakarmāntāḥ |
kuṇapam iva samudrato samutkṣiptāḥ śāstu prāvacanāt ||
kāryaṁ ca poṣadhena teṣāṁ ye te traidhātuke anupaliptāḥ |
ākāśe viya pāṇi śuddhānāṁ vimuktacittānāṁ || Verse 12-13 ||SC 10 kiṁ poṣadhena teṣāṁ ṣaḍindriyaṁ yehi yehi surakṣitaṁ nityaṁ |
patitānāṁ māraviṣaye svagocaraṁ varjayantānāṁ ||
kāryaṁ ca poṣadhena teṣāṁ ṣaḍindriyaṁ yehi surakṣitaṁ nityaṁ |
yuktānāṁ śāstur vacane jinavacane śāsanaratānāṁ || Verse 14-15 ||SC 11 kiṁ poṣadhena teṣām ātmaśīlehi ye hy upavadanti |
sabrahmacāriṇaś ca śastā devamanuṣyāś ca duḥśīlāḥ ||
kāryaṁ ca poṣadhena teṣāṁ śīlehi nāsti gārhyaṁ |
sarvatra nopavadyā vijñānāṁ vai sadevake loke || Verse 16-17 ||SC 12 kiṁ poṣadhena teṣāṁ virāgitaṁ śāstuḥ śāsanaṁ yehi |
āsevitā ca yehi vipattīyo pañca cāpattīḥ ||
kāryaṁ ca poṣadhena teṣāṁ yuktānāṁ śāsane daśabalasya |
sarvajñasya sarvadarśino maitrīpadā yehi paricīrṇāḥ || Verse 18-19 ||SC 13 yeṣāṁ ca vasati hṛdaye śāstā dharmo gaṇottamo |
śikṣā uddeśo saṁvāso saṁbhogo śāstuno vacanaṁ ||
teṣām upoṣadho ’dya aparityaktāni yehi etāni |
paricarya dharmarājaṁ te yānti asaṁskṛtaṁ sthānaṁ || Verse 20-21 ||SC 14 śuddhasya vai sadā phalguḥ sadā śuddhasya poṣadho |
śuddhasya śucikarmasya sadā sampadyate vrataṁ || Verse 22 ||SC 15 yāvat sūtrapratikṣepo gaṇamadhye na bheṣyati |
tāvat sthāsyati saddharmo sāmagrī ca gaṇottame || Verse 23 ||SC 16 yāvac ca deśayitāraḥ pratipattāraś ca dharmaratnasya |
tāvat sthāsyati saddharmmo hitāya sarvalokasya || Verse 24 ||SC 17 tasmāt samagrāḥ sahitāḥ sagauravāḥ bhaviyā anyamanyaṁ paricaratha |
dharmarājam adhigacchatha nirvāṇam atandritā acyutam padam aśokam iti || Verse 25 ||
Preliminary
(iti) vastu |
SC 18 abhikrāntāḥ suvihitāḥ śuddhā nipuṇā anusaṅgāyanto upaniṣaṇṇā, cāritāḥ śalākā, gaṇitā bhikḥū sīmāprāptā ettakā janāḥ | anāgatānām āyuḥmanto bhikḥūṇāṁ cchandapāriśuddhim ārocettha, ārocitaṁ ca prativedetha | ko bhikḥu bhikḥuṇīnāṁ cchandahārako? nāsti cātra kaścid anupasaṁpanno nāsti utkḥiptako | nāsti mātṛghātī, nāsti pitṛghātī | nāsti arhantaghātako, nāsti saṁghabhedako, nāsti tathāgatasya duḥṭacittarudhirotpādako | nāsti bhikḥuṇīdūḥako | nāsti stainyasaṁvāsiko, nāsti nānāsaṁvāsiko, nāsti asaṁvāsiko | nāsti tīrthikāpakrāntako | nāsti svayaṁsannaddhako | tad evaṁ samanvāharantu bhagavato śrāvakāṇāṁ nityaviśuddhānāṁ pariśuddhaśīlānāṁ |
SC 19 śṛṇotu me bhante saṁgho ☸ adya saṁghasya cāturdaśiko vā sandhipoṣadho vā viśuddhinakṣatraṁ | ettakaṁ ṛtusya nirgataṁ | ettakam avaśiṣṭaṁ | kiṁ saṁghasya pūrvakṛtyaṁ? alpakṛtyo bhagavataḥ śrāvakasaṁgho so bhavati |
SC 20 śṛṇotu me bhante saṁgho ☸ adya saṁghasya pāñcadaśiko poṣadho viśuddhinakṣatraṁ | yadi saṁghasya prāptakālaṁ saṁgho imasmin pṛthivīpradeśe yāvatakaṁ bhikṣusaṁghenābhigṛhītaṁ samantanavyāmamātraṁ atrāntare pāñcadaśikaṁ poṣadhaṁ kuryāt prātimokṣaṁ ca sūtram uddiśeyyā | ovayikā eṣā jñaptiḥ |
SC 21 kariṣyati bhante saṁgho imasmin pṛthivīpradeśe yāvatakaṁ bhikṣusaṁghenābhigṛhītaṁ samantanavyāmamātram atrāntare pāñcadaśikaṁ poṣadhaṁ prātimokṣaṁ ca sūtram uddiśiṣyati | kṣamate taṁ saṁghasya, yasmāt tūṣṇīm evam etaṁ dhārayāmi |
SC 22 abhimukhaṁ krāmati jarāmaraṇaṁ kṣīyati jīvitendriyaṁ, hāyati saddharmo astameti dharmolko, nirvāyanti deśayitāraḥ, parīttā bhavanti pratipattāraḥ | gacchanti kṣaṇalavamuhūrttarātrindivasamāsārdhamāsaṛtusaṁvatsarāḥ | girinadījalacapalacañcalopamā āyuḥ saṁskārā muhūrttam api nāvatiṣṭhante | apramādenāyuṣmantehi sampādayitavyaṁ | tat kasya hetoḥ? apramādādhigatānāṁ hi tathāgatānām arhatāṁ samyaksaṁbuddhānāṁ bodhiḥ | apramādādhigato cānuttaro upadhisaṁkṣayo ti vadāmi | tenāpramādenāyuṣmantehi saṁpādayitavyaṁ | daśārthavaśān sampaśyamānās tathāgatārhantaḥ samyaksaṁbuddhāḥ śrāvakāṇām adhiśīlaṁ śikṣāpadaṁ prajñāpayanti, pratimokṣaṁ ca sūtram uddiśanti | katamān daśa? saṁyyathīdaṁ
- saṁghasaṁgrahāya
- saṁghasuṣṭhutāya
- durmaṅkūnāṁ pudgalānāṁ nigrahāya
- peśalānāṁ ca bhikṣūṇāṁ phāsuvihārāya
- aprasannānāṁ prasādāya
- prasannānāṁ ca bhūyobhāvāya
- dṛṣṭadhārmikāṇām āśravāṇāṁ nirghātāya
- samparāyikāṇām āśravāṇām āyatyām ananuśravaṇatāya
- yathemaṁ syāt prāvacanaṁ cirasthitikaṁ
- bāhujanyaṁ vivṛtaṁ suprakāśitaṁ yāvad devamanuṣyeṣv iti |
SC 23 imān daśārthavaśān saṁpaśyamānās tathāgatā arhantaḥ samyaksambuddhāḥ śrāvakāṇām adhiśīlaṁ śikṣāpadaṁ prajñāpayanti prātimokṣaṁ ca sūtram uddiśanti |
nidānam
SC 24 prātimokṣam āyuṣmanto sūtram uddiśiṣyāmi | taṁ śṛṇuta sādhu ca suṣṭhu ca manasi kuruta | bhāṣiṣyāmi | yasya vo siyāpattiḥ so ’viṣkarotu, asantīye āpattīye tūṣṇīṁ bhavitavyaṁ | tūṣṇīmbhāvena kho punar āyuṣmanto pariśuddhā iti vedayiṣyāmi | yathā kho punar āyuṣmanto pratyekaṁ pratyekaṁ pṛcchitasya bhikṣusya vyākaraṇaṁ bhavati evam eva rūpāye bhikṣuparṣāye yāvantṛtīyakaṁ samanuśrāvayiṣyati | yo puna bhikṣu evaṁrūpāye bhikṣuparṣāye yāvantṛtīyakaṁ samanuśrāviyamāṇo smaramāṇo santīm āpattiṁ nāviṣkaroti saṁprajānamṛṣāvādo se bhavati | saṁprajānamṛṣāvādo kho punar āyuṣmanto āntarāyiko dharmo ukto bhagavatā | tasmāt smaramāṇena bhikṣuṇā āpannena viśuddhiprekṣeṇa santī āpattī āviṣkartavyā | āviṣkṛtvā ca se phāsu bhavati, no anāviṣkṛtvā |
|| iti nidānaṁ ||
4 pārājika rules
SC 25 ime kho punar āyuṣmanto catvāraḥ pārājikā dharmā anvardhamāsaṁ sūtre prātimokṣe uddeśam āgacchanti |
pārājika 1: maithunam
SC 26 yo puna bhikṣu bhikṣūṇāṁ śikṣāsāmīcīsamāpanno śikṣām apratyākhyāya daurbalyam anāviṣkṛtvā maithunaṁ grāmyadharmaṁ pratiṣeveya antamaśato tiryagyonigatāyam api sādham ayaṁ bhikṣuḥ pārājiko bhavaty asaṁvāsyo, na labhate bhikṣūhi sārdhasaṁvāsaṁ |
SC 27 idaṁ bhagavatā veśālīyaṁ śikṣāpadaṁ prajñaptaṁ pañcavarṣābhisaṁbuddhena hemantapakṣe pañcame, divase dvādaśame, purebhaktam uttarāmukhaniṣaṇṇena dvyardhapauruṣāyāṁ cchāyāyāṁ, āyuṣmantaṁ yaśikaṁ kalandakaputram ārabhya | imasya ca śikṣāpadasya prajñaptir dharmo, yathāpraṇihitasya ca yā anuvartanatā ayam ucyate anudharmo |
pārājika 2: adinnādānaṁ
SC 28 yo puna bhikṣu grāmād vā araṇyād vā adinnam anyātakaṁ stainasaṁskāram ādiyeya yathārūpeṇādinnādānena rājāno gṛhītvā haneṁsu vā bandheṁsu vā pravrājeṁsu vā hambho puruṣa coro ’si bālo ’si mūḍho ’si stainyo ’sīti vā vadeṁsu, tathārūpaṁ bhikṣur adinnam ādiyamāno ayam pi bhikṣuḥ pārājiko bhavaty asaṁvāsyo, na labhate bhikṣūhi sārdhasaṁvāsaṁ |
SC 29 idaṁ bhagavatā rājagṛhe śikṣāpadaṁ prajñaptaṁ ṣaḍvarṣābhisambuddhena hemantapakṣe dvitīye, divase navame, paścādbhaktaṁ purastān mukhaniṣaṇṇena aḍḍhātīyapauruṣāyāṁ cchāyāyām āyuṣmantaṁ dhanikaṁ kumbhakārajātīyam ārabhya rājānaṁ ca śreṇīyaṁ bimbasāraṁ pāṁsukūlikaṁ ca bhikṣaṁ | imasya ca śikṣāpadasya prajñaptir dharmo yathāpraṇihitasya ca yā anuvartanatā ayam ucyate anudharmo |
pārājika 3: vadho manuṣyavigrahasya
SC 30 yo puna bhikṣuḥ svahastaṁ manuṣyavigrahaṁ jīvitād vyaparopeya śastrahārakaṁ vāsya paryeṣeya, maraṇāya cainaṁ samādāpeya, maraṇavarṇaṁ vāsya saṁvarṇeya ☸ hambho puruṣa kiṁ te iminā pāpakena durjīvitena dhigjīvitena, mṛtaṁ te jīvitāc chreyo ☸ iti cittam alaṁ cittasaṁkalpam anekaparyāyeṇa maraṇāya vainaṁ samādāpeya maraṇavarṇaṁ vāsya saṁvarṇeya, so ca puruṣo tenopakrameṇa kālaṁ kuryān nānyena, ayaṁ pi bhikṣuḥ pārājiko bhavaty asaṁvāsyo, na labhate bhikṣūhi sārdhasaṁvāsaṁ |
SC 31 idaṁ bhagavatā veśālīyaṁ śikṣāpadaṁ prajñaptaṁ ṣaḍvarṣābhisambuddhena hemantapakṣe tṛtīye, divase daśame, paścādbhaktaṁ purastān mukhaniṣaṇṇena aḍḍhātīyapauruṣāyāṁ cchāyāyāṁ sambahulān gilānopasthāpakān bhikṣūn ārabhya mṛgadaṇḍikaṁ ca parivrājakaṁ | imasya ca śikṣāpadasya prajñaptir dharmo, yathāpraṇihitasya ca yā anuvartanatā ayam ucyate anudharmo |
pārājika 4: abhūtena cottarimanuṣyadharmaṁ pratijānāti
SC 32 yo puna bhikṣur anabhijānann aparijānann ātmopanāyikam uttarimanuṣyadharmam alamāryajñānadarśanaṁ viśeṣādhigamaṁ prātajāneya ita jānāmi ita paśyāmīti | so tad apareṇa samayena samanugrāhiyamāṇo vā asamanugrāhiyamāṇo vā āpanno viśuddhiprekṣo evam avaci ☸ ajānann evāham āyuṣmanto avaci jānāmi, apaśyan paśyāmīti | iti tucchaṁ mṛṣā vilāpam anyatrābhimānāt ayaṁ pi bhikṣuḥ pārājiko bhavaty asaṁvāsyo na labhate bhikṣūhi sārdhasaṁvāsaṁ |
SC 33 idaṁ bhagavatā śrāvastīyaṁ śikṣāpadaṁ prajñaptaṁ ṣaḍvarṣābhisambuddhena hemantapakṣe caturthe, divase trayodaśame, purebhaktaṁ uttarāmukhaniṣaṇṇena aḍḍhucchapauruṣāyāṁ cchāyāyāṁ saṁbahulān grāmavāsikān bhikṣūn ārabhya ābhiyānikaṁ ca bhikṣuṁ | imasya ca śikṣāpadasya prajñaptir dharmo, yathā praṇihitasya ca yā anuvartanatā ayam ucyate anudharmo |
SC 34 || uddānaṁ ||
[1] maithunam [2] adinnādānaṁ [3] vadho manuṣyavigrahasyā- [4] bhūtena cottarimanuṣyadharmaṁ pratijānātīti |
SC 35 uddiṣṭāḥ kho punar āyuṣmanto catvāraḥ pārājikā dharmāḥ | yeṣāṁ bhikṣur ito ’nyatarām āpattim āpadyitvā pārājiko bhavaty asaṁvāsyo na labhate bhikṣūhi sārdhasaṁvāsaṁ | yathā pūrve tathā paścād yathā paścāt tathā pūrve pārājiko bhavaty asaṁvāsyo na labhate bhikṣūhi saṁvāsaṁ ḥ tatrāyuṣmanto pṛcchāmi kaccittha pariśuddhāḥ? dvitīyaṁ pi āyuṣmanto pṛcchāmi kaccittha pariśuddhāḥ? tṛtīyaṁ pi āyuṣmanto pṛcchāmi kaccittha pariśuddhāḥ? pariśuddhātrāyuṣmanto yasmāt tūṣṇīm evam etaṁ dhārayāmi |
13 saṁghātiśeṣa rules
SC 36 ime kho punar āyuṣmanto trayodaśa saṁghātiśeṣā dharmā anvardhamāsaṁ sūtre prātimokṣe uddeśam āgacchanti |
saṁghātiśeṣa 1: saṁcetanikā
SC 37 saṁcetanikāye śukrasya visṛṣṭīye anyatra svapnāntare saṁghātiśeṣo |
saṁghātiśeṣa 2: hastagraho
SC 38 yo puna bhikṣu otīrṇo vipariṇatena cittena mātṛgrāmeṇa sārdhaṁ kāyasaṁsargaṁ samāpadyeya saṁyathīdaṁ hastagrahaṇaṁ vā veṇīgrahaṇaṁ vā anyatarānyatarasya vā punar aṅgajātasya āmoṣaṇaparāmoṣaṇaṁ sādiyeya saṁghātiśeṣo |
saṁghātiśeṣa 3: obhāṣo
SC 39 yo puna bhikṣu otīrṇo vipariṇatena cittena mātṛgrāmaṁ duṣṭhullāya vācāya obhāṣeya pāpikāya maithunopasaṁhitāya saṁyathīdaṁ yuvāṁ yuvatīti saṁghātiśeṣo |
saṁghātiśeṣa 4: paricaryā
SC 40 yo puna bhikṣu otīrṇo vipariṇatena cittena mātṛgrāmasya antike ātmikāye paricaryāye varṇaṁ bhāṣeya ☸ etad agraṁ bhagini paricaryāṇāṁ yā mādṛśaṁ śramaṇaṁ śīlavantaṁ kalyāṇadharmaṁ brahmacāriṁ etena dharmeṇa upasthiheya paricareya yaduta maithunopasaṁhiteneti saṁghātiśeṣo |
saṁghātiśeṣa 5: saṁcaritraṁ
SC 41 yo puna bhikṣuḥ saṁcaritraṁ samāpadyeya istriyāye mataṁ puruṣasyopasaṁhareya puruṣasya vā mataṁ istriyāye upasaṁhareya jāyattanena vā jārtanena vā antamaśato tatkṣaṇikāyām api saṁghātiśeṣo |
saṁghātiśeṣa 6: kuṭīṁ
SC 42 svayaṁ yācikāya bhikṣuṇā kuṭī kārayamāṇena asvāmikātmoddeśikā kuṭī kārāpayitavyā | tatredaṁ pramāṇaṁ ☸ dīrghaśo dvādaśa vitastīyo sugatavitastinā | tiryak saptāntaraṁ | bhikṣū cānenābhinetavyā vastudeśanāya | tehi bhikṣuhi vastu deśayitavyaṁ | anāraṁbhaṁ saparikramaṇaṁ | sāraṁbhe ced bhikṣu vastusminn aparikramaṇe svayaṁyācikāya kuṭīṁ kārāpeya asvāmikām ātmoddeśikāṁ bhikṣūn vā nābhineya vastudesanāya, pramāṇaṁ vā atikrameya, adeśite vastusminn aparikramaṇe saṁghātiśeṣo |
saṁghātiśeṣa 7: vihāro
SC 43 mahālakaṁ bhikṣuṇā vihāraṁ kārāpayamāṇena sasvāmikam ātmoddeśikaṁ bhikṣū cānenābhinetavyā vastudeśanāya | tehi bhikṣūhi vastu deśayitavyaṁ | anāraṁbhaṁ saparikramaṇaṁ | sāraṁbhe ced bhikṣu vastusminn aparikramaṇe mahallakaṁ vihāraṁ kārāpeya sasvāmikam ātmoddeśikaṁ bhikṣūn vā nābhineya vastudeśanāya, adeśite vastusminn aparikramaṇe saṁghātiśeṣo |
saṁghātiśeṣa 8: abhūtena (1)
SC 44 yo puna bhikṣu bhikṣusya duṣṭo, doṣāt kupito, anāttamano śuddhaṁ bhikṣum anāpattikam amūlakena pārājikena dharmeṇa anudhvaṁseya apy evaṁ nāma imaṁ bhikṣuṁ brahmacaryāto cyāveyaṁ ti, so tad apareṇa samayena samanugrāhiyamāṇo vā asamanugrāhiyamāṇo vā amūlakam eva tam adhikaraṇaṁ bhavati | amūlakasya ca adhikaraṇasya ca adharmo upādinno bhavati, bhikṣu ca doṣe pratiṣṭhihati doṣād avacāmīti saṁghātiśeṣo |
saṁghātiśeṣa 9: abhūtena (2)
SC 45 yo puna bhikṣu bhikṣusya duṣṭo, doṣāt kupito, anāttamano anyabhāgīyasyādhikaraṇasya kiñcid eva leśamātrakaṁ dharmam upādāya aparājikaṁ bhikṣuṁ pārājikena dharmeṇa anudhvaṁseya apy eva nāma imaṁ bhikṣuṁ brahmacaryāto cyāveyaṁ ti, so tad apareṇa samayena samanugrāhiyamāṇo vā asamanugrāhiyamāṇo vā anyabhāgīyam eva tam adhikaraṇaṁ bhavati, anyabhāgīyasya cādhikaraṇasya kocid eva leśamātrako dharmo upādinno bhavati, bhikṣu ca doṣe pratiṣṭhihati doṣād avacāmīti saṁghātiśeṣo |
saṁghātiśeṣa 10: saṁghasya ca bhedāyopakrāmati
SC 46 yo puna bhikṣuḥ samagrasya saṁghasya bhedāya parākrameya bhedanasaṁvartanīyaṁ vādhikaraṇaṁ samādāya pragṛhya tiṣṭheya, so bhikṣu bhikṣūhi evam asya vacanīyo ☸ mā āyuṣman samagrasya saṁghasya bhedāya parākramehi, bhedanasaṁvartanīyaṁ vā adhikaraṇaṁ samādāya pragṛhya tiṣṭhāhi | sametu āyuṣmān sārdhaṁ saṁghena, samagro hi saṁgho sahito sammodamāno avivadamāno ekuddeśo kṣīrodakībhūto śāstuḥ śāsanaṁ dīpayamāno sukhaṁ ca phāsuṁ ca viharati | evaṁ ca so bhikṣu bhikṣūhi vucyamāno taṁ vastuṁ pratinissareya ity etaṁ kuśalaṁ | no ca pratinissareya, so bhikṣu bhikṣūhi yāvantṛtīyakaṁ samanugrāhitavyo samanubhāṣitavyo tasya vastusya pratinissargāya | yāvantṛtīyakaṁ samanugrāhiyamāṇo vā samanubhāṣiyamāṇo vā taṁ vastuṁ pratinissareya ity etaṁ kuśalaṁ | no ca pratinissareya tam eva vastuṁ samādāya pragṛhya tiṣṭheya saṁghātiśeṣo |
saṁghātiśeṣa 11: tasya cānuvartakāḥ
SC 47 tasya kho puna bhikṣusya bhikṣū sahāyakā bhonti eko vā, dvau vā trayo vā saṁbahulā vā, vargavādakā anuvartakāḥ samanujñāḥ saṁghabhedāya | te bhikṣū tān bhikṣūn evaṁ vadeṁsu ☸ mā āyuṣmanto etaṁ bhikṣuṁ kiñcid vadatha kalyāṇaṁ vā pāpakaṁ vā | dharmavādī caiṣo bhikṣur vinayavādī caiṣo bhikṣu, asmākaṁ caiṣo bhikṣu cchandaṁ ca ruciṁ ca samādāya pragṛhya vyavaharati | yaṁ caitasya bhikṣusya kṣamate ca rocate ca asmākam api taṁ kṣamate ca rocate ca | jānan caiṣo bhikṣu bhāṣate no ajānan | te bhikṣu bhikṣūhi evam asya vacanīyā ☸ mā āyuṣmanto evaṁ vadatha, na eṣo bhikṣur dharmavādī, na eṣo bhikṣur vinayavādī, adharmavādī caiṣo bhikṣu, avinayavādī caiṣo bhikṣu, ajānan caiṣo bhikṣu bhāṣate no jānan | mā āyuṣmanto saṁghabhedaṁ rocentu, saṁghasāmagrīm evāyuṣmanto rocentu | samentu āyuṣmanto sārdhaṁ saṁghena | samagro hi sahito sammodamāno avivadamāno ekuddeśo kṣīrodakībhūto śāstuḥ śāsanaṁ dīpayamāno sukhaṁ ca phāsuṁ ca viharati | evaṁ ca te bhikṣū bhikṣūhi vucyamānās taṁ vastuṁ pratinissareṁsu ity etaṁ kuśalaṁ, no ca pratinissareṁsu te bhikṣū bhikṣūhi yāvantṛtīyakaṁ samanugrāhitavyāḥ samanubhāṣitavyāḥ tasya vastusya pratinissargāya | yāvantṛtīyakaṁ samanugrāhiyamāṇā vā samanubhāṣiyamāṇā vā taṁ vastuṁ pratinissareṁsu ity etaṁ kuśalaṁ, no ca pratinissareṁsu tam eva ca vastuṁ samādāya pragṛhya tiṣṭheṁsu saṁghātiśeṣo |
saṁghātiśeṣa 12: durvacako
SC 48 bhikṣuḥ kho puna durvacakajātīyo bhoti | so uddeśaparyāpannehi śikṣāpadehi bhikṣūhi śikṣāyāṁ saha dharmeṇa saha vinayena vucyamāno ātmānam avacanīyaṁ karoti | so evam āha ☸ mā me āyuṣmanto kiñcid vadatha kalyāṇaṁ vā pāpakaṁ vā | aham apy āyuṣmantānāṁ na kiñcid vakṣyāmi kalyāṇaṁ vā pāpakaṁ vā | viramathāyuṣmanto mama vacanāya | so bhikṣu bhikṣūhi evam asya vacanīyo ☸ mā āyuṣmann uddeśaparyāpannehi śikṣāpadehi bhikṣūhi śikṣāyāṁ saha dharmeṇa saha vinayena vucyamāno ātmānam avacanīyaṁ karohi | avacanīyam evāyuṣmān ātmānaṁ karotu | bhikṣū pi āyuṣmantaṁ vakṣyanti śikṣāyāṁ saha dharmeṇa saha vinayena | āyuṣmān api bhikṣūn vadatu śikṣāyāṁ saha dharmeṇa saha vinayena | evaṁ saṁbaddhā kho punas tasya bhagavato tathāgatasyārhataḥ samyaksambuddhasya parṣā yad idam anyamanyasya vacanīyā, anyonyāpatti vyutthāpanīyā | evaṁ ca so bhikṣū bhikṣūhi vucyamāno taṁ vastuṁ pratinissareya ity etaṁ kuśalaṁ, no ca pratinissareya so bhikṣu bhikṣūhi yāvantṛtīyakaṁ samanugrāhitavyo samanubhāṣitavyo tasya vastusya pratinissargāya | yāvantṛtīyakaṁ samanugrāhiyamāṇo vā taṁ vastuṁ pratinissareya ity etaṁ kuśalaṁ, no ca pratinissareya tam eva vastuṁ samādāya pragṛhya tiṣṭheya saṁghātiśeṣo |
saṁghātiśeṣa 13: kuladūṣakāś
SC 49 saṁbahulā bhikṣū kho punar anyataraṁ grāmam vā nagaraṁ vā nigamaṁ vā upaniśrāya viharanti kuladūṣakāḥ pāpasamācārāḥ | teṣāṁ te pāpakāḥ samācārā dṛśyante ca śrūyante ca | kulāny api duṣṭāni dṛśyante ca śrūyante ca | kuladūṣakāś ca punar bhavanti pāpasamācārāḥ | te bhikṣū bhikṣūhi evam asya vacanīyāḥ ☸ āyuṣmantānāṁ khalu pāpakāḥ samācārāḥ dṛśyante ca śrūyante ca | kulāny api duṣṭāni dṛśyante ca śrūyante ca | kuladūṣakāś ca punar āyuṣmantaḥ pāpasamācārāḥ | prakramathāyuṣmanto imasmād āvāsād alaṁ vo iha vustena | evaṁ ca te bhikṣū bhikṣūhi vucyamānās te bhikṣū tān bhikṣūn evaṁ vadeṁsu ☸ cchandagāmī cāyuṣmanto doṣagāmī cāyuṣmanto saṁgho, mohagāmī cāyuṣmanto saṁgho, bhayagāmī cāyuṣmanto saṁgho, saṁgho ca tāhi tādṛśikāhi āpattīhi ekatyān bhikṣūn pravrājeti ekatyān bhikṣūn na pravrājeti | te bhikṣū bhikṣūhi evam asya vacanīyāḥ ☸ mā āyuṣmanto evaṁ vadatha | na saṁgho cchandagāmī, na saṁgho doṣagāmī, na saṁgho mohagāmī, na saṁgho bhayagāmī | na ca saṁgho tāhi tādṛśikāhi āpattīhi ekatyān bhikṣūn pravrājeti, ekatyān bhikṣūn na pravrājeti | āyuṣmantānām eva khalu pāpakāḥ samācārāḥ dṛśyante ca śrūyante ca | kulāny api duṣṭāni dṛśyante ca śrūyante ca | kuladūṣakāś ca punar āyuṣmantaḥ pāpasamācārāḥ | prakramathāyuṣmanto imasmād āvāsād alaṁ vo iha vustena | evaṁ ca te bhikṣū bhikṣūhi vucyamānā taṁ vastuṁ pratinissareṁsu ity etaṁ kuśalaṁ | no ca pratinissareṁsu te bhikṣū bhikṣūhi yāvantṛtīyakaṁ samanugrāhitavyā samanubhāṣitavyās tasya vastusya pratinissargāya | yāvantṛtīyakaṁ samanugrāhiyamāṇā vā samanubhāṣiyamāṇā vā taṁ vastuṁ pratinissareṁsu ity etaṁ kuśalaṁ | no ca pratinissareṁsu tam eva vastuṁ samādāya pragṛhya tiṣṭheṁsu saṁghātiśeṣo |
SC 50 || uddānaṁ ||
[1] saṁcetanikā [2] hastagraho [3] obhāṣo [4] paricaryā atha [5] saṁcaritraṁ [6] kuṭīṁ [7] vihāro (8–9) dve cābhūtena [10] saṁghasya ca bhedāyopakrāmati | [11] tasya cānuvartakāḥ [12] durvacako [13] kuladūṣakāś ca ||
SC 51 uddiṣṭā kho punar āyuṣmanto trayodaśa saṁghātiśeṣā dharmāḥ | tatra nava prathamāpattikāś catvāro yāvantṛtīyakā, yeṣāṁ bhikṣur ato ’nyatarām āpattim āpadyitvā yāvatakaṁ jānan cchādeti tāvatakaṁ tena bhikṣuṇā akāmaparivāsaṁ parivasitavyaṁ | parivustaparivāsena bhikṣuṇā uttariṣaḍāhaṁ bhikṣusaṁghe mānatvaṁ caritavyaṁ | cīrṇamānatvo bhikṣuḥ kṛtānudharmo āhvayanapratibaddho yatra syād viṁśagaṇo bhikṣusaṁgho tatra so bhikṣu āhvayitavyo | ekabhikṣuṇāpi ced ūnoviṁśatigaṇo bhikṣusaṁgho taṁ bhikṣum āhveya, so ca bhikṣu anāhūto te ca bhikṣū garhyāḥ | iyam atra sāmīcī |
SC 52 tatrāyuṣmanto pṛcchāmi kaccittha pariśuddhāḥ? dvitīyaṁ pi āyuṣmanto pṛcchāmi kaccittha pariśuddhāḥ? tṛtīyaṁ pi āyuṣmanto pṛcchāmi kaccittha pariśuddhāḥ? pariśuddhā atrāyuṣmanto yasmāt tūṣṇīm evam etaṁ dhārayāmi |
2 aniyata rules
SC 53 ime kho punar āyuṣmanto duve aniyatā dharmā anvardhamāsaṁ sūtre prātimokṣe uddeśam āgacchanti ☸
aniyata 1: praticchannāsanaṁ
SC 54 yo puna bhikṣu mātṛgrāmeṇa sārdhaṁ praticchannāsane alaṁkarmaṇīye eko ekāya raho niṣadyāṁ kalpeya, tam enaṁ śraddheyavacasā upāsikā dṛṣṭvā trayāṇāṁ dharmāṇām anyatarānyatareṇa dharmeṇa vadeya pārājikena vā saṁghātiśeṣeṇa vā pācattikena vā | niṣadyāṁ bhikṣuḥ pratijānamāno trayāṇāṁ dharmāṇām anyatarānyatareṇa dharmeṇa kārāpayitavyo pārājikena vā saṁghātiśeṣeṇa vā pācattikena vā yena yena vā punar asya śraddheyavacasā upāsikā dṛṣṭvā dharmeṇa vadeya, tena so bhikṣu dharmeṇa kārāpayitavyo | ayaṁ dharmo aniyato |
aniyata 2: rahoniṣadyā
SC 55 na haiva kho punaḥ praticchannāsanaṁ bhavati, nālaṁ karmaṇīyaṁ, alaṁ kho puna mātṛgrāmaṁ duṣṭhullāya vācāya obhāṣituṁ pāpikāya maithunopasaṁhitāya | tathārūpe ca bhikṣu āsane mātṛgrāmeṇa sārdham eko ekāya raho niṣadyāṁ kalpeya, tam enaṁ śraddheyavacasā upāsikā dṛṣṭvā dvinnāṁ dharmāṇām anyatarānyatareṇa dharmeṇa vadeya saṁghātiśeṣeṇa vā pācattikena vā | niṣadyāṁ bhikṣuḥ pratijānamāno dvinnāṁ dharmāṇām anyatarāntareṇa dharmeṇa kārāpayitavyo saṁghātiśeṣeṇa vā pācattikena vā, yena yena vā punar asya śraddheyavacasā upāsikā dṛṣṭvā dharmeṇa vadeya, tena tena so bhikṣu dharmeṇa kārāpayitavyo | ayaṁ pi dharmo aniyato |
SC 56 || uddānaṁ ||
[1] praticchannāsanaṁ [2] rahoniṣadyā ca |
SC 57 uddiṣṭāḥ kho punar āyuṣmanto duve aniyatā dharmāḥ | tatrāyuṣmanto pṛcchāmi kaccittha pariśuddhāḥ? dvitīyaṁ pi āyuṣmanto pṛcchāmi kaccittha pariśuddhā? tṛtīyaṁ pi āyuṣmanto pṛcchāmi kaccittha pariśuddhāḥ? pariśuddhā atrāyuṣmanto yasmāt tūṣṇīm evam etaṁ dhārayāmi |
30 nissargika pācattika rules
SC 58 ime kho punar āyuṣmanto triṁśan nissargikapācattikā dharmā anvardhamāsaṁ sūtre prātimokṣe uddeśam āgacchanti ☸
Chapter 1
nissargikapācattika 1: daśāhaṁ
SC 59 kṛtacīvarehi bhikṣūhi uddhṛtasmin kaṭhine daśāhaparamaṁ bhikṣuṇā atirekacīvaraṁ dhārayitavyaṁ | taduttariṁ dhāreya, nissargikapācattikaṁ |
nissargikapācattika 2: vipravāso
SC 60 kṛtacīvarehi bhikṣūhi uddhṛtasmin kaṭhine ekarātraṁ pi ced bhikṣuḥ trayāṇāṁ cīvarāṇām anyatarānyatareṇa vipravaseya anyatra saṁghasaṁmutīye, nissargikapācattikaṁ |
nissargikapācattika 3: akāle
SC 61 kṛtacīvarehi bhikṣūhi uddhṛtasmin kaṭhine utpadyeya bhikṣusya akālacīvaram ākāṁkṣamāṇena bhikṣuṇā pratigṛhṇitavyaṁ | pratigṛhṇitvā kṣipram eva taṁ cīvaraṁ kārāpayitavyaṁ | kārāpayato ca tasya bhikṣusya taṁ cīvaraṁ na paripūreya, māsaparamaṁ tena bhikṣuṇā taṁ cīvaraṁ nikṣipitavyaṁ ūnasya pāripūrīye santīye pratyāśāye | taduttariṁ nikṣipeya santīye vā asantīye vā pratyāśāye nissargikapācattikaṁ |
nissargikapācattika 4: pratigraho
SC 62 yo puna bhikṣur anyātikāye bhikṣuṇīye cīvaraṁ pratigṛhṇeya anyatra pallaṭṭhakena nissargikapācattikaṁ |
nissargikapācattika 5: dhovanā
SC 63 yo puna bhikṣur anyātikāye bhikṣuṇīye purāṇacīvaraṁ dhovāpeya vā rañjāpeya vā ākoṭāpeya vā nissargikapācattikaṁ |
nissargikapācattika 6: yācanā
SC 64 yo puna bhikṣur anyātakaṁ gṛhapatiṁ vā gṛhapatiputraṁ vā cīvaraṁ yāceya anyatra samaye nissargikapācattikaṁ | tatrāyaṁ samayo ☸ ācchinnacīvaro bhikṣur bhavati | ayam atra samayo |
nissargikapācattika 7: sāntarottaraṁ
SC 65 ācchinnacīvareṇa bhikṣuṇā kṣamate anyātakaṁ gṛhapatiṁ vā gṛhapatiputrīṁ vā cīvaraṁ yācituṁ | tam enam abhihṛṣṭo samāno saṁbahulehi cīvarehi pravāreya, tathāpravāritena bhikṣuṇā sāntarottaraparamaṁ cīvaraṁ sādayitavyaṁ | taduttariṁ sādiyeya nissargikapācattikaṁ |
nissargikapācattika 8: vikalpena (1)
SC 66 bhikṣuṁ kho punar uddiśya anyatareṣāṁ dvinnāṁ gṛhapatikānāṁ cīvaracetāpanāny abhisaṁskṛtāni bhavanti abhisaṁcetayitāni ☸ imehi vayaṁ cīvaracetāpanehi civaraṁ cetāpayitvā itthanāmaṁ bhikṣuṁ cīvareṇācchadayiṣyāmaḥ | tatra ca bhikṣuḥ pūrvaṁ apravārito upasaṁkramitvā vikalpam āpadyeya ☸ sādhu kho puna yūyam āyuṣmanto imehi cīvaracetāpanehi cīvaraṁ cetāpayitvā itthaṁnāmaṁ bhikṣuṁ cīvareṇācchādetha | evaṁrūpeṇa vā evaṁrūpeṇa vā ubhau pi sahitau ekena kalyāṇakāmatām upādāya | abhiniṣpanne cīvare nissargikapācattikaṁ |
nissargikapācattika 9: vikalpena (2)
SC 67 bhikṣuṁ kho punar uddiśya anyatareṣāṁ dvinnāṁ gṛhapatikasya gṛhapatinīye ca pratyekacīvaracetāpanāni abhisaṁskṛtāni bhavanti, abhisaṁcetayitāni ☸ imehi vayaṁ pratyekacīvaracetāpanehi pratyekaṁ pratyekaṁ cīvaraṁ cetāpayitvā itthaṁnāmaṁ bhikṣuṁ pratyekaṁ pratyekaṁ cīvareṇācchadayiṣyāmaḥ | tatra ca bhikṣuḥ pūrvaṁ apravārito upasaṁkramitvā vikalpam āpadyeya ☸ sādhu kho punas tvam āyuṣman, tvaṁ ca bhagini, imehi pratyekacīvaracetāpanehi pratyekaṁ cīvaraṁ cetāpayitvā itthaṁnāmaṁ bhikṣuṁ pratyekaṁ cīvareṇācchādetha evaṁrūpeṇa vā evaṁrūpeṇa vā ubhau pi sahitau ekena kalyāṇakāmatām upādāya | abhiniṣpanne cīvare nissargikapācattikaṁ |
nissargikapācattika 10: rājā
SC 68 bhikṣuṁ kho punar uddiśya anyataro rājā vā rājabhogyo vā dūtena cīvaracetāpanāni preṣeya | so bhikṣus tenopasaṁkramitvā taṁ bhikṣum evaṁ vadeya ☸ imāni khalv āryam uddiśya itthaṁnāmena rājñā ca rājabhogyena vā dūtena cīvaracetāpanāni preṣitāni, tāni āryo pratigṛhṇātu | tena bhikṣuṇā so dūto evam asya vacanīyo ☸ na kho punar āyuṣman kṣamate bhikṣusya cīvaracetāpanāni pratigṛhṇituṁ | cīvaraṁ tu vayaṁ pratigṛhṇāmaḥ kālena samayena kalpikaṁ dīyamānaṁ | evam ukte so dūto taṁ bhikṣum evaṁ vadeya santi punar ārya kecid bhikṣūṇāṁ vaiyāpṛtyakarāti | ākāṁkṣamāṇena bhikṣuṇā santā vaiyāpṛtyakarā vyapadiśitavyāḥ ārāmikā vā | ete āyuṣman bhikṣūṇāṁ vaiyāpṛtyakarā ye bhikṣūṇāṁ vaiyāpṛtyaṁ karonti | evam ukte so dūto yena vaiyāpṛtyakarās tenopasaṁkramitvā tān vaiyāpṛtyakarān evaṁ vadeya ☸ sādhu kho puna yūyam āyuṣmanto vaiyāpṛtyakarā imehi cīvaracetāpanehi cīvaraṁ cetāpayitvā itthaṁnāma bhikṣuṁ cīvareṇācchādetha kālena samayena kalpikenānavadyena | so ca dūto tān vaiyāpṛtyakarān saṁjñapayitvā yena so bhikṣus tenopasaṁkramitvā na bhikṣum eva vadeya ye khu te āryeṇa vaiyāpṛtyakarā vyapadiṣṭās te mayā saṁjñaptās tān upasaṁkrameyāmi | ācchādayiṣyanti te cīvareṇa kālena samayena kalpikenānavadyena | ākāṁkṣamāṇena bhikṣuṇā cīvarārthikena yena te vaiyāpṛtyakarās tenopasaṁkramitvā te vaiyāpṛtyakarāḥ sakṛt dvikkhutto trikkhutto codayitavyā vijñāpayitavyāḥ ☸ artho āyuṣmanto bhikṣusya cīvareṇeti | sakṛt dvikkhutto trikkhutto codayanto vijñāpayanto taṁ cīvaram abhiniṣpādeya ity etat kuśalaṁ, no ced abhiniṣpādeya catukkhutto pañcakhutto ṣaṭkhuttoparamaṁ tena bhikṣuṇā tūṣṇībhūtena uddeśe sthātavyaṁ | catukkhutto pañcakkhutto ṣaṭkkhuttoparamaṁ tūṣṇībhūto uddeśe tiṣṭhanto taṁ cīvaram abhiniṣpādeya, ity etat kuśalaṁ, no ced abhiniṣpādeya tad uttapanto vā vyāyamanto vā taṁ cīvaram abhiniṣpādeya, abhiniṣpanne cīvare nissargikapācattikaṁ | no ced abhiniṣpādeya yena se tāni rājñā vā rājabhogyena vā dūtena cīvaracetāpanāni preṣitāni tatra tena bhikṣuṇā svayaṁ vā gantavyaṁ, dūto vā pratirūpo preṣayitavyo, yāni khu āyuṣmantehi itthaṁnāmaṁ bhikṣum uddiśya dūtena cīvaracetāpanāni preṣitāni na khu tāni tasya bhikṣusya kiñcid arthaṁ spharanti, pratyanveṣatha, na svakaṁ dharmo | vo vipraṇaśiṣyatīti iyam atra sāmīcī |
SC 69 || uddānaṁ ||
[1] daśāhaṁ [2] vipravāso [3] akāle ca [4] pratigraho [5] dhovanā [6] yācanā caṁva | [7] sāntarottaraṁ (8–9) dve ca vikalpena [10] rājā ca || prathamo vargaḥ ||
Chapter 2
nissargikapācattika 11: śuddhakālakānāṁ
SC 70 yo puna bhikṣuḥ śuddhakālakānām eḍakalomānāṁ navaṁ santhataṁ kārāpeya nissargikapācattikaṁ |
nissargikapācattika 12: dve bhāgā
SC 71 navaṁ santhataṁ bhikṣuṇā kārāpayamāṇena śuddhakālakānām eḍakalomānāṁ dve bhāgā ādayitavyās tṛtīyo odātikānāṁ caturtho gocarikāṇāṁ | taduttarim ādiyeya nissargikapācattikaṁ |
nissargikapācattika 13: kauśeyamiśra
SC 72 yo puna bhikṣuḥ kauśeyamiśrāṇām eḍakalomānāṁ navaṁ santhataṁ kārāpeya nissargikapācattikaṁ |
nissargikapācattika 14: ṣaḍvarṣāṇi
SC 73 navaṁ santhataṁ bhikṣuṇā kārāpayamāṇena akāmaṁ ṣaḍvarṣāṇi dhārayitavyaṁ | tato ca bhikṣuḥ pratyoreṇa taṁ purāṇaṁ santhataṁ visarjayitvā vā avisarjayitvā vā anyaṁ navaṁ santhataṁ kārāpeya kalyāṇakāmatām upādāya, anyatra namatasaṁmutīye nissargikapācattikaṁ |
nissargikapācattika 15: niṣīdanaṁ
SC 74 navaṁ santhataniṣīdanaṁ bhikṣuṇā kārāpayamāṇena tato purāṇasanthatāto samantāt sugatavitastinā bhāgo ādayitavyo navasya durvaṇṇīkaraṇārthaṁ | tato ca bhikṣur anādāya navasanthataṁ niṣīdanaṁ kārāpeya nissargikapācattikaṁ |
nissargikapācattika 16: adhvānamārgo
SC 75 bhikṣusya kho punar adhvānamārge pratipannasya utpadyeṁsu eḍakalomāni | ākāṁkṣamāṇena bhikṣuṇā pratigṛhṇitavyaṁ | pratigṛhṇitvā sāmaṁ triyojanaparamaṁ hartavyam asante anyasmin hārake taduttariṁ hāreya sante vā asante vā anyasmin hārake, nissargikapācattikaṁ |
nissargikapācattika 17: vivaṭā vā
SC 76 yo puna bhikṣur anyātikāye bhikṣuṇīye eḍakalomādi dhovāpeya vā raṁjāpeya vā vivaṭāpaye vā, nissargikapācattikaṁ |
nissargikapācattika 18: svahastaṁ
SC 77 yo puna bhikṣuḥ svahastaṁ jātarūparajatam udgṛhṇeya vā udgṛhṇāpeya vā antamasato iha nikṣipehīti vā vadeya, upanikṣiptaṁ vā sādiyeya nissargikapācattikaṁ |
nissargikapācattika 19: krayavikraya
SC 78 yo puna bhikṣur anekavidhaṁ krayavikrayavyavahāraṁ samāpadyeya saṁyyathīdaṁ imaṁ kriṇa ito kriṇa ettakamettakena krīṇāhīti vā vadeya, nissargikapācattikaṁ |
nissargikapācattika 20: vikṛtivyavahāra
SC 79 yo puna bhikṣur anekavidhaṁ jātarūparajatavikṛtivyavahāraṁ samāpadyeya nissargikapācattikam ||
SC 80 || uddānaṁ ||
[11] śuddhakālakānāṁ [12] dve bhāgā [13] kauśeyamiśra [14] ṣaḍvarṣāṇi [15] niṣīdanaṁ [16] adhvānamārgo [17] vivaṭā vā [18] svahastaṁ [19] krayavikraya [20] vikṛtivyavahāreṇa || dvitīyo vargaḥ ||
Chapter 3
nissargikapācattika 21: pātra
SC 81 daśāhaparamaṁ bhikṣuṇā atirekapātraṁ dhārayitavyaṁ | taduttariṁ dhāreya nissargikapācattikaṁ |
nissargikapācattika 22: bandhanaṁ
SC 82 yo puna bhikṣu ūnapañcabandhanabaddhena pātreṇa anyaṁ navaṁ pātraṁ paryeṣeya kāmātām upādāya, tena bhikṣuṇā taṁ pātraṁ bhikṣuparṣāye nissaritavyaṁ | yo tahi bhikṣuparṣāye pātraparyanto bhavati so tasya bhikṣusya anupradātavyo ☸ evaṁ te āyuṣman pātro dhārayitavyo yāvad bhedanaṁ, nissargikapācattikaṁ |
nissargikapācattika 23: bhaiṣajyam
SC 83 yāni kho punar imāni gilānapratiṣevaṇīyāni bhaiṣajyāni bhavanti sayyathīdaṁ sarpistailamadhuphāṇitaṁ ☸ evaṁrūpāṇi gilānena bhikṣuṇā satkṛtyābhigṛhītāni, kṣamate saptāhaṁ sannidhikāraṁ paribhuñjituṁ, santaṁ śeṣaṁ nissaritavyaṁ tad uttaritavyaṁ | taduttariṁ khādeya vā bhuṁjeya vā santaṁ vā śeṣabhūtaṁ nissareya nissargikapācattikaṁ |
nissargikapācattika 24: ācchedo
SC 84 yo puna bhikṣu bhikṣusya cīvaraṁ datvā yathā duṣṭo doṣāt kupito anāttamāno ācchindeya vā ācchindāpayeya vā ☸ āhara bhikṣu cīvaraṁ, na te ’haṁ demīti vā vadeya, nissargikapācattikaṁ |
nissargikapācattika 25: varṣāśāṭikā
SC 85 māso śeṣo grīṣmāṇām iti bhikṣuṇā varṣāsāṭikācīvaraṁ paryeṣitavyaṁ | ardhamāso avaśiṣṭo ti kṛtvā snapitavyam | tato ca bhikṣuḥ pratyoreṇa varṣāsāṭikācīvaraṁ paryeṣeya, kṛtvā vā snāpeya, nissargikapācattikaṁ |
nissargikapācattika 26: tantuvāyena (1)
SC 86 yo puna bhikṣuḥ svayaṁyācikāya sūtraṁ tantuvāyena cīvaraṁ vunāpeya nissargikapācattikaṁ |
nissargikapācattika 27: tantuvāyena (2)
SC 87 bhikṣuṁ kho punar uddiśya anyataro gṛhapatir vā gṛhapatiputro vā tantuvāyena cīvaraṁ vunāpeya, tena ca bhikṣuḥ pūrvaṁ apravārito upasaṁkramitvā vikalpam āpadyeya ☸ sādhu kho punas tvam āyuṣmann imaṁ cīvaram āyataṁ ca karohi, vistṛtaṁ ca karohi, suvutaṁ ca karohi, sutacchitaṁ ca karohi, suvilikhitaṁ ca karohi | apy eva nāma vayaṁ pi tava kiñcid eva mātrām upasaṁharema, māṣakaṁ vā māṣakārhaṁ vā piṇḍapātaṁ vā piṇḍapātārhaṁ vā | tatra ca so bhikṣur evaṁ vaditvā na kiñcid eva mātrām upasaṁhareya māṣakaṁ vā māṣakārhaṁ vā piṇḍapātaṁ vā piṇḍapātārhaṁ vā, abhiniṣpanne cīvare nissargikapācattikaṁ |
nissargikapācattika 28: daśāhānāgatam
SC 88 daśāhānāgataṁ kho puna tremāsaṁ kārttikī paurṇamāsī utpadyeya bhikṣusya ātyāyikaṁ cīvaram ātyāyikaṁ manyamāno na bhikṣuṇā pratigṛhṇitavyaṁ | pratigṛhṇitvā yāvac cīvaradānakālasamayaṁ nikṣipitavyaṁ | taduttariṁ nikṣipeya nissargikapācattikam |
nissargikapācattika 29: upavarṣaṁ
SC 89 upavarṣaṁ kho punaḥ tremāsaṁ kārttikī paurṇamāsī bhikṣu cāraṇyake śayanāsane viharanti samaye sapratibhaye sāśaṁkasaṁmate | ākāṁkṣamāṇena bhikṣuṇā trayāṇāṁ cīvarāṇām anyatarānyataraṁ cīvaram antaragṛhe nikṣipitavyaṁ, syāt tasya bhikṣusya kocid eva pratyayo tasmāc cīvarād vipravāsāya, ṣaḍāhaparamaṁ tena bhikṣuṇā tasmāc cīvarād vipravasitavyaṁ | taduttariṁ vipravaseya anyatra bhikṣu saṁmutīye nissargikapācattikam |
nissargikapācattika 30: pariṇāmana
SC 90 yo puna bhikṣur jānan sāṁghikāṁ lābhaṁ saṁghe pariṇatam ātmano pariṇāmeya nissargikapācattikam ||
SC 91 || uddānaṁ ||
[21] pātra [22] bandhanaṁ [23] bhaiṣajyam [24] ācchedo [25] varṣāśāṭikā | (26–27) tantuvāyena dve [28] daśāhānāgatam [29] upavarṣaṁ [30] pariṇāmanena || tṛtīyo vargaḥ ||
SC 92 uddiṣṭāḥ kho punar āyuṣmanto triṁśan nissarggikapācattikā dharmmāḥ | tatrāyuṣmanto pṛcchāmi kaccittha pariśuddhāḥ? dvitīyaṁ pi āyuṣmanto pṛcchāmi kaccittha pariśuddhāḥ? tṛtīyaṁ pi āyuṣmanto pṛcchāmi kaccittha pariśuddhāḥ? pariśuddhā atrāyuṣmanto yasmāt tūṣṇīm evam etaṁ dhārayāmi |
92 śuddhapācattika rules
SC 93 ime kho punar āyuṣmanto dvānavatiṁ śuddhapācattikā dharmā anvardhamāsaṁ sūtre prātimokṣe uddeśam āgacchanti ☸
Chapter 1: mṛṣā
pācattika 1: mṛṣā
saṁprajānamṛṣāvāde pācattikaṁ |
pācattika 2: omṛṣya
omṛṣyavāde pācattikaṁ |
pācattika 3: paiśunya
bhikṣupaiśunye pācattikaṁ |
pācattika 4: utkhoṭana
SC 94 yo puna bhikṣur jānaṁ saṁghasyādhikaraṇāni dharmeṇa vinayena vihitāni vyupaśāntāni punaḥ karmāya utkhoṭeya ☸ idaṁ punaḥ karma kartavyaṁ bhaviṣyatīti ☸ etad eva pratyayaṁ kṛtvā ananyam imaṁ tasya bhikṣusya utkhoṭanaṁ pācattikaṁ |
pācattika 5: dharmadeśanā
SC 95 yo puna bhikṣur akalpiyakāro mātṛgrāmasya dharmaṁ deśeya uttari cchahi pañcahi vācāhi anyatra vijñapuruṣapudgalena pācattikaṁ |
pācattika 6: padaśo
SC 96 yo puna bhikṣur anupasaṁpannaṁ pudgalaṁ padaśo dharmaṁ vāceya pācattikaṁ |
pācattika 7: viśeṣaṇam
SC 97 yo puna bhikṣur anupasaṁpannasya pudgalasya santike ātmopanāyikam uttarimanuṣyadharmam alamāryajñānadarśanaṁ viśeṣādhigamaṁ pratijāneya ☸ iti jānāmi iti paśyāmīti bhūtasmiṁ pācattikaṁ |
pācattika 8: ārocanā
SC 98 yo puna bhikṣur jānan bhikṣusya duṣṭhullām āpattim anupasaṁpannasya pudgalasya santike āroceya anyatra kṛtāye prakāśanāsaṁmutīye pācattikaṁ |
pācattika 9: yathāsaṁstuta
SC 99 yo puna bhikṣur jānan sāṁghike lābhe bhājīyamāne pūrve samanujño bhūtvā paścāt kṣiyādharmam āpadyeya ☸ yathāsaṁstutam evāyuṣmanto, jānan sāṁghikaṁ lābhaṁ saṁghe pariṇataṁ pudgalo pudgalasya pariṇāmayatīti pācattikaṁ |
pācattika 10: vigarhaṇa
SC 100 yo puna bhikṣur anvardhamāsaṁ sūtre prātimokṣe uddiśyamāne evaṁ vadeya ☸ kiṁ punar āyuṣmanto imehi kṣudrānukṣūdrehi śikṣāpadehi uddiṣṭehi yāvad eva bhikṣūṇāṁ kaukṛtyāya vighātāya vilekhāya saṁvartantīti, śikṣāvigarhaṇe pācattikaṁ |
SC 101 || uddānam ||
[1] mṛṣā [2] omṛṣya [3] paiśunya [4] utkhoṭana [5] dharmadeśanā | [6] padaśo [7] viśeṣaṇam [8] ārocanā [9] yathāsaṁstuta [10] vigarhaṇena ca || prathamo vargaḥ ||
Chapter 2: bījaṁ
pācattika 11: bījam
bījagrāmabhūtagrāmapātāpanake pācattikaṁ |
pācattika 12: anyavādaṁ
anyavādavihiṁsanake pācattikaṁ |
pācattika 13: odhyāyanaṁ
odhyāyanakṣīyanake pācattikaṁ |
pācattika 14: mañca
SC 102 yo puna bhikṣuḥ sāṁghike bhikṣuvihāre abhyavakāśe mañcaṁ vā pīṭhaṁ vā viśikaṁ vā caturaśrakaṁ vā kurcaṁ vā bimbohanaṁ vā prajñāpetvā vā prajñāpayitvā vā tato prakramanto na uddhareya vā, na uddharāpeya vā, anāmantrayitvā vā prakrameya pācattikaṁ |
pācattika 15: śayyā
SC 103 yo punar bhikṣuḥ sāṁghike bhikṣuvihāre antośayyāṁ prajñāpetvā prajñāpayitvā vā tato prakramanto na uddhareya vā, na uddharāpeya vā, anāmantrayitvā vā prakrameya pācattikaṁ |
pācattika 16: nikaḍḍhanaṁ
SC 104 yo punar bhikṣu bhikṣusya duṣṭo doṣāt kupito anāttamano sāṁghikād bhikṣuvihārād bhikṣuṁ nikaḍḍheya vā nikaḍḍhāpeya vā antamasato neha bhikṣū ti vā vadeya pācattikaṁ |
pācattika 17: pūrvopagataṁ
SC 105 yo puna bhikṣu sāṁghike bhikṣuvihāre jānan bhikṣūṇāṁ pūrvaprajñaptāhi śayyāhi paścād āgatvā madhyeśayyāṁ prajñāpeya yasyodvahiṣyati so prakramiṣyatīti | etad eva pratyayaṁ kṛtvā, ananyam imaṁ tasya bhikṣusya udvāhanapācattikaṁ |
pācattika 18: vaihāyasaṁ
SC 106 yo puna bhikṣuḥ sāṁghike bhikṣuvihāre upari vaihāyasakuṭikāye āhatya pādake mañce vā pīṭhe vā abhiniṣīdeya vā abhinipadyeya vā pācattikaṁ |
pācattika 19: udaka
SC 107 yo puna bhikṣur jānan saprāṇakenodakena tṛṇaṁ vā mṛttikāṁ vā siñceya vā siñcāpeya vā pācattikaṁ |
pācattika 20: chādana
SC 108 mahallakaṁ bhikṣuṇā vihāraṁ chādāpayamānena yāvad dvārakoṣārgalapratiṣṭhānam ālokasandhiparikarmam upādāya dve vā trayo vā cchādanaparyāyā adhiṣṭhihitavyāḥ alpaharite sthitena | taduttariṁ adhiṣṭhiheya alpaharite sthito pi pācattikaṁ |
SC 109 || uddānaṁ ||
[11] bījam [12] anyavādaṁ [13] odhyāyanaṁ [14] mañca [15] śayyā [16] nikaḍḍhanaṁ | [17] pūrvopagataṁ [18] vaihāyasaṁ [19] udaka [20] cchādanena || dvitīyo vargaḥ ||
Chapter 3: asaṁmato
pācattika 21: asaṁmato
SC 110 yo puna bhikṣu asaṁmato bhikṣuṇīm ovadeya pācattikaṁ |
pācattika 22: saṁmato
SC 111 saṁmato vāpi bhikṣuḥ bhikṣūṇīm ovadeya vikāle, astaṁgate sūrye, anūhate aruṇe pācattikaṁ |
pācattika 23: ovādo
SC 112 yo puna bhikṣu ovādaprekṣo bhikṣuṇīupāśrayam upasaṁkrameya santaṁ bhikṣum anāmantrayitvā, anyatra samaye pācattikaṁ | tatrāyaṁ samayo ☸ gilānā bhikṣuṇī ovaditavyā anuśāsitavyā bhavati | ayam atra samayo |
pācattika 24: āmiṣaṁ
SC 113 yo puna bhikṣu bhikṣum evaṁ vadeya ☸ āmiṣahetor āyuṣman bhikṣu bhikṣuṇīṁ te ovadatīti pācattikaṁ |
pācattika 25: niṣadyā
SC 114 yo puna bhikṣu bhikṣuṇīya sārdham eko ekāya raho niṣadyāṁ kalpeya pācattikaṁ |
pācattika 26: adhvānamārgo
SC 115 yo puna bhikṣu bhikṣuṇīya sārdhaṁ saṁvidhāya adhvānamārgaṁ pratipadyeya antamasato grāmāntaraṁ pi, anyatra samaye, pācattikaṁ | tatrāyaṁ samayo ☸ mārgo bhavati sabhayo sapratibhayo sāśaṁkasaṁmato | ayam atra samayo |
pācattika 27: nāvā
SC 116 yo puna bhikṣu bhikṣuṇīya sārdhaṁ saṁvidhāya ekanāvāṁ abhiruheya ūrdhvagāminīṁ vā adhogāminīṁ vā, anyatra tiryottaraṇāya pācattikaṁ |
pācattika 28: deti
SC 117 yo puna bhikṣu anyātikāye bhikṣuṇīye cīvaraṁ dadyād anyatra pallaṭṭhakena pācattikaṁ |
pācattika 29: sīveti
SC 118 yo puna bhikṣur anyātikāye bhikṣuṇīye cīvaraṁ sīveya vā sīvāpeya vā pācattikaṁ |
pācattika 30: paripācana
SC 119 yo puna bhikṣur jānan bhikṣuṇīparipācitaṁ pinḍapātaṁ paribhuñjeya, anyatra pūrve gṛhīsamārambhe pācattikaṁ |
SC 120 || uddānaṁ ||
[21] asaṁmato [22] saṁmato cāpi [23] ovādo [24] āmiṣaṁ [25] niṣadyā ca | [26] adhvānamārgo [27] nāvā ca [28] deti [29] sīveti [30] paripācanena || tṛtīyo vargaḥ ||
Chapter 4: ekāhaparamo
pācattika 31: āvasatho
SC 121 ekāhaparamaṁ bhikṣuṇā agilānena āvasathapiṇḍapāto paribhuñjitavyo, taduttariṁ paribhuṁjeya pācattikaṁ |
pācattika 32: parampara
SC 122 paramparābhojane anyatra samaye pācattikaṁ | tatrāyaṁ samayo gilānasamayo cīvaradānakālasamayo | ayam atra samayo |
pācattika 33: pravāraṇā
SC 123 yo puna bhikṣur bhuṁjāvī pravārito utthito āsanāto, anatiriktaṁ kṛtaṁ khādanīyaṁ vā bhojanīyaṁ vā khādeya vā bhuṁjeya vā pācattikaṁ |
pācattika 34: āsādanā
SC 124 yo puna bhikṣur jānan bhikṣu bhuktāvī pravāritam utthitam āsanāto āsādanāprekṣo anatiriktakṛtena khādanīyena vā bhojanīyena vā upanimantreya, ehi bhikṣu khādāhi bhuṁjāhīti vā vadeya bhuktasmiṁ pācattikaṁ |
pācattika 35: adinnaṁ
SC 125 yo puna bhikṣur adinnam apratigrāhitaṁ mukhadvārikam āhāram āhāreya anyatrodakadantapoṇe pācattikaṁ |
pācattika 36: vikālaṁ
vikālābhojane pācattikaṁ |
pācattika 37: sannidhiṁ
sannidhikārabhojane pācattikaṁ |
pācattika 38: manthā
SC 126 bhikṣuṁ kho punaḥ kulehi upasaṁkrāntaṁ pravāreṁsu pūpehi vā manthehi vā | tathāpravāritena bhikṣuṇā yāvattripātrapūraparamaṁ tato pratigṛhṇitavyaṁ | pratigṛhṇitvā bahirdhā nīharitavyaṁ | bahirdhā nīharitvā agilānakehi bhikṣūhi sārdhaṁ saṁvibhajitvā khāditavyaṁ bhuṁjitavyaṁ | taduttariṁ pratigṛhṇitvā bahirdhā nīharitvā agilānakehi bhikṣūhi sārdhaṁ saṁvibhajitvā vā asaṁvibhajitvā vā khādeya vā bhuṁjeya vā pācattikaṁ |
pācattika 39: vijñaptiḥ
SC 127 yāni kho punar imāni praṇītasaṁmatāni bhojanāni bhavanti saṁyyathīdaṁ sarpistailaṁ madhu phāṇitaṁ dugdhaṁ dadhi matsyaṁ māṁsaṁ yo puna bhikṣur evaṁrūpāṇi praṇītasaṁmatāni bhojanāni ātmārthāya agilāno kulehi vijñapetvā vā vijñāpāyetvā vā khādeya vā bhuṁjeya vā pācattikaṁ |
pācattika 40: gaṇabhojana
SC 128 gaṇabhojane anyatra samaye pācattikaṁ | tatrāyaṁ samayo ☸ gilānasamayo cīvaradānakālasamayo adhvānagamanasamayo nāvābhirohaṇasamayo mahāsamayo śravaṇabhaktaṁ | ayam atra samayo |
SC 129 || uddānaṁ ||
[31] āvasatho [32] parampara [33] pravāraṇā [34] āsādanā [35] adinnaṁ | [36] vikālaṁ [37] sannidhiṁ [38] manthā [39] vijñaptiḥ [40] gaṇabhojanena || caturtho vargaḥ ||
Chapter 5: jyoti
pācattika 41: jyotiḥ
SC 130 yo puna bhikṣur ātmārthāya agilāno jyotismiṁ vitāpanāprekṣo tṛṇaṁ vā kāṣṭhaṁ vā gomayaṁ vā sakalikāṁ vā tuṣaṁ vā saṁkāraṁ vā ādaheya vā ādahāpeya vā anyatra samaye pācattikaṁ |
pācattika 42: sahagāra
SC 131 yo puna bhikṣur anupasaṁpannena pudgalena sārdhaṁ uttari dvirātraṁ trirātraṁ vā sahagāraśayyāṁ kalpeya pācattikaṁ |
pācattika 43: chandam
SC 132 yo puna bhikṣu bhikṣūṇāṁ karmaṇā cchandaṁ datvā paścād duṣṭo doṣāt kupito anāttamano evaṁ vadeya ☸ adinno me chando, durdinno me chando, akṛtāny etāni karmāṇi duṣkṛtāny etāni karmāṇi, nāham eteṣāṁ karmaṇāṁ cchandaṁ demīti vadeya pācattikaṁ |
pācattika 44: udyojanā
SC 133 yo puna bhikṣu bhikṣum evaṁ vadeya ☸ ehi tvam āyuṣman grāmaṁ pinḍāya praviśiṣyāmaḥ | ahaṁ ca te tatra kiṁcid dāpayiṣyaṁ | so tatra tasya kiñcid dāpayitvā vā adāpayitvā vā paścād udyojanaprekṣo evaṁ vadeya ☸ gaccha tvam āyuṣman na me tvayā sārdhaṁ phāsu bhavati kathāya vā niṣadyāya vā, ekasyaiva mama phāsu bhavati kathāya vā niṣadyāya vā | etad eva pratyayaṁ kṛtvā ananyam, imaṁ tasya bhikṣusya udyojanapācattikaṁ |
pācattika 45: antarāyikā (1)
SC 134 yo puna bhikṣu bhikṣūn evaṁ vadeya | tathāham āyuṣmanto bhagavatā dharmaṁ deśitam ājānāmi yathā ye ime antarāyikā dharmā uktā bhagavatā tān pratisevato nālam antarāyāya | so bhikṣu bhikṣūhi evam asya vacanīyo ☸ mā āyuṣmann evaṁ vada, mā bhagavantam abhyācakṣa asatā durgṛhītena | antarāyikā evāyuṣman dharmāḥ samānā antarāyikā dharmā uktā bhagavatā, alaṁ ca punas tān pratiṣevato antarāyāya | evaṁ ca so bhikṣu bhikṣūhi vucyamāno taṁ vastuṁ pratinissareya ity etaṁ kuśalaṁ | no ca pratinissareya so bhikṣu bhikṣūhi yāvantṛtīyakaṁ samanugrāhitavyo samanubhāṣitavyo tasya vastusya pratinissargāya | yāvantṛtīyakaṁ samanugrāhiyamāṇo vā samanubhāṣiyamāṇo vā taṁ vastuṁ pratinissareya ity etaṁ kuśalaṁ | no ca pratinissareya so bhikṣuḥ samagreṇa saṁghena utkṣipitavyo | imaṁ tasya bhikṣusya utkṣepaṇapācattikaṁ |
pācattika 46: antarāyikā (2)
SC 135 yo puna bhikṣur jānan bhikṣuṁ tathā utkṣiptaṁ samagreṇa saṁghena dharmeṇa vinayena yathāvādiṁ tathākāriṁ tāṁ pāpikāṁ dṛṣṭiṁ apratinissarantaṁ akṛtānudharmaṁ saṁbhuñjeya vā saṁvaseya vā sahagāraśayyāṁ vā kalpeya pācattikaṁ |
pācattika 47: antarāyikā (3)
SC 136 śramaṇuddeso pi ced evaṁ vadeya tathāham āyuṣmanto bhagavatā dharmaṁ deśitam ājānāmi yathā ye ime antarāyikā kāmā uktā bhagavatā tān pratisevato nālam antarāyāya | so śramaṇuddeśo bhikṣūhi evam asya vacanīyo ☸ mā āyuṣman cchramaṇuddeśa evaṁ vada, mā bhagavantam abhyācakṣa asattā durgṛhītena | antarāyikā evāyuṣman cchramaṇuddeśa kāmāḥ samānā antarāyikāḥ kāmā uktā bhagavatā | alaṁ ca punas tān pratisevato antarāyāya | evaṁ ca so śramaṇuddeśo bhikṣūhi vucyamāno taṁ vastuṁ pratinissareya ity etaṁ kuśalaṁ | no ca pratinissareya so śramaṇuddeśo bhikṣūhi yāvantṛtīyakaṁ samanugrāhitavyo samanubhāṣitavyo tasya vastusya pratinissargāya yāvantṛtīyakaṁ samanugrāhiyamāṇo vā samanubhāṣiyamāṇo vā taṁ vastuṁ pratinissareya ity etaṁ kuśalaṁ, no ca pratinissareya so śramaṇuddeśo bhikṣūhi nāśayitavyo ☸ adyadagreṇa te āyuṣman śramaṇuddeśa na caiva so bhagavāṁs tathāgato ’rhan samyaksaṁbuddho śāstā vyapadiśitavyo | yaṁ pi ca dāni labhasi bhikṣūhi sārdhaṁ dvirātraṁ vā trirātraṁ vā sahagāraśayyāṁ sāpi te adyadagreṇa nāsti | gaccha naśya cala prapalāhi | yo puna bhikṣur jānan tathānāśitaṁ śramaṇuddeśaṁ yathāvādīṁ tathākāriṁ tāṁ pāpikāṁ dṛṣṭim apratinissarantaṁ akṛtānudharmaṁ upasthāpeya vā upalāpeya vā saṁbhuṁjeya vā saṁvaseya vā sahagāraśayyāṁ vā kalpeya pācattikaṁ |
pācattika 48: akṛtakalpaṁ
SC 137 navacīvaralābhinā bhikṣuṇā trayāṇāṁ durvarṇīkaraṇānām anyatarānyataraṁ durvaṇīkaraṇam ādayitavyaṁ ☸ nīlaṁ vā kardamaṁ vā kālaśyāmaṁ vā | tato ca bhikṣur anādāya navaṁ cīvaraṁ paribhuṁjeya pācattikaṁ |
pācattika 49: ratanaṁ
SC 138 yo puna bhikṣur anyatra adhyārāme vā adhyāvasathe vā ratanaṁ vā ratanasaṁmataṁ vā udgṛhṇeya vā udgṛhṇāpeya vā, pācattikaṁ | ākāṁkṣamāṇena bhikṣuṇā ratanaṁ vā ratanasaṁmataṁ vā adhyārāme vā adhyāvasathe vā udgṛhṇitavyaṁ vā udgṛhṇāpayitavyaṁ vā ☸ yasya bhaviṣyati so hariṣyatīti | etad eva pratyayaṁ kṛtvā, ananyam | iyam atra sāmīcī |
pācattika 50: snāna
SC 139 anvardhamāsaṁ snānam uktaṁ bhagavatā | anyatra samaye pācattikaṁ | tatrāyaṁ samayo ☸ dvyardho māso śeṣo grīṣmāṇāṁ, varṣāṇāṁ ca purimo māso ity ete aḍḍhātīyamāsāḥ, paridāhakālasamayo, adhvānagamanakālasamayo, gilānasamayo, karmasamayo, vātasamayo, vṛṣṭisamayo | ayam atra samayo |
SC 140 || uddānam ||
[41] jyotiḥ [42] sahagāra [43] cchandam [44] udyojanā (45–47) trayo ’ntarāyikā [48] akṛtakalpaṁ [49] ratanaṁ [50] snānena || pañcamo vargaḥ ||
Chapter 6: saprāṇakaṁ
pācattika 51: saprāṇakam
SC 141 yo puna bhikṣur jānan saprāṇakam udakaṁ paribhuñjeya pācattikaṁ |
pācattika 52: saprāṇakam
SC 142 yo puna bhikṣu acelakasya vā acelikāya vā parivrājakasya vā parivrājakāye vā svahastaṁ khādanīyaṁ vā bhojanīyaṁ vā dadyāt pācattikaṁ |
pācattika 53: anupakhajjaṁ
SC 143 yo puna bhikṣur jānan saṁbhojanīye kule anupakhajjāsane niṣadyāṁ kalpeya pācattikaṁ |
pācattika 54: praticchannāsanaṁ
SC 144 yo puna bhikṣur jānan saṁbhojanīye kule praticchannāsane niṣadyāṁ kalpeya pācattikaṁ |
pācattika 55: senāṁ (1)
SC 145 yo puna bhikṣur udyuktāṁ senāṁ darśanāya gaccheya pācattikaṁ |
pācattika 56: senāṁ (2)
SC 146 syāt tasya bhikṣusya kocid eva pratyayo senāyāṁ gamanāya, dvirātraṁ vā trirātraṁ vā tena bhikṣuṇā senāyāṁ vasitavyaṁ | taduttariṁ vaseya pācattikaṁ |
pācattika 57: senāṁ (3)
SC 147 tatrāpi ca bhikṣu dvirātraṁ vā trirātraṁ vā senāyāṁ vasamāno āyūhikaṁ vā niyūddhikaṁ vā anekavyūhaṁ vā saṁgrāmaśīrṣaṁ vā darśanāya gaccheya pācattikaṁ |
pācattika 58: praharati
yo puna bhikṣu bhikṣuṁ prahareya pācattikaṁ |
pācattika 59: talaśaktikā
SC 148 yo puna bhikṣu bhikṣusya talaśaktikām āvarjeya pācattikaṁ |
pācattika 60: praticchādana
SC 149 yo puna bhikṣur jānan bhikṣusya duṣṭhullām āpattiṁ kṛtām adhyācīrṇāṁ cchādeya, so na pareṣām āroceya kiṁ ti se mā pare jānantū ti | avadya praticchādane pācattikaṁ |
SC 150 || uddānaṁ ||
[51] saprāṇakam [52] acelako [53] anupakhajjaṁ [54] praticchannāsanaṁ (55–57) trayaṁ senāyāṁ [58] praharati [59] talaśaktikā [60] praticchādanena || ṣaṣṭho vargaḥ ||
Chapter 7: sañcintya
pācattika 61: saṁcintya
SC 151 yo puna bhikṣuḥ saṁcintya tiryagyonigataṁ prāṇinaṁ jīvitād vyaparopeya pācattikaṁ |
pācattika 62: kaukṛtyam
SC 152 yo puna bhikṣu bhikṣusya saṁcintya kaukṛtyam upasaṁhareya kiṁ ti se muhūrtaṁ pi aphāsu bhavatū ti pācattikaṁ |
pācattika 63: apratyuddharitvā
SC 153 yo puna bhikṣu bhikṣusya vā bhikṣuṇīye vā śrāmaṇerasya vā śrāmaṇerīye vā śikṣamāṇāye vā cīvaraṁ datvā apratyuddhareya paribhuṁjeya, apratyuddhāraparibhoge pācattikaṁ |
pācattika 64: apaniheya
SC 154 yo puna bhikṣu bhikṣusya pātraṁ vā cīvaraṁ vā niṣīdanaṁ vā sūcīvigrahaṁ vā apaniheya vā apanihāpeya vā antamaśato hāsyārthaṁ pi pācattikaṁ |
pācattika 65: bhīṣeya
yo puna bhikṣur bhikṣuṁ bhīṣeya pācattikam |
pācattika 66: udaka
udakahastasaṁmardanāt pācattikaṁ |
pācattika 67: aṅguli
aṅgulipratodanake pācattikaṁ |
pācattika 68: saṁvidhāya
SC 155 yo puna bhikṣu mātṛgrāmeṇa sārdhaṁ saṁvidhāya adhvānamārgaṁ pratipadyeya antamaśato grāmāntaraṁ pi pācattikaṁ |
pācattika 69: sahagāra
SC 156 yo puna bhikṣu mātṛgrāmeṇa sārdhaṁ sahagāraśayyāṁ kalpeya pācattikaṁ |
pācattika 70: niṣadyā
SC 157 yo puna bhikṣu mātṛgrāmeṇa sārdhaṁ eko ekāya raho niṣadyāṁ kalpeya pācattikaṁ |
SC 158 || uddānam ||
[61] saṁcintya [62] kaukṛtyam [63] apratyuddharitvā [64] apaniheya | [65] bhīṣeya [66] udaka [67] aṅguli [68] saṁvidhāya [69] sahagāra [70] niṣadyāya || saptamo vargaḥ ||
Chapter 8: ūnaviṁśati
pācattika 71: ūnaviṁśati
SC 159 yo puna bhikṣur jānan ūnaviṁśativarṣapudgalaṁ bhikṣubhāvāya upasaṁpādeya, so ca pudgalo anupasaṁpanno, te ca bhikṣū gārhyāṁ, imaṁ teṣāṁ bhikṣūṇāṁ garhaṇapācattikaṁ |
pācattika 72: stainyasārtho
SC 160 yo puna bhikṣur jānan stainyasārthena sārdhaṁ saṁvidhāya adhvānamārgaṁ pratipadyeya antamaśato grāmāntaraṁ pi pācattikaṁ |
pācattika 73: pṛthivī
SC 161 yo puna bhikṣuḥ svahastaṁ pṛthivīṁ khaneya vā khanāpeya vā antamaśato iha khanehīti vā vadeya pācattikaṁ |
pācattika 74: pravāraṇā
SC 162 cāturmāsikā bhikṣuṇā pratyekapravāraṇā sādayitavyā | taduttariṁ sādiyeya, anyatra punaḥ pravāraṇe, anyatra yāvajjīvikāye pācattikaṁ |
pācattika 75: na śikṣiṣyaṁ
SC 163 yo puna bhikṣu bhikṣūhi evaṁ vucyamāno ☸ imehi te āyuṣman pañcahi āpattikāyehi anadhyāvācāya śikṣā karaṇīyeti, so bhikṣu tān bhikṣūn evaṁ vadeya ☸ na yāvad aham āyuṣmantānāṁ vacanena śikṣiṣyaṁ yāvad ahaṁ na drakṣyāmi sthavirān bhikṣūn sūtradharān vinayadharān mātṛkādharān madhyamān bhikṣūn sūtradharān vinayadharān mātṛkādharān, navakān bhikṣūn sūtradharān vinayadharān mātṛkādharān | tāṁs tāvad aham upasaṁkramya paripṛcchiṣyaṁ paripraśnīkariṣyaṁ ti, pācattikaṁ | śikṣākāmena bhikṣuṇā ājñātavyam upalakṣayitavyaṁ upadhārayitavyaṁ ||
pācattika 76: madyapānam
surāmaireyamadyapānaṁ pācattikaṁ |
pācattika 77: anādaryam
bhikṣunādarye pācattikaṁ |
pācattika 78: upaśrotra
SC 164 yo puna bhikṣu bhikṣūhi kalahajātehi bhaṇḍanajātehi vigrahavivādāpannehi viharantehi upaśrotrasthāne tiṣṭheya ☸ yaṁ ete vadiṣyanti taṁ paścād upasaṁhariṣyāmīti | etad eva pratyayaṁ kṛtvā, ananyam, imaṁ tasya bhikṣusya upaśrotrasthāne pācattikaṁ |
pācattika 79: viniścaya
SC 165 yo puna bhikṣuḥ saṁghe viniścayakathāhi vartamānāhi utthāyāsanāt prakrameya santaṁ bhikṣum anāmantrayitvā, anyatra tathārūpe atyāyike karaṇīye pācattikaṁ |
pācattika 80: āraṇyaka
SC 166 yo puna bhikṣu āraṇyake śayyāsane viharanto vikāle grāmaṁ praviśeya santaṁ bhikṣum anāmantrayitvā, anyatra tathārūpe atyāyike karaṇīye pācattikaṁ |
SC 167 || uddānaṁ ||
[71] ūnaviṁśati [72] stainyasārtho [73] pṛthivī [74] pravāraṇā [75] na śikṣiṣyaṁ [76] madyapānam [77] anādaryam [78] upaśrotra [79] viniścaya [80] āraṇyakena || aṣṭamo vargaḥ ||
Chapter 9: sabhaktaka
pācattika 81: sabhakto
SC 168 yo puna bhikṣu sabhakto samāno purebhaktaṁ paścādbhaktaṁ vā kuleṣu cāritram āpadyeya santaṁ bhikṣum anāmantrayitvā, anyatra samaye pācattikaṁ | tatrāyam samayo ☸ cīvaradānakālasamayo | ayam atra samayaḥ |
pācattika 82: rājño
SC 169 yo puna bhikṣu rājñaḥ kṣatriyasya mūrdhābhiṣiktasya janapadasthāmavīryaprāptasya antaḥpuraṁ praviśeyāniṣkrānte rājāne, aniṣkrānte antaḥpure, anirgatehi ratanehi antamaśato indrakīlaṁ pi atikrameya pācattikaṁ |
pācattika 83: sūcī gṛhaṁ
SC 170 yo puna bhikṣu dantamayaṁ vā asthimayaṁ vā śṛṅgamayaṁ vā suvarṇamayaṁ vā rūpyamayaṁ vā ratanamayaṁ vā sūcīvigrahaṁ kārāpeya bhedanapācattikaṁ |
pācattika 84: mañca
SC 171 mañcaṁ vā pīṭhaṁ vā bhikṣuṇā kārāpayamāṇena sugatāṣṭāṅgulapramāṇāḥ pādakāḥ kārāpayitavyāḥ anyatrāṭṭanīye, taduttariṁ kārāpeya cchedanapācattikaṁ |
pācattika 85: tūla
SC 172 yo puna bhikṣuḥ tūlasaṁstṛte mañce vā pīṭhe vā abhiniṣīdeya vā abhinipadyeya vā uddālanapācattikaṁ |
pācattika 86: niṣīdanaṁ
SC 173 niṣīdanaṁ bhikṣuṇā kārāpayamāṇena prāmāṇikaṁ kārāpayitavyaṁ | tatredaṁ pramāṇaṁ ☸ dīrghaśo dve vitastīyo sugatavitastinā tiryag dvyardham anyatra daśavitastikaṁ | taduttariṁ kārāpeya cchedanapācattikaṁ |
pācattika 87: kaṇḍū
SC 174 kaṇḍūpraticchādanaṁ bhikṣuṇā kārāpayamāṇena prāmāṇikaṁ kārāpayitavyaṁ | tatredaṁ pramāṇaṁ ☸ dīrghaśo catvāri vitastīyo sugatavitastinā, tiryag dve | taduttariṁ kārāpeya cchedanapācattikaṁ |
pācattika 88: varṣāśāṭikā
SC 175 varṣāśāṭikā bhikṣuṇā kārāpayamāṇena prāmāṇikā kārāpayitavyā | tatredaṁ pramāṇaṁ ☸ dīrghaśo ṣaḍvitastīyo sugatavitastinā, tiryag aḍḍhatīyaṁ | taduttariṁ kārāpeya cchedanapācattikaṁ |
pācattika 89: sugatacīvaram
SC 176 yo puna bhikṣuḥ sugatacīvarapramāṇaṁ cīvaraṁ kārāpeya ☸ kiñca tasya bhagavato tathāgatasyārhataḥ samyaksaṁbuddhasya sugatasya sugatacīvarapramāṇaṁ? dirghaśo nava vitastīyo sugatavitastinā, tiryak ṣaṭ | idaṁ tasya bhagavato tathāgatasyārhataḥ samyaksaṁbuddhasya sugatasya sugatacīvarapramāṇaṁ | tato vā punar uttariṁ kārāpeya cchedanapācattikaṁ |
pācattika 90: abhyākhyānaṁ
SC 177 yo puna bhikṣu bhikṣusya duṣṭo doṣāt kupito anāttamano amūlakena saṁghātiśeṣeṇa dharmeṇānudhvaṁseya pācattikaṁ |
pācattika 91: pariṇāmanam
SC 178 yo puna bhikṣur jānan sāṁghikaṁ lābhaṁ saṁghe pariṇataṁ pudgalo pudgalasya pariṇāmeya pācattikaṁ |
pācattika 92: ajñānaka
SC 179 yo puna bhikṣur anvardhamāsaṁ sūtre prātimokṣe uddiśyamāne evaṁ vadeya ☸ adya punar ahaṁ jānāmi, idānīṁ punar ahaṁ jānāmi ☸ ayaṁ pi dharmo sūtrāgato sūtraparyāpanno anvardhamāsaṁ sūtre prātimokṣe uddeśam āgacchati | yāvad ahaṁ na jānāmi tāvan nāstītthaṁ mahyam āpattir jāneṁsu ca te bhikṣu taṁ bhikṣuṁ sakṛd dvikkhuto trikkhuto āgatapūrvaṁ pi sanniṣaṇṇapūrvaṁ pi, kaḥ punar vādo bahuśo | nāsti kho punas tasya bhikṣusya ajñānena muktiḥ | atha khu yāṁ pi ca so bhikṣur āpattim āpanno tāṁ kṣipram eva yathādharmmaṁ yathāvinayaṁ kārāpayitavyo, uttariṁ ca saṁmoham āpādayitavyo | tasya te āyuṣman lābhā durlabdhā yas tvaṁ anvardhamāsaṁ sūtre prātimokṣe uddiśyamāne nāsthīkṛtvā na manasikṛtvā na sarvacetasā samanvāhṛtya avahitaśroto satkṛtya dharmaṁ śṛṇoṣīti | imaṁ tasya bhikṣusya saṁmohapācattikaṁ |
SC 180 || uddānam ||
[81] sabhakto [82] rājño [83] sūcī gṛhaṁ [84] mañca [85] tūla [86] niṣīdanaṁ | [87] kaṇḍū [88] varṣāśāṭikā [89] sugatacīvaram [90] abhyākhyānaṁ [91] pariṇāmanam [92] ajñānakena || navamo vargaḥ ||
SC 181 || vargāṇām uddānaṁ ||
[1] mṛṣā [2] bījaṁ [3] asaṁmato [4] ekāhaparamo | [5] jyoti [6] saprāṇakaṁ [7] sañcintya [8] ūnaviṁśati [9] sabhaktakena navamaḥ |
SC 182 uddiṣṭāḥ kho punar āyuṣmanto dvānavati śuddhapācattikā dharmāḥ | tatrāyuṣmanto pṛcchāmi kaccittha pariśuddhāḥ? dvitīyaṁ pi āyuṣmanto pṛcchāmi kaccittha pariśuddhāḥ? tṛtīyaṁ pi āyuṣmanto pṛcchāmi kaccittha pariśuddhāḥ? pariśuddhā atrāyuṣmanto yasmāt tūṣṇīm evam etaṁ dhārayāmi |
4 prātideśanikā rules
SC 183 ime kho punar āyuṣmanto catvāraḥ prātideśanikā dharmā anvardhamāsaṁ sūtre prātimokṣe uddeśam āgacchanti ☸
prātideśanika 1:
SC 184 yo puna bhikṣu āraṇyake śayanāsane viharanto pūrve apratisaṁveditaṁ bahirdhā apratigṛhītaṁ, antovāsavastusminn agilāno svahastaṁ khādanīyaṁ vā bhojanīyaṁ vā pratigṛhṇitvā khādeya vā bhuñjeya vā bhuktāvinā tena bhikṣuṇā pratideśayitavyaṁ ☸ asaṁpreyaṁ me āyuṣman gārhyaṁ prātideśanikaṁ dharmam āpanno | taṁ dharmaṁ pratideśayāmi | ayaṁ dharmo prātideśaniko ||
prātideśanika 2:
SC 185 yo puna bhikṣur anyātikāye bhikṣuṇīye antaragṛhaṁ praviṣṭāye agilāno svahastaṁ khādanīyaṁ vā bhojanīyaṁ vā pratigṛhṇitvā khādeya vā bhuṁjeya vā bhuktāvinā tena bhikṣuṇā pratideśayitavyaṁ ☸ asaṁpreyaṁ me āyuṣman gārhyaṁ prātideśanikaṁ dharmam āpanno | taṁ dharmmaṁ pratideśayāmi | ayaṁ pi dharmo prātideśaniko |
prātideśanika 3:
SC 186 bhikṣu kho punar antaragṛhe nimantritakā bhuñjanti | tatra ca bhikṣuṇī viśvāsamānarūpā sthitā bhavati | sā evam āha ☸ iha odanaṁ dehi, iha sūpaṁ dehi, iha vyañjanaṁ dehīti vā vadeya | sarvehi tehi bhikṣuhi sā bhikṣuṇī evam asya vacanīyā ☸ āgamaya tāva tvaṁ bhagini yāvad bhikṣū bhuñjantīti | ekabhikṣū pi ca tāṁ bhikṣuṇīṁ neva vadeya ☸ āgamaya tāva tvaṁ bhagini yāvad bhikṣū bhuñjantīti, bhuktāvīhi tehi bhikṣūhi pratideśayitavyaṁ ☸ asaṁpreyaṁ me āyuṣman gārhyaṁ prātideśanikaṁ dharmam āpanno | taṁ dharmaṁ pratideśayāmi | ayaṁ pi dharmo prātideśaniko ||
prātideśanika 4:
SC 187 yāni kho punar imāni śaikṣasaṁmatāni kulāni bhavanti tatra ca bhikṣuḥ pūrve apravārito upasaṁkramitvā svahastaṁ khādanīyaṁ vā bhojanīyaṁ vā pratigṛhṇitvā khādeya vā bhuñjeya vā bhuktāvinā tena bhikṣuṇā pratideśayitavyaṁ ☸ asaṁpreyaṁ me āyuṣman gārhyaṁ prātideśanikaṁ dharmam āpanno | taṁ dharmaṁ pratideśayāmi | ayaṁ pi dharmo prātideśaniko ||
SC 188 || uddānam ||
[1] āraṇyakam [2] antaragṛhe [3] bhikṣū ca nimantritakāḥ [4] śaikṣasaṁmatena caturthaḥ ||
SC 189 uddiṣṭāḥ kho punar āyuṣmanto catvāraḥ prātideśanikā dharmāḥ | tatrāyuṣmanto pṛcchāmi kaccittha pariśuddhāḥ? dvitīyaṁ pi āyuṣmanto pṛcchāmi kaccittha pariśuddhāḥ? tṛtīyaṁ pi āyuṣmanto pṛcchāmi kaccittha pariśuddhāḥ? pariśuddhā atrāyuṣmanto yasmāt tūṣṇīm evam etaṁ dhārayāmi |
67 śaikṣa rules
SC 190 ime kho punar āyuṣmanto sātirekapañcāśac chaikṣā dharmā anvardhamāsaṁ sūtre prātimokṣe uddeśam āgacchanti ☸
Chapter 1
śaikṣa 1:
SC 191 parimaṇḍalaṁ nivasanaṁ nivāsayiṣyāmīti śikṣā karaṇīyā |
śaikṣa 2:
SC 192 parimaṇḍalaṁ cīvaraṁ prāvariṣyāmīti śikṣā karaṇīyā |
śaikṣa 3:
SC 193 susaṁvṛto antaragṛham upasaṁkramiṣyāmīti śikṣā karaṇīyā |
śaikṣa 4:
SC 194 na utkṣiptacakṣur antaragṛham upasaṁkramiṣyāmīti śikṣā karaṇīyā |
śaikṣa 5:
SC 195 alpaśabdo antaragṛham upasaṁkramiṣyāmīti śikṣā karaṇīyā |
śaikṣa 6:
SC 196 na uccagghikāya antaragṛham upasaṁkramiṣyāmīti śikṣā karaṇīyā |
śaikṣa 7:
SC 197 na oguṇṭhikāya antaragṛham upasaṁkramiṣyāmīti śikṣā karaṇīyā |
śaikṣa 8:
SC 198 na utkṣiptikāya antaragṛham upasaṁkramiṣyāmīti śikṣā karaṇīyā |
śaikṣa 9:
SC 199 na utkuṭukāya antaragṛham upasaṁkramiṣyāmīti śikṣā karaṇīyā |
śaikṣa 10:
SC 200 na khambhakṛto antaragṛham upasaṁkramiṣyāmīti śikṣā karaṇīyā |
śaikṣa 11:
SC 201 na kāyapracālakam antaragṛham upasaṁkramiṣyāmīti śikṣā karaṇīyā |
śaikṣa 12:
SC 202 na śīrṣapracālakam antaragṛham upasaṁkramiṣyāmīti śikṣā karaṇīyā |
śaikṣa 13:
SC 203 na bāhuvikṣepakam antaragṛham upasaṁkramiṣyāmīti śikṣā karaṇīyā |
SC 204 || uddānam ||
[1] nivasanaṁ [2] prāvaraṇaṁ [3] susaṁvṛto [4] cakṣuḥ [5] śabda [6] noccagghikā [7] na oguṇṭhikā [8] notkṣiptikā [9] na utkuṭukā [10] na khambha [11] na kāya [12] na śīrṣa [13] na bāhukena || prathamo vargaḥ ||
Chapter 2
śaikṣa 14:
SC 205 susaṁvṛto antaragṛhe niṣīdiṣyāmīti śikṣā karaṇīyā |
śaikṣa 15:
SC 206 na utkṣiptacakṣu antaragṛhe niṣīdiṣyāmīti śikṣā karaṇīyā |
śaikṣa 16:
SC 207 alpaśabdo antaragṛhe niṣīdiṣyāmīti śikṣā karaṇīyā |
śaikṣa 17:
SC 208 na uccagghikāya antaragṛhe niṣīdiṣyāmīti śikṣā karaṇīyā |
śaikṣa 18:
SC 209 na oguṇṭhikāya antaragṛhe niṣīdiṣyāmīti śikṣā karaṇīyā |
śaikṣa 19:
SC 210 na utkṣiptikāya antaragṛhe niṣīdiṣyāmīti śikṣā karaṇīyā |
śaikṣa 20:
SC 211 na osaktikāya antaragṛhe niṣīdiṣyāmīti śikṣā karaṇīyā |
śaikṣa 21:
SC 212 na pallatthikāya antaragṛhe niṣīdiṣyāmīti śikṣā karaṇīyā |
śaikṣa 22:
SC 213 na khambhakṛto antaragṛhe niṣīdiṣyāmīti śikṣā karaṇīyā |
śaikṣa 23:
SC 214 na antaragṛhe niṣaṇṇo hastakaukṛtyaṁ pādakaukṛtyaṁ vā kariṣyāmīti śikṣā karaṇīyā |
SC 215 || uddānaṁ ||
[14] susaṁvṛto [15] cakṣuḥ [16] śabda [17] noccagghikā [18] na oguṇṭhikā [19] notkṣiptikā [20] nosaktikā [21] na pallatthikā [22] na khambha [23] na hastapādakaukṛtyena || dvitīyo vargaḥ ||
Chapter 3
śaikṣa 24:
SC 216 satkṛtya piṇḍapātaṁ pratigṛhṇiṣyāmīti śikṣā karaṇīyā |
śaikṣa 25:
SC 217 samasūpaṁ piṇḍapātaṁ paribhuṁjiṣyāmīti śikṣā karaṇīyā |
śaikṣa 26:
SC 218 na stūpakārakaṁ piṇḍapātaṁ paribhuṁjiṣyāmīti śikṣā karaṇīyā |
śaikṣa 27:
SC 219 nāvakīrṇakārakaṁ piṇḍapātaṁ paribhuṁjiṣyāmīti śikṣā karaṇīyā |
śaikṣa 28:
SC 220 nāvagaṇḍakārakaṁ piṇḍapātaṁ paribhuṁjiṣyāmīti śikṣā karaṇīyā |
śaikṣa 29:
SC 221 na jihvānicārakaṁ piṇḍapātaṁ paribhuṁjiṣyāmīti śikṣā karaṇīyā |
śaikṣa 30:
SC 222 nātimahantehi kavaḍehi piṇḍapātaṁ paribhuṁjiṣyāmīti śikṣā karaṇīyā |
śaikṣa 31:
SC 223 nānāgate kavaḍe mukhadvāraṁ vivariṣyāmīti śikṣā karaṇīyā |
śaikṣa 32:
SC 224 na kavaḍotkṣepakaṁ piṇḍapātaṁ paribhuṁjiṣyāmīti śikṣā karaṇīyā |
śaikṣa 33:
SC 225 na kavaḍacchedakaṁ piṇḍapātaṁ paribhuṁjiṣyāmīti śikṣā karaṇīyā |
śaikṣa 34:
SC 226 na sakavaḍena mukhena vācaṁ bhāṣiṣyamīti śikṣā karaṇīyā |
SC 227 || uddānaṁ ||
[24] satkṛtya [25] samasūpa [26] na stūpa [27] nāvakīrṇa [28] nāvagaṇḍa [29] na jihvā [30] nātimahantaṁ [31] nānāgataṁ [32] na kavaḍotkṣepaka [33] na kavaḍacchedaka [34] na sakavaḍena mukhena vācaṁ || tṛtīyo vargaḥ ||
Chapter 4
śaikṣa 35:
SC 228 na pātranirlehakaṁ piṇḍapātaṁ paribhuṁjiṣyāmīti śikṣā karaṇīyā |
śaikṣa 36:
SC 229 na hastanirlehakaṁ piṇḍapātaṁ paribhuṁjiṣyāmīti śikṣā karaṇīyā |
śaikṣa 37:
SC 230 nāṅgulinirlehakaṁ piṇḍapātaṁ paribhuṁjiṣyāmīti śikṣā karaṇīyā |
śaikṣa 38:
SC 231 na cuccukāraṁ piṇḍapātaṁ paribhuṁjiṣyāmīti śikṣā karaṇīyā |
śaikṣa 39:
SC 232 na surusurukāraṁ piṇḍapātaṁ paribhuṁjiṣyāmīti śikṣā karaṇīyā |
śaikṣa 40:
SC 233 na gulugulukārakaṁ piṇḍapātaṁ paribhuṁjiṣyāmīti śikṣā karaṇīyā |
śaikṣa 41:
SC 234 na hastanirdhūnakaṁ piṇḍapātaṁ paribhuṁjiṣyāmīti śikṣā karaṇīyā |
śaikṣa 42:
SC 235 na sitthāpakārakaṁ piṇḍapātaṁ paribhuṁjiṣyāmīti śikṣā karaṇīyā |
śaikṣa 43:
SC 236 nātivelaṁ parasya pātraṁ nidhyāyiṣyāmi odhyāyanakarmatām upādāyeti śikṣā karaṇīyā |
śaikṣa 44:
SC 237 na pātrasaṁjñī piṇḍapātaṁ paribhuṁjiṣyāmīti śikṣā karaṇīyā |
śaikṣa 45:
SC 238 na agilāno odanaṁ vā sūpaṁ vā vyañjanaṁ vā ātmārthāya kulehi vijñāpetvā vā vijñāpāyetvā vā piṇḍapātaṁ paribhuṁjiṣyāmīti śikṣā karaṇīyā |
śaikṣa 46:
SC 239 na dinnadinnāni vyaṁjanāni odanena pracchādayiṣyāmi bhūyo āgamanakarmatām upādāyeti śikṣā karaṇīyā |
śaikṣa 47:
SC 240 na sasitthaṁ pātrodakaṁ pṛthivyāṁ niṣiñciṣyāmīti śikṣā karaṇīyā |
śaikṣa 48:
SC 241 na sasitthena pāṇinā pānīyasthālakaṁ pratigṛhṇiṣyāmīti śikṣā karaṇīyā |
SC 242 || uddānam ||
(35–7) trayo nirlehāḥ [38] cuccu [39] surusuru [40] na gulugulu [41] na hasta [42] na sittha [43] na odhyāyana [44] na pātrasaṁjñī [45] vijñaptiḥ [46] cchādayati [47] pātrodaka [48] sasitthena || caturtho vargaḥ ||
Chapter 5
śaikṣa 49:
SC 243 na sthito niṣaṇṇasya agilānasya dharmaṁ deśayiṣyāmīti śikṣā karaṇīyā |
śaikṣa 50:
SC 244 na niṣaṇṇo niṣaṇṇasya agilānasya dharmaṁ deśayiṣyāmīti śikṣā karaṇīyā |
śaikṣa 51:
SC 245 na nīcāsane niṣaṇṇo uccāsane niṣaṇṇasya agilānasya dharmaṁ deśayiṣyāmīti śikṣā karaṇīyā |
śaikṣa 52:
SC 246 na upānahārūḍhasya agilānasya dharmaṁ deśayiṣyāmīti śikṣā karaṇīyā |
śaikṣa 53:
SC 247 na pādukārūḍhasya agilānasya dharmaṁ deśayiṣyāmīti śikṣā karaṇīyā |
śaikṣa 54:
SC 248 na oguṇṭhikākṛtasya agilānasya dharmaṁ deśayiṣyāmīti śikṣā karaṇīyā |
śaikṣa 55:
SC 249 na saṁmukhāveṣṭitasya agilānasya dharmaṁ deśayiṣyāmīti śikṣā karaṇīyā |
śaikṣa 56:
SC 250 na osaktikāya niṣaṇṇasya agilānasya dharmaṁ deśayiṣyāmīti śikṣā karaṇīyā |
śaikṣa 57:
SC 251 na pallatthikāya niṣaṇṇasya agilānasya dharmaṁ deśayiṣyāmīti śikṣā karaṇīyā |
SC 252 || uddānam ||
[49] na sthito [50] na niṣaṇṇo [51] uccāsana [52] upānaha [53] pādukā [54] oguṇṭhikā [55] na saṁmukha [56] na osaktikā [57] na pallatthikāya || pañcamo vargaḥ |
Chapter 6
śaikṣa 58:
SC 253 na śastrapāṇisya agilānasya dharmaṁ deśayiṣyāmīti śikṣā karaṇīyā |
śaikṣa 59:
SC 254 nāyudhapāṇisya agilānasya dharmaṁ deśayiṣyāmīti śikṣā karaṇīyā |
śaikṣa 60:
SC 255 na daṇḍapāṇisya agilānasya dharmaṁ deśayiṣyāmīti śikṣā karaṇīyā |
śaikṣa 61:
SC 256 na cchatrapāṇisya agilānasya dharmaṁ deśayiṣyāmīti śikṣā karaṇīyā |
śaikṣa 62:
SC 257 na utpathena gacchanto pathena gacchantasya agilānasya dharmaṁ deśayiṣyāmīti śikṣā karaṇīyā |
śaikṣa 63:
SC 258 na pṛṣṭhato gacchanto purato gacchantasya agilānasya dharmaṁ deśayiṣyāmīti śikṣā karaṇīyā |
śaikṣa 64:
SC 259 na pādena gacchanto yānena gacchantasya agilānasya dharmaṁ deśayiṣyāmīti śikṣā karaṇīyā |
śaikṣa 65:
SC 260 na harite tṛṇe uccāraṁ vā prasrāvaṁ vā kheṭaṁ vā siṁhāṇaṁ vā agilāno kariṣyāmīti śikṣā karaṇīyā |
śaikṣa 66:
SC 261 na udake uccāraṁ vā prasrāvaṁ vā kheṭaṁ vā siṁhāṇakaṁ vā agilāno kariṣyāmīti śikṣā karaṇīyā |
śaikṣa 67:
SC 262 na sthito uccāraṁ vā prasrāvaṁ vā agilāno kariṣyāmīti śikṣā karaṇīyā |
SC 263 || uddānam ||
(58–59) na śastrāyudha [60] daṇḍa [61] cchatra [62] utpatha [63] pṛṣṭhato [64] yānaṁ [65] haritaṁ [66] udaka [67] sthitena | ṣaṣṭho vargaḥ ||
SC 264 uddiṣṭāḥ kho punar āyuṣmanto sātirekapañcāśac chaikṣā dharmāḥ | tatrāyuṣmanto pṛcchāmi kaccittha pariśuddhāḥ? dvitīyaṁ pi āyuṣmanto pṛcchāmi kaccittha pariśuddhāḥ? tṛtīyaṁ pi āyuṣmanto pṛcchāmi kaccittha pariśuddhāḥ? pariśuddhā atrāyuṣmanto yasmāt tūṣṇīm evam etaṁ dhārayāmi |
7 adhikaraṇaśamatha
SC 265 ime kho punar āyuṣmanto sapta adhikaraṇasamathā dharmā anvardhamāsaṁ sūtre prātimokṣe uddeśam āgacchanti ye utpannotpannānām adhikaraṇānāṁ śamathāya vyapaśamathāya saṁvartante | sayyathīdaṁ ☸
adhikaraṇaśamatha 1:
saṁmukhavinayo śamatho |
adhikaraṇaśamatha 2:
smṛtivinayo śamatho |
adhikaraṇaśamatha 3:
amūḍhavinayo śamatho |
adhikaraṇaśamatha 4:
pratijñākārako śamatho |
adhikaraṇaśamatha 5:
tasya pāpeyasiko śamatho |
adhikaraṇaśamatha 6:
yo bhūyasiko śamatho |
adhikaraṇaśamatha 7:
tṛṇaprastārako ca śamatho saptamo |
SC 266 uddiṣṭāḥ kho punar āyuṣmanto sapta adhikaraṇaśamathā dharmāḥ | tatrāyuḥmanto pṛcchāmi ☸ kaccittha pariśuddhāḥ? dvitīyaṁ pi āyuḥmanto pṛcchāmi kaccittha pariśuddhāḥ? tṛtīyaṁ pi āyuḥmanto pṛcchāmi kaccittha pariśuddhāḥ? pariśuddhā atrāyuḥmanto yasmāt tūḥṇīm evam etaṁ dhārayāmi |
duve dharmāḥ
SC 267 ime kho punar āyuṣmanto duve dharmāḥ ☸ dharmo anudharmaś ca anvardhamāsaṁ sūtre prātimokṣe uddeśam āgacchanti | tatra dharmo nāma yam ubhayato vinayo | anudharmo nāma yā atra pratipattiḥ |
SC 268 uddiṣṭāḥ kho punar āyuṣmanto duve dharmāḥ dharmo anudharmaś ca | tatrāyuṣmanto pṛcchāmi ☸ kaccittha pariśuddhāḥ? dvitīyaṁ pi āyuṣmanto pṛcchāmi kaccittha pariśuddhāḥ? tṛtīyaṁ pi āyuṣmanto pṛcchāmi kaccittha pariśuddhāḥ? pariśuddhā atrāyuṣmanto yasmāt tūṣṇīm evam etaṁ dhārayāmi |
Conclusion
SC 269 uddiṣṭaṁ kho punar āyuṣmanto prātimokṣasya vastu | uddiṣṭaṁ nidānaṁ | uddiṣṭāś catvāraḥ pārājikā dharmāḥ | uddiṣṭāḥ trayodaśa saṁghātiśeṣā dharmāḥ | uddiṣṭāḥ duve aniyatā dharmāḥ | uddiṣṭāḥ triṁśan nissargikapācattikā dharmāḥ | uddiṣṭā dvānavati śuddhapācattikā dharmāḥ | uddiṣṭāś catvāraḥ prātideśanikā dharmāḥ | uddiṣṭāḥ sātirekapañcāśac chaikṣā dharmāḥ | uddiṣṭāḥ saptādhikaraṇaśamathā dharmāḥ | uddiṣṭā duve dharmāḥ, dharmo anudharmaś ca | etako ’yaṁ punas tasya bhagavato tathāgatasyārhataḥ samyaksaṁbuddhasya dharmavinayo prātimokṣasūtrāgato sūtraparyāpanno | yo vā anyo ’pi kaścid dharmasya anudharmo tatra samagrehi sarvehi sahitehi saṁmodamānehi avivadamānehi ekuddeśehi kṣīrodakībhūtehi śāstuḥ śāsanaṁ dīpayamānehi sukhaṁ ca phāsuṁ ca viharantehi anadhyācārāya śikṣā karaṇīyā |
Concluding verses
SC 270 kṣāntiḥ paramaṁ tapo titikṣā nirvāṇaṁ paramaṁ vadanti buddhāḥ |
na hi pravrajitaḥ paropatāpī śravaṇo bhoti parān viheṭhayānaḥ || Verse 1 ||
SC 271 idaṁ tasya bhagavato vipaśyisya tathāgatasyārhataḥ samyaksaṁbuddhasya acirābhisaṁbuddhasya nirarbude bhikṣusaṁghe saṁkṣiptena prātimokṣaṁ subhāṣitaṁ |
SC 272 anopavādī aparopaghātī prātimokṣe ca saṁvaro |
mātrajñatā ca bhaktasmiṁ prāntaṁ ca śayanāsanaṁ |
adhicitte cāyogo etaṁ buddhānuśāsanaṁ || Verse 2 ||
SC 273 idaṁ tasya bhagavato śikṣisya tathāgatasyārhataḥ samyaksaṁbuddhasya acirābhisaṁbuddhasya nirarbude bhikṣusaṁghe saṁkṣiptena prātimokṣaṁ subhāṣitaṁ ||
SC 274 adhicetasi mā pramādyato munino maunapadeṣu śikṣataḥ |
śokā na bhavanti tāyino upaśāntasya sadā smṛtīmataḥ || Verse 3 ||
SC 275 idaṁ tasya bhagavato viśvabhuvasya tathāgatasyārhataḥ samyaksaṁbuddhasya acirābhisaṁbuddhasya nirarbude bhikṣusaṁghe saṁkṣiptena prātimokṣaṁ subhāṣitaṁ ||
SC 276 sarvapāpasyākaraṇaṁ kuśalasyopasaṁpadā |
svacittaparyodapanaṁ etaṁ buddhānuśāsanam || Verse 4 ||
SC 277 idaṁ tasya bhagavato krakucchandasya tathāgatasyārhataḥ samyaksaṁbuddhasya acirābhisaṁbuddhasya nirarbude bhikṣusaṁghe saṁkṣiptena prātimokṣaṁ subhāṣitaṁ ||
SC 278 yathā hi bhramaro puṇyaṁ varṇagandham aheṭhayaṁ |
paraiti rasam ādāya evaṁ grāme muniś caret || Verse 5 ||SC 279 na pareṣāṁ vilomāni na pareṣāṁ kṛtākṛtaṁ |
ātmano tu samīkṣeta kṛtāny akṛtāni ca || Verse 6 ||
SC 280 idaṁ tasya bhagavato konākamunisya tathāgatasyārhataḥ samyaksaṁbuddhasya acirābhisaṁbuddhasya nirarbude bhikṣusaṁghe saṁkṣiptena prātimokṣaṁ subhāṣitam |
SC 281 nāsti dhyānam aprajñasya prajñā nāsti adhyāyato |
yasya dhyānaṁ ca prajñā ca sa vai nirvāṇasya antike || Verse 7 ||SC 282 tatrāyam ādi bhavati ihaprajñasya bhikṣuṇo |
indriyai guptiḥ saṁtuṣṭiḥ prātimokṣe ca saṁvaro || Verse 8 ||SC 283 mitraṁ bhajeta kalyāṇaṁ śuddhājīvīm atandritaṁ |
pratisaṁstaravartī ca ācārakuśalo siyā |
tataḥ prāmodya bahulo bhikṣu nirvāṇasyaiva antike || Verse 9 ||
SC 284 idaṁ tasya bhagavataḥ kāśyapasya tathāgatasyārhataḥ samyaksaṁbuddhasya acirābhisaṁbuddhasya nirarbude bhikṣusaṁghe saṁkṣiptena prātimokṣaṁ subhāṣitam ||
SC 285 cakṣuṣā saṁvaraḥ sādhuḥ sādhuḥ śrotreṇa saṁvaraḥ |
ghrāṇena saṁvaraḥ sādhuḥ sādhuḥ jihvāya saṁvaraḥ || Verse 10 ||SC 286 kāyena saṁvaraḥ sādhuḥ manasā sādhu saṁvaraḥ |
sarvatra saṁvṛto bhikṣuḥ sarvaduḥkhāt pramucyate || Verse 11 ||
SC 287 idaṁ tasya bhagavataḥ śākyamuneḥ śākyādhirājasya tathāgatasyārhataḥ samyaksambuddhasya acirābhisaṁbuddhasya nirarbude bhikṣusaṁghe saṁkṣiptena prātimokṣaṁ subhāṣitam |
SC 288 etāni prātimokṣāṇi saṁbuddhānāṁ śirīmatāṁ |
kīrtitāny aprameyāṇi ........... tiṣṭam a ......... ṇāś ca || Verse 12 ||SC 289 kṣāntivādī ca bhagavān vipaśyī
anopavadyaṁ ca śikhī prakāśayati |
adhicittaṁ ca viśvabhūḥ
akaraṇaṁ ca pāpānāṁ krakucchandaḥ |
caryāṁ ca konākamuniḥ
dhyānāni ca kāśyapo prakāśayati |
saṁvaraṁ śākyamuniḥ || Verse 13 ||
SC 290 ete sapta daśabalā mahāprajñā amitabuddhī saptānāṁ samyaksaṁbuddhānām abhinnān .... lokākhyādhipatīnāṁ dharmākhyānāni uktāni |
SC 291 uddistaṁ prātimokṣasūtraṁ | kṛtaṁ saṁghena poṣadhaṁ | āryāḥ śikṣāṁ ciraṁ pālayantu | śāsanaṁ .... santu saṁsthātu |
SC 292 samāptaṁ prātimokṣasūtraṁ āryamahāsāṁghikānāṁ lokottaravādināṁ madhyoddeśikānāṁ pāṭha iti ||
SC 293 ye dharmā hetuprabhavā hetuṁ pi teṣāṁ tathāgato hy avadat |
teṣāṁ ca yo nirodha evaṁvādī mahāśravaṇaḥ |
SC 294 yo dharmo ’yaṁ pravaramahāyānayayisya śākyabhikṣuloka śrīdharasya |
śākyabhikṣuśrīvijayabhadralikhitam idam ||