mahāsāṁghikānāṁ prātimokṣasūtram
namo vai bhagavate vītarāgāya
Introductory verses
SC 1 narendradevendrasuvanditena trilokavidyuṣu viśālakīrtinā
buddhena lokānucareṇa tāyināmudeśitaṁ prātimokṣaṁ vidunāSC 2 taṁ prātimokṣaṁ bhavaduḥkhamokṣaṁ śruttvānudhīrāḥ sugatasya bhāṣitāṁ
ṣaḍindriyaṁ samvarasamvṛtatvātkaronti jātīmaraṇasya antaṁSC 3 cirasya labdhvā ratanāni trīṇi buddho yodaṁ māyikāñca śuddhāṁ
dauḥśīlavadyaṁ parivarjjayitvā viśuddhaśīlā bhavathāpramattāḥSC 4 śīlena yukto śramaṇo tireti śīlena yukto brāhmaṇo tireti
śīlena yukto naradevapūjyo śīlena yuktasya hi prātimokṣaṁSC 5 aneka buddhānumataṁ viśuddhaṁ śīlaṁ pratiṣṭhā dharaṇīvasāntaṁ
tadāhariṣyāmyahaṁ saṁghamadhye hitāya lokasya sadevakasya
upodghātaḥ
SC 6 kiñjīvitena teṣāṁ yeṣāmihākuśalamūlajālāni
pracchādayante hṛdayaṁ gaganamiva samunnatā meghāḥSC 7 atijīvitaṁ ca teṣāṁ yeṣāmihākuśalamūlajālāni
vilayaṁ vrajanti kṣipraṁ divasakarahatāndhakāramivaSC 8 kiṁ poṣadhena teṣāṁ ye te sāvadyaśīlacaritrāḥ
jarāmaraṇapaṁjaragatā amaravitarkke hi khādyantiSC 9 kāryaṁ ca poṣadhena teṣāṁ ye te anavadyaśīlacāritrāḥ
jarāmaraṇāntakarā māriva layamarddanādhīrāḥSC 10 kiṁ poṣadhena teṣāmalarjjināṁ bhinnavṛttaśīlānāṁ
mithyājīvaratānāmamaraṇamiva vadantānāṁSC 11 kāryaṁ ca poṣadhena teṣāṁ larjjinām bhinnavṛttaśīlānāṁ
samyajjīvaratānāmadhyāśayaśuddhaśīlānāṁSC 12 kiṁ poṣadhena teṣāṁ ye te duḥśī layāya karmmāntāḥ
kuṇapamiva samudrato samutkṣiptāḥ śāstuḥ pravacanātSC 13 kāryañca poṣadhena teṣāṁ ye te tedhātuke atra prajñiptāḥ
ākāśe viyaṁ pāṇiśuddhānāṁ vimuktacittānāṁSC 14 kiṁ poṣadhena teṣāṁ ṣaḍindriyaṁ ye hi arakṣitaṁ nityaṁ
patitānāṁ mārāviṣayesu gocaraṁ varjjayantānāṁSC 15 kāryaṁ ca poṣadhena teṣāṁ ṣaḍindriyaṁ ye hi surakṣitaṁ nityaṁ
muktānāṁ śāsturvacane jinavacane śāsanaratānāṁSC 16 kiṁ poṣadhena teṣāṁ mātmaśīle hi ye svayaṁ vadanti
sabrahmacāriṇaśca śastādevamanuṣyāśca duḥśīlāḥSC 17 kāryañca poṣadhena teṣāṁ śīle hi nāsti gārhyaṁ
sarvvatra yoyaṁvadyā vijñānāmvai sadevake lokeSC 18 kiṁ poṣadhena teṣāṁ virāgitaṁ śāstu śāsanaṁ
ye hi āsevitā ca ye hi vipattīyo pañca cāpattīḥSC 19 kāryaṁ ca poṣadhena teṣāṁ yuktānāṁ śāsane daśabalasya
saṁbuddhasya sarvvadarśinyo maitrīpadā ye hi paricīrṇṇāḥSC 20 yeṣāṁ ca vasati hṛdaye śāstā dharmmo gaṇottamo
śikṣā uddeśo samvāso saṁtoṣo śāstuno vacanamSC 21 teṣām poṣadho adya parityaktāni ye hi etāni
paricaryadharmarājanteṣāmasti asaṁskṛtaṁ jñānaṁSC 22 śuddhasya vai sadā hastaḥ sadā śuddhasya poṣadho
śuddhasya śucikarmmasya sadāsaṁghasya te etaṁSC 23 yāvatsūtraprātimokṣe so gaṇamadhya na bheṣyati
tāvatsthāsyati saddharmo sāmagrī ca gaṇottameSC 24 yāvadduddeśayitāraḥ pratipattāraśca dharmaratanasya
tāvatsthāsyati saddharmmo hitāya sarvvalokasyaSC 25 tasmātsamagrāḥ sahitāḥ sagauravā bhavithā
anyamanyaṁ paricaratha dharmarājamadhigacchatha
nirvvāṇatā acyutasya damaśokamiti
Preliminary
SC 26 vastu-atikrāntāḥ suvihitāḥ śuddhanipuṇā antasamāpanno upaniṣaṇṇāḥ cāritrāḥ śalākāgaṇitā bhikṣuṇīmāprāptā ettarkajanāḥ | anāgatānāmāyuṣmanto bhikṣuṇācchanda pāriśuddhimārocethe | ārocitañca prativedetha-ko bhikṣu bhikṣuṇīnāṁ chandahārako nāsti cātra kaścidanupasaṁpannā nāsti uṣṇiyukto nāsti mātṛghātī nāsti pitṛghātī nāsti arhantaghātako | nāsti saṁghabhedako | nāsti tathāgatasya duṣtacittarudhiro khādake | nāsti bhikṣuṇī dūṣako | nāsti stainyasamvāsiko | nāsti nānāsamvāsiko nāsti asamvāsiko | nāsti kāyakrāntako nāsti svayaṁ samuddiko | tadevaṁ samanvāharanta bhagavato śrāvakāṇāṁ nityaviśuddhānāṁ pariśuddhaśilānāṁ | śṛṇotu me bhante saṁgho adya saṁghasya cāturddaśiko vā sandhipoṣadho vā viśuddhinakṣatraṁ | ettakaṁ rāttasya niggataṁ | ettamavaśiṣṭaṁ | kiṁ saṁghasya pūrvvakṛtyaṁ | alpakṛtyo bhagavataḥ śrāvako saṁgho so bhavati | śṛṇotu me bhante saṁgho adya saṁghasya pāñcadaśiko poṣadho viśuddhinakṣatraṁ yadi saṁghasya prāptākālaṁ saṁgho imasmin pṛthivīpradeśe yavatakaṁ bhikṣusaṁghenābhigṛhītaṁ samantanavyāmamātraṁ atrāntare pāñcadaśikaṁ poṣadhaṁ kuryātprātimokṣaṁ ca sūtramuddiśeyyā, ovadikātrayājñapteḥ ||
SC 27 kariṣyate bhante saṁgho imasmin pṛthivīpradeśe yāvatakaṁ bhikṣusaṁghenābhigṛhītaṁ samantana vyāmamātramatrāntare pāñcadaśikaṁ poṣadhaṁ prātimokṣaṁ ca sūtramuddiśiṣyati | kṣamate taṁ saṁghasya yasmāttūṣṇīmevametandhārayāmi | abhimukhaṁ kṣāmati jarāmaraṇaṁ kṣīyati jīvate priyaṁ hāyati saddharmmā astameti | dharmolko nirvvāpanti deśayitāraḥ | parīttā bhavanti pratipattāraḥ | gacchanti kṣaṇalavamuhurttarātrindivasamāsārddhamāsaṛtusamvatsarāḥ | girinadījalacapalacañcalopamā āyuḥ | saṁskārāmuddharttamapi nāvatiṣṭhante | apramādenāyuṣmante hi sampādayitavyam | tatkasya hetoḥ | apramādādhigatānāṁ hi tathāgatānāmarhatāṁ samyaksambuddhānāṁ vaidhiḥ | apramādādhigato cānuttaro upadhi saṁkṣapīti vadāma | tenāpramādenāyuṣmante hi saṁpādayitavyaṁ | daśānvasan sampaśyamānāstathāgatā’rhantaḥ samyak saṁbuddhāḥ || śrāvakāṇāmadhiśīlaṁ śikṣaṁ padaṁ prajñāpayanti | pratimokṣa ca sūtramuddiśanti | katamāndaśa | saṁyyathīdaṁ |
- saṁghasaṁgrahāya
- saṁghasuṣṭhutāya |
- durmatkuṇnāṁ pudgalānānnigrahāya
- peśalānāñca bhikṣuṇā phāsu vihārāya |
- aprasannānāṁ pramādāya |
- prasannānāñca trayobhāvāya
- dṛṣṭadhārmikāṇāmāśravāṇāṁ nirghātāya
- samparāyikāṇāmāśravāṇāmāpatyāmananuśravaṇatāya |
- yathemaṁ syāt pravacanaṁ cirakṣitikaṁ vā
- bhujanyaṁvivṛtaṁ suprakāśitaṁ yāvandevamanuṣyeṣviti |
SC 28 imāndaśāncavasānsaṁpaśyamānāstathāgatā arhantaḥ samyak sambuddhāḥ | śrāvakāṇāmadhiśīlaṁ śikṣapadaṁ prajñāpayanti | pratimokṣañca sutramuddiśanti |
nidānaṁ
SC 29 prātimokṣamāyuṣmānto sūtramuddiśiṣyāmi | tāṁ śṛṇuta sādhu ca suṣṭhu ca manasi kuruta bhāṣiṣyāmi | paśya vo siyāpattiḥ so’viṣkarottu | asantīye āpattīye tūṣṇī bhavitavyaṁ | tūṣṇīmbhāvena | kho punarāyuṣmanto pariśuddha iti vedayiṣyāmi yathā kho punarāyuṣmanto pratyekaṁ pratyekaṁ pṛcchitasya bhikṣusya vyākaraṇaṁ bhavati | evameva mevaṁ rūpāye bhikṣuparyāye yāvantṛtīyakaṁ samanuśrāvayiṣyati | yo punabhikṣu evaṁ rūpāye bhikṣuparyāye yāvantṛtīyakaṁ samanuśrāviyamāṇo smaramāṇo santī māpattīnnāviṣkaroti | saṁprajñānaṁ mṛṣāvādo me bhavati | saṁprajānamṛṣāvādo kho punarāyuṣmanto antarāyiko dhammo ukto bhagavatā | tasmātsmaramāṇena bhikṣuṇa āpanne viśuddhi prekṣeṇa santī āpattī āviṣkarttavyā | āviṣkṛtvā ca me phāsu bhavati no anāviṣkṛtvā | nidānaṁ ||
4 pārājikā rules
SC 30 ime kho punarāyuṣmanto catvāraḥ pārājikā dharmā anvarddhamāsaṁ sūtre prātimokṣe uddeśamāgacchanti |
pārājika 1: maithunaṁ
SC 31 yo punabhikṣu bhikṣuṇā śikṣā sāmīcīsamāpanno śikṣāmāpratyākhyāya daurvvalyamanāviṣkṛtvā maithunaṁ grāmyadharmmaṁ pratiṣeveya antamaśato tiryagyonigatāyamapi sārddhamayaṁ bhikṣuḥ pārājiko bhavatyasaṁvāsyo na labhate bhikṣu hi sārddha saṁvāsaṁ |
SC 32 idaṁ bhagavatā veśālīyaṁ śikṣāpadaṁ prajñaptaṁ pañcavarṣābhisaṁbuddhena hemante pakṣe pañcame divase dvādaśame pūre bhuktamuttarāmukhaniṣaṇṇena dvyarddhapauruṣāyāṁcchāyāyāṁ āyuṣmantaṁ yaśikakalandakaputramārabhya imasya ca śikṣāpadasya prajñaptirdharmo yathā praṇihitasya ca yā anuvartanatā ayamucyate anudharmo |
pārājika 2: adinnādānaṁ
SC 33 yo punabhikṣū grāmādvā araṇyādvā adinnamanyātakaṁ stainyasaṁskāramādiyeya yathārūpeṇādinnādānena jāno gṛhītvā hanyemvā vadhemvā pravrājemvā hambho puruṣa corosi bālosi mūḍhosi stainyosīti vā vadem tathārūpaṁ bhikṣūradinnamādeyamāno ayame bhikṣūḥ pārājiko bhavatyasamvāsyo na labhate bhikṣū hi sārddhasaṁvāsaṁ |
SC 34 idaṁ bhagavatā rājagṛhe śikṣāpadaṁ prajñaptaṁ ṣaḍvarṣābhisambuddhena hemante pakṣe dvitīvase navame paścādbhuktaṁ purastānmukhaniṣaṇṇena | arddhatīyapauruṣāyāṁ cchāyāyāmāyuṣmantaṁ dhanikaṁ kuṁbhakārajātiyamārabhya rājānañca śreṇīyaṁ bimbasāraṁ pāṁsukulikaṁ ca bhikṣu | imasya ca śikṣāpadasya prajñaptirdharmo yathā praṇihitasya ca yā anuvarttanatā ayamucyate anudharmo |
pārājika 3: vadho manuṣyavigrahaṁ
SC 35 yo punabhikṣuḥ svahastaṁ manuṣyavigrahaṁ jīvitād vyāparopeya śastrahārakaṁ vāsya paryeyeya maraṇāya cainaṁ samādāpeya maraṇāvaṇṇaṁ vāsya saṁvaṇṇeya hambho puruṣa kinte iminā pāpakena durjjīvitena viśjīvitena mṛtante jīvitācchreyo iti cittamalaṁ cittasaṁkalpamanekaparyāyeṇa maraṇāya cainaṁ samādāpeya maraṇavaṇṇavāsya saṁvaṇṇeya so ca puruṣo tenopakrameṇa kālaṁ kuryānnānyena ayaṁ pi bhikṣūḥ pārājiko bhavatyasaṁvāsyo na labhate bhikṣuhi sārdhasaṁvāsaṁ |
SC 36 idaṁ bhagavatā veśālīyaṁ śikṣāpadaṁ prajñaptaṁ ṣaḍvarṣo’bhisaṁmbuddhena hemante pakṣe tṛtīye divase daśame paścād bhuktaṁ purastābhimukhāniṣaṇṇena arddhatṛtīyena pauruṣāyāṁcchāyāyāṁ sambahulāna gilānopasthāpakān bhikṣūnārabhya mṛgadaṇḍikaṁ ca parivrajakamimasya ca śikṣāpadasya prajñaptirddharmo yathā praṇihitasya ca yā anuvarttanatā ayamucyate anudharmo |
pārājika 4: syātkṛtena cottarimanuṣyadharma pratijānati
SC 37 yo punabhikṣuranabhijānanuparijānannātmopanāyikamuttari manuṣyadharmaṁ it | ayaṁ pi bhikṣūḥ dharmmamalamāryajñānadaśanaṁ viśeṣādhiśeṣādhigama pratijāneya iti jānāmi iti paśyāmīti | so tadapareṇa samayena samanugrāhiyamāṇo, vā asamanugrāhiyamāṇo vā āpanno viśuddhiprokṣo evamavaci | ajānannevāhamāyuṣmanto avaci jānāmi | ayaṁ pi paśyāmīti iti tucchaṁ mṛṣāvilāpamanyatrābhimānāt | ayaṁ pi bhikṣūḥ pārājiko bhavatyasaṁvāsyo na labhate bhikṣūhi sārddhaṁ saṁvāsaṁ |
SC 38 idaṁ bhagavatā śrāvastīyaṁ śikṣāpadaṁ prajñaptaṁ ṣaḍvarṣābhisaṁbuddhena hemante pakṣe catuththe divase trayodaśame pūre bhuktaṁ uttarāmu khaniṣaṇṇena arddhantha pauruṣāyāṁcchāyāyāṁ sambahulān grāmavāsikā bhikṣunārabhya ābhimānikaṁ ca bhikṣu imasya ca śikṣāpadasya prajñaptirddharmo yathāpraṇihitasya ca yā anuvarttanatā ayamucyate anudharmo |
SC 39 udyānaṁ || [1] maithunaṁ [2] adinnādānaṁ [3] vadho manuṣyavigrahaṁ [4] syātkṛtena cottarimanuṣyadharma pratijānatīti ||
SC 40 uddiṣtāḥ || kho punarāyuṣmano catvāraḥ pārājikā dharmāḥ | yeṣāṁ bhikṣuritonyatarāmāpattimāpadyetvā pārājiko bhavatyasamvāsyo na labhate hi bhikṣuhi sārddhasaṁvāsaṁ | yathāpūrvve tathā paścādyathāpaścāttathā pūrvve pārājiko bhavatyasamvāsyo na labhate bhikṣu hi sārdhaṁ saṁvāsaṁ | tatrāyuṣmanto pṛcchāmi kaccittha pariśuddhāḥ | dvitīyaṁ pi āyuṣmanto pṛcchāmi kaccittha pariśuddhāstṛtīyaṁ pi āyuṣmanto pṛcchāmi kaccittha pariśuddhāḥ pariśuddhātrāyuṣmanto yasmāttūṣṇīmeva metaṁ dhārayāmi |
trayodaśa saṁghātiśeṣā dharmā
SC 41 ime punarāyuṣmanto trayodaśa saṁghātiśeṣā dharmā anvaddharmāsaṁ sūtre prātimokṣe uddheśamāgacchanti |
saṁghātiśeṣa 1: saṁcetanikā
SC 42 saṁcetanikā ye śukrasya viśṛṣtīye anyatra svapnāntareṁ saṁghātiśeṣo |
saṁghātiśeṣa 2: hastagraho
SC 43 yo punabhikṣu otīṇṇā vipariṇatena cittena mātṛgrāmeṇa sārddhaṁ kāyasaṁsaṁggaṁ samāpadyeya saṁyathīdaṁ hastagrahaṇaṁ vā veṇīgrahaṇamvā anyatarānyatarasya vā punaraṅgajātasya prāmodya śaparāsopiṇaṁ śādiyeya saṁghātiśeṣo |
saṁghātiśeṣa 3: obhāṣo
SC 44 yo punabhikṣu otīṇṇā viparītena cittena mātṛgrāmaṁ dusthūlāya vācāya obhāṣeya pāpikāya maithunāya saṁvītāya saṁyathīdaṁ yuvāṁ yuvāṁ yuvatīti saṁghātiśeṣo |
saṁghātiśeṣa 4: paricaryāvvaṇanaṁ
SC 45 yo punabhikṣu otīṇṇo vipariṇatena cittena mātṛgrāmasya antike ātmikāye paricaryāye vaṇṇaṁ bhāṣeya etadagraṁ bhagini paricaryāṇāṁ yā mādṛśaṁ śramaṇaṁ śīlavantaṁ kalyāṇadharmaṁ brahmacāriṁ etena dharmeṇa upasthiheya paricareya yaduta maithunopasaṁhiteneti saṁghātiśeṣo ||
saṁghātiśeṣa 5:saṁcaritraṁ
SC 46 yo punabhikṣuḥ saṁcaritraṁ samāpadyeya striyāye vā puruṣasyopasaṁhareya puruṣyasya vā sataṁ striyāye upasaṁhareya jāyattanena vā jārttanena vā antamasato bhikṣuṇi kāyāmapi saṁghātiśeṣo ||
saṁghātiśeṣa 6: kuṭī
SC 47 svayaṁ cāyikāya bhikṣuṇā kuṭī kārāpayamāṇena asvābhikātmoddeśikāṁ kuṭīkārāpayitavyā | tatredaṁ pramāṇaṁ dīrdhaso dvādaśavitastīyo sugatavitastinā | tiryaka saptāntaraṁ bhikṣu cānonābhinetavyā vastudeśanāya te hi bhikṣu hi vastu deśayitavyaṁ | anārambhāṁ saparikramaṇaṁ sārambhe ce bhikṣu vastusminnaparikramaṇe svayaṁ yācikāya kuṭīṁ kārāpeyaṁ | asvābhikāmātmoddeśikaṁ bhikṣustānābhineya vastudesanāya | pramāṇaṁ vā atikrameya adeśite vastusminnaparikramaṇe saṁghātiśeṣo |
saṁghātiśeṣa 7: vihāraṁ
SC 48 mahālakaṁ bhikṣuṇā vihāraṁ kārāpathamāṇena sasvāmikakātmoddeśikaṁ bhikṣuvānenābhinetavyā vastudeśanāya te hi bhikṣū hi vastu deśayitavyaṁ | anārambhaḥ saparikramaṇaṁ sārambhe ce bhikṣūṁ vastusminnaparikramaṇaṁ mahallakaṁ vihāraṁ kārāpeya sasvāmikamātmoddeśikaṁ bhikṣunvā nābhineya vastudeśanā ya adeśite vastusminnaparikramaṇe saṁghātiśeṣo |
saṁghātiśeṣa 8: amūlakaṁ
SC 49 yo punabhikṣū bhikṣusya duṣto doṣātkupito anāttamano śuddhaṁ bhikṣūmanāpatikamamūlakena pārājikena dharmeṇa anudhvaṁseya appeva nāma imaṁ bhikṣūṁ brahmacaryāto cyāveyanti | so tadapareṇa samayena samanugrāhiyamāṇo vā asamanugrāhiyamāṇo vā amūlakameva tamadhikaraṇaṁ bhavati | amūlakasya ca adhikaraṇasya ca adharmo upādinno bhavati | bhikṣu ca doṣe pratiṣṭhihati | doṣādavacāmīti saṁghātiśeṣo |
saṁghātiśeṣa 9: lesakaṁ
SC 50 yo punabhikṣū bhikṣusya duṣto doṣātkupito anāttamano anyabhāgīyasyādhikaraṇasya kiñcideva lesāmātrakaṁ dharmamupādāya aparājikaṁ bhikṣūṁ parājikeṇa dharmeṇa anudhvaṁseya appeva nāma imaṁ bhikṣuṁ brahmacaryāto cyāveyanti | so tadapareṇa samayena samanugrāhiyamāṇo vā asamanugrāhiyamāṇo vā anyabhāgīyameva tamadhikaraṇaṁ bhavati | anyabhāgīyasya cādhikaraṇasya kecideva lesāmātrako dharmo upādinno bhavati | bhikṣu ca doṣe pratiṣṭhahati doṣādavacāmīti saṁghātiśeṣo |
saṁghātiśeṣa 10: bhedāyopakrāmati
SC 51 yo punabhikṣuḥ samagrasya saṁghasya bhedāya parākrameya bhedanasamvarttanīyamvā’dhikaraṇaṁ | samādāya pragṛhya tiṣṭheya so bhikṣu bhikṣuhi evamasya vacanīyo mā āyuṣman samagrasya saṁghasya bhedāya parākramehi | bhedana samvarttanīyamvā adhikaraṇaṁ samādāya pragṛhya tiṣṭhāhi | sametta āyuṣmānsārddhaṁ saṁghena samagrohi saṁgho sahito sammodamāno avivadamāno ekuddeśo kṣīrodakī bhūto śāstuḥ śāsanaṁ dīpayamāno sukhaṁ ca phāsuñca viharati | evaṁ ca sa bhikṣū bhikṣū hi vucyamāno taṁ vastuṁ pratinissareya ityetaṁ kuśalaṁ | so ca pratinissareya so bhikṣū bhikṣū hi yāvantṛtīyakaṁ samanugrāhitavyo samanubhāṣitavyo tasya vastusya pratinissaggāya yāvantṛtīyakaṁ samanugrāhiyamāṇo vā samanubhāṣiyamāṇo vā | taṁ vastuṁ pratinissareya ityetaṁ kuśalaṁ no ca pratinissareya tameva vastusamādāya pragṛhya tiṣṭheya saṁghātiśeṣo |
saṁghātiśeṣa 11: tasya cānuvarttakāḥ
SC 52 tasya kho punabhikṣusya bhikṣusahāyakā bhonti | eko vā dvau vā trayo vā sambahulā vā vagavādakā anuvattakāḥ samanuṣyāḥ saṁghabhedāya te bhikṣū tānbhikṣūnevaṁ vadeyya mā āyuṣmanto etaṁ bhikṣuṁ kiñcidvadatha | kalyāṇaṁ vā pāpakamvā | dharmmavādī caiṣo bhikṣū vinayavādī caiṣo bhikṣū asmākaṁ caiṣo bhikṣūcchandañca rūciñca samādāya pragṛhya vyavaharati | ya caitasya bhikṣūsya kṣamate ca rocate ca asmākamapi taṁ kṣamate ca rocate ca jānan caiṣo bhikṣu bhāṣate no ajānan | te bhikṣū bhikṣū hi evamasya vacanīyā māyuṣmanto evaṁ vadatha na eṣo bhikṣū dharmavādī na eṣo bhikṣū vinayavādī adharmavādī caiṣo bhikṣū avinayavādī caiṣo bhikṣū ajānan caiṣo bhikṣū bhāṣate no jānan | mā āyuṣmanto saṁghabhedaṁ rocenta saṁghasāmagrīmevāyuṣmanto rocanta | samenta āyuṣmanto sārdhaṁ saṁghena samagro hi saṁgho sahito sammodamāno avivadamāno ekuddeśo kṣīrodakī bhūto śāstuḥ śāsanaṁ dīpayamāno sukhaṁ ca phāsuṁ ca viharati | evañca te bhikṣu bhikṣuhi vucyamānāstamvastuṁ pratinissarea ityetaṁ kuśalaṁ no ca pratinissarea te bhikṣū bhikṣū hi yāvantṛtīyakaṁ samanugrāhitavyāḥ samanubhāṣitavyāḥ | tasya vastusya pratinissaggāya yāvantṛtīyakaṁ samanugrāhiyamāṇā vā samanubhāṣiyamāṇā vā tamvastuṁ pratinissarea itaṁ kuśalaṁ no ca pratinissareṁsu tameva ca vastuṁ samādāya pragṛhya tiṣṭheya saṁghātiśeṣo |
saṁghātiśeṣa 12: durvvacako
SC 53 bhikṣuḥ kho punadūrvvacakajātīyo bhoti so uddeśaparyāpanne hi śikṣāpade hi bhikṣu hi śikṣāyāṁ sahadharmeṇa sahavinayena vucya māno ātmānamavacanīyaṁ karoti | so evamāha | mā māṁ āyuṣmanto kiñcidvadatha kalyāṇaṁ vā pāpakaṁ vā | ahamapyāyuṣmantānāṁ na kiñcid pracchomi | kalyāṇaṁ vā pāpakaṁ vā viramanvāyuṣmanto mama vacanāya | so bhikṣū bhikṣū hi evamasya vacanīyo mā āyuṣmannuddeśaparyāpanne hi śikṣāpade hi bhikṣū hi śikṣāyāṁ sahadharmeṇa saha vinayena vucyamāno ātmānamavacanīyaṁ karo hi vacanīyam vāyuṣmānātmānaṁ karottu bhikṣu pi āyuṣmantamvakṣanti śikṣāyāṁ sahadharmeṇa sahavina yena āyuṣmānapi bhikṣūnvadantu śikṣayā sahadharmeṇa sahavinayena | evaṁ samvaddhā kho punastasya bhagavato tathāgatasyārhataḥ samyak sambuddhasya yathā yadidamasya manyasya vacanīyā anyo nyāpatti vyutthāpanīyā | evaṁ ca so bhikṣū bhikṣū hi vucyamāno taṁ vastuṁ pratinissareya ityetaṁ kuśalaṁ no ca pratinissareya so bhikṣū bhikṣū hi yāvantṛtīyakaṁ samanugrāhitavyo samanubhāṣitavyo tasya vastusya pratinissaggāya yāvantṛtīyakaṁ samanugrāhiyamāṇo vābhivastuṁ pratinissareya ityetaṁ kuśalaṁ no ca pratinissareya tameva vastuṁ samādāya pragṛhya tiṣṭheya saṁghātiśeṣo |
saṁghātiśeṣa 13: kuladūṣakāḥ
SC 54 bhikṣu kho punaranyataraṁ grāmamvā nagaramvā nigamamvā upaniśrāya viharanti | kuladūṣakāḥ pāpasamācārāsteṣānte pāpakāḥ samācārā dṛśyante ca śrūyante ca kulānyapi duṣtāni dṛśyante ca śrūyante ca kuladūṣakāśca punarbhavanti | pāpasamācārāḥ te bhikṣū bhikṣū hi evamasya va canīyāḥ | āyuṣmantānāṁ khalu pāpakāḥ samācārāḥ dṛśyante ca śrūyante ca kulānyapi duṣtāni dṛśyante ca śrūyante ca | kuladūṣakāśca punarāyuṣmantaḥ pāpasamācārāḥ prakramanvāyuṣmanto imasmādāvāsādalamvā iha vāseneti | evaṁ ca te bhikṣū bhikṣū hi vucyamānāste bhikṣū tānbhikṣune vadea cchandagāmī cāyuṣmānto saṁgho doṣagāmī cāyuṣmanto saṁgho mohagāmī cāyuṣmanto saṁgho bhayagāmī cāyuṣmanto saṁgho saṁgho ca tāhi tādṛśikāhi āpattīhi | ekatyān bhikṣūn pravrājeti ekatyānbhikṣunna pravrājeti te bhikṣū bhikṣū hi evaṁmasya vacanīyāḥ | mā āyuṣmanto evaṁ vada na ca bhikṣū na saṁgho cchandagāmī | na saṁgho doṣagāmī na saṁgho mohagāmī | na saṁgho bhayagāmī | na ca saṁgho tāhi tādṛśikāhi āpattīhi | ekatyānbhikṣūn pravrājeti ekatyānbhikṣūnna pravrājeti | āyuṣmantānāmeva khalamāpakaḥ samācārā dṛśyante ca śrūyante ca kulānyapi duṣtāni dṛśyante ca śrūyante ca kuladūṣakāśca punarāyuṣmantaḥ grāmasamācārāḥ prakramanvāyuṣmanto imasmādāvāsādalamvā iha vāseneti evaṁ ca bhikṣū bhikṣū hi vucyamānābhivastupratinissarea ityetaṁ kuśalaṁ no ca pratinissarea te bhikṣū bhikṣū hi yāvantṛtīyakaṁ samanugrāhitavyā samanubhāṣitavyāstasya vastusya pratinissaggāya yāvantṛtīyakaṁ samanugrāhiyamāṇā vā samanubhāṣiyamāṇā vā taṁ vastuṁ pratinissarea ityetaṁ kuśalaṁ no ca pratinissarea ime ca vastuṁ samādāya pragṛhya tiṣṭheya saṁghātiśeṣo ||
SC 55 uddānaṁ || [1] saṁcetanikā [2] hastagraho [3] obhāṣo [4] paricaryāvvaṇanaṁ [5] saṁcaritraṁ [6–7] kuṭīvihārodve cā dūtena saṁghasya ca [10] bhedāyopakrāmati [11] tasya cānuvarttakāḥ [12] durvvacako [13] kuladūṣakāśca ||
SC 56 uddiṣtāḥ || kho punarāyuṣmanto trayodaśasaṁghātiśeṣo dharmāstatra nava prathamāpattikāścatvāro yāvantṛtīyakā yeṣāṁ bhikṣu anyatarāmāpattimāpatitvā yāvantakaṁ jānan praticchādeti tāvantakaṁ tena bhikṣuṇā akāmaparivāsaṁ parivasitavyaṁ | parivuttha parivāsena bhikṣuṇā uttariṁ ṣaḍāhaṁ bhikṣusaṁghe mānatvaṁ caritavyaṁ | ciṇṇamānatve bhikṣūḥ kṛtānudharmo āhūyana prativedyeya asyā viṁśatigaṇo bhikṣū saṁgho tatra so bhikṣu āmreyitavyo | eka bhikṣuṇāpi vodūno viṁśatigaṇo bhikṣusaṁgho taṁ bhikṣumāmreya so ca bhikṣū anābhṛto te ca bhikṣū gārhyāḥ iyamatra sāmīcī |
SC 57 tatrāyuṣmanto pṛcchāmi kaccittha pariśuddhāḥ dvitīyaṁ pi āyuṣmanto pṛcchāmi kaccittha pariśuddhāḥ tṛtīyamapi āyuṣmanto pṛcchāmi kaccittha pariśuddhāḥ pariśuddhā atrāyuṣmanto yasmāttūṣṇīmevametaṁ dhārayāmi |
2 aniyata rules
SC 58 ime kho punarāyuṣmanto duve aniyatā dharmā anvarddhamāsaṁ sūtre prātimokṣe uddeśamāgacchanti |
aniyata 1: praticchannāsanaṁ
SC 59 yo punabhikṣu mātugrāmeṇa sārddhaṁ praticchannāsane alaṅkarmāṇīye ekoyaraho niṣadyāṁ kalpeya tamena śraddheya vacasā upāsikā dṛṣṭvā trayāṇāṁ dharmāṇāṁ manyatarānyatareṇa dharmeṇa vādeya pārājikena vā saṁghātiśeṣeṇa vā pācattikena vā niṣadyo bhikṣuḥ pratijānāmāno trayāṇāṁ dharmāṇāmanyatarānyatareṇa dharmeṇa kārāpayitavyo pārājikena vā saṁghātiśeṣeṇa vā pācattikena vā yena yena vā punarasya średdeya vacasā upāsikā dṛṣṭvā dharmeṇa vadeya tena so bhikṣū dharmeṇa kārāpayitavyo ayaṁ dharmo aniyato |
aniyata 2: rahoniṣaghāṁ
SC 60 nāhaiva kho punaḥ praticchannāsanambhavati | nālaṁkarmaṇīyaṁ alaṁ kho puna mātṛgrāmaṁ dusthūlāya vācāya obhāsituṁ | pāpikāya maithunopasaṁhitāya tathārūpeca bhikṣū āsane mātṛgrāmeṇa sārddhaṁmeko ekāya raho niṣadyāṁ kalpeya tamenaṁ śraddheya vacasā upāsikā dṛṣṭvādvinnāndharmāṇāṁ manyatarānyatareṇa dharmeṇa vadeya saṁghātiśeṣeṇa vā || pācattikena vā niṣadyāsbhikṣuḥ pratijānamāno dvinnāndharmāṇāmanyatarāntareṇa dharmeṇa kārāpayitavyo | saṁghātiśeṣeṇa vā | pācattikena vā | yena yena vā punarasya śraddheya vacasā upāsikā dṛṣṭvā dharmeṇa vadeya tena tena so bhikṣū dharmeṇa kārāpayitavyo ayaṁ pi dharmo aniyato ||
SC 61 udyānaṁ || [1] praticchannāsanaṁ [2] rahoniṣaghāñca ||
SC 62 uddiṣtāḥ || kho punarāyuṣmanto duve aniyatā dharmā statrāyuṣmanto pracchāmi kaccittha pariśuddhāḥ dvitīyampi āyuṣmanto pṛcchāmi kaccittha pariśuddhāstutīyampi āyuṣmanto pṛcchāmi kaccittha pariśuddhāḥ pariśuddhāḥ atrāyuṣmanto yasmāttūṣṇīmevametaṁ dhārayāmi ||
30 niḥsargika pācattikā rules
SC 63 ime kho punarāyuṣmanto triṁśannissargiṁka pācattikā dharmā anvarddhamāsaṁ sūtre prātimokṣe uddeśamāgacchanti |
Chapter 1
nissargikapācattika 1: daśāhaṁ
SC 64 kṛtacīvare hi bhikṣū hi uddhṛtasminkaṭhine daśāhaparamaṁ bhikṣuṇā atirekacīvarandhārayitavyaṁ | taduttarindhāreya nissargika pācattikaṁ |
nissargikapācattika 2: vipravāso
SC 65 kṛtacīvare hi bhikṣū hi uddhṛtasminkaṭhine ekarātraṁ pi cetbhikṣu trayāṇāṁ cīvarāṇāṁ manyatarānyatareṇa vipravaseya anyatra saṁghasamutīye nissargika pācattikam ||
nissargikapācattika 3: akāle
SC 66 kṛtacīvare bhikṣu hi uddhṛtasminkaṭhine utpadyeya bhikṣusya akālacīvaramākāṁkṣamāṇena bhikṣuṇā pratigṛhṇitavyaṁ pratigṛhṇītvā kṣipra meva taṁ cīvaraṁ kārāpayitavyaṁ | kārāpayato ca tasya bhikṣūsya taṁ cīvaraṁ na paripūreya māsa paramantena bhikṣuṇā taṁ cīvaraṁ nikṣipitavyaṁ | ūnasya pāripūrīye santīye pratyāśāye taduttarinnikṣipeya santīye vā a santīye vā pratyāśāye nissargika pācattikam |
nissargikapācattika 4: pratigraho
SC 67 yo punabhikṣūranyātikāye bhikṣuṇīye cīvaraṁ pratigṛhṇeya anyatra parivarttakena nissargika pācattikam ||
nissargikapācattika 5: dhovanā
SC 68 yo punabhikṣuranyātikāye bhikṣuṇīye purāṇacīvaradhovāyeya vā raṁjasyeya vā ākothopeya vā nissargika pācattikam |
nissargikapācattika 6: yācanā
SC 69 yo punabhikṣuranyātakaṁ gṛhapatiṁ vā gṛhapatiputraṁ vā cīvaraṁ yāceya anyatrasamaye nissargika pācattikam ||
SC 70 tatrāyaṁ samayo acchinnacīvaro bhikṣūṁ bhavati | ayamatrasamayo |
nissargikapācattika 7: ciravarasāntarottaraṁ (1)
SC 71 acchinnacīvareṇa bhikṣuṇā kṣamate anyātakaṁ gṛhapatimvā gṛhapatiputraṁ vā cīvaraṁ yācituṁ | tamenamabhibhāṣto sammato saṁbahule hi cīvare hi pravāreya tathā pravāritena bhikṣuṇā santarottaraparamaṁ cīvaraṁ sādayitavyaṁ taduttariṁ sādiyeya nissargika pācattikam ||
nissargikapācattika 8: ciravarasāntarottaraṁ (2)
SC 72 bhikṣuṁ kho punaruddiśya anyatareṣāṁ dvinnāṁ gṛhipatikānāṁ cīvare cetāpanānyaḥ anyāni upasaṁskṛtāni bhavanti pratisaṁcetayitāni ime hi vayaṁ cīvaracetāpane hi civaraṁ cetāpayitvā itthannāmaṁ bhikṣuṁ cīvareṇācchādayiṣyāmaḥ | tatra ca bhikṣuḥ pūrvve apravārito upasaṁkramitvā vikalpamāpadyeya sādhu kho puna yūyaṁ māyuṣmanto ime hi cīvaracetāpane hi cīvaraṁ cetāpayitvā itthaṁ nāmaṁ bhikṣuṁ cīvareṇācchādetha | evaṁrūpeṇa ca ubhau pi sahitau ekena kalyāṇakāmatāmupādāya pratiniṣpanne cīvare nisarggika pācattikam ||
nissargikapācattika 9: vikalpena
SC 73 bhikṣuṁ kho punaruddiśya anyatareṣāṁ dvinnāṁ gṛhapatikasya gṛhapatinīye ca pratyeka cīvaracetāpanāni pratisaṁskṛtāni bhavanti pratisaṁcetāpitāni ime hi vayaṁ pratyeka cīvaracetāpane hi pratyekaṁ pratyekaṁ cīvaraṁ cetāpayitvā itthaṁ nāmaṁ bhikṣuṁ pratyekaṁ pratyekaṁ cīvareṇācchādayisyāmaḥ | tatra ca bhikṣuḥ pūrvva apravārito upasaṁkramitvā vikalpamāpadyeya sādhu kho punastamāyuṣman tvaṁ ca bhagini ime hi pratyeka cīvara cetāpanehi pratyekaṁ cīvaraṁ cetāpayitvā ityaṁ nāmaṁ bhiṁ pratyekaṁ cīvareṇācchādetha | evaṁ rūpeṇa vā evaṁ rūpeṇa vā ubhau pi sahitau | ekena kalyāṇakāmatāmupādāya pratiniṣpanne cīvare nissargika pācattikam ||
nissargikapācattika 10: rājā
SC 74 bhikṣu kho punaruddiśya anyataro rājā vā rājabhogyo vā dūtena cīvarace tāpanāni preṣeya so bhikṣustenopasaṁkramitvā taṁ bhikṣumevaṁ vadeya imāni khalvāryamuddiśya itthannāmena rājñā ca rājabhojyena vā dūtena cīvaracetāpanāni preṣitāni tāni āryo pratigṛhṇātu | tena bhikṣuṇā so dūto evamasya vacanīyo na kho punarāyuṣman kṣamate bhikṣusya cīvare cetāpanāni pratigṛhṇītuṁ | cīvarantu vayaṁ pratigṛhṇāmaḥ kālena samayena kalpikaṁ dīyamānaṁ | evamukto so dūto taṁ bhikṣumeva vādayanti | punarārya kecidbhikṣuṇāṁ vaiyāpṛtyaṅkaroti | ākāṁkṣāmaṇe na bhikṣuṇā santā vaiyāpṛtyaṁkaraṁ vyapadiśitavyāḥ | ārāmikā vā ete āyuṣman bhikṣuṇā vaiyāpṛtyaṁkarāye bhikṣuṇāṁ vaiyāpṛtyaṁ karonti | evamukto so dūto yena vaiyāpratyaṁkarāstenopasaṁkramitvā tanvaiyāpratyaṁkarānevaṁ vadeya sādhu kho puna yūyamāyuṣmanto vaiyāpratyaṁkarā ime hi cīvaracetāpane hi cīvaraṁ cetāpayitvā itthaṁ nāma bhikṣuṁ cīvareṇācchādetha | kālena samayena kalpikenānavadyena so ca dūto tānvaiyāpṛtyaṁkarān saṁjñāpayitvā yena so bhikṣustenopasaṁkramitvā bhikṣūmeva vadeya ye khalu āryeṇa vaiyāpṛtyaṁkarā vyapadiṣṭāste mayā saṁjñāptāstāmupasaṁkrameyāmi ācchādayiṣyanti | te cīvareṇa kālena samayena kalpikenānavadyo na ākāṁkṣamāṇena bhikṣuṇā cīvarānvikena te vaiyāpṛtyakarāstenopasaṁkramitvā te vaiyāpṛtyaṁkarāḥ | sakṛta dvitthikhutto tritthukhuto yācayitavyā vijñapayitavyāḥ | atho āyuṣmanto bhikṣusya cīvareṇa bhisakṛta dvikkhutto trikkhutto codayanto vijñāpayanto taṁ cīvaramabhiniṣpādeya ityetatkuśalannocedabhiniṣpādeya catukkhutto pañcakhutto ṣaḍkhutto paramantena bhikṣuṇā tūṣṇīṁ bhūtena uddeśe sthātavyaṁ | catukkhutto pañcakkhutto ṣaḍkkhatto paramaṁ tūṣṇībhūto uddeśe tiṣṭhanto taṁ cīvaramabhiniṣpādeya ityetatkuśalaṁ nocedabhiniṣpādeya taṁ duttayanto vācyāyamanto vātaṁ cīvaramabhiniṣpādeya abhiniṣpanne cīvare nissargika pācattikam | no cedabhiniṣpadeya yena setāni rājñā vā rājabhogyena vā itena cīvaracetāpanāni preṣitāni | tatra tena bhikṣuṇā svayaṁ vāganta vyaṁ | ito vā pratirūpo preṣayitavyo yāni kha āyuṣmanta hi itthaṁ nāmaṁ bhikṣūmuddiśya itena cīvaracetāpanāni preṣitāni na kha tāni tasya bhikṣusya kiñcidaththamkaronti | yuñjante yaḥ yathainaṁ sakaṁ dharmmā so vipraṇadhiśiṣyatīti iyamanusāmīcī |
SC 75 uddānaṁ || [1] daśāhaṁ [2] vipravāso [3] akāle ca [4] pratigraho [5] dhovanā [6] yācanā [7–8] ciravarasāntarottaraṁ dve ca [9] vikalpena [10] rājā ca | prathamo vaggaḥ ||
Chapter 2
nissargikapācattika 11: śuddhakālakānāṁ
SC 76 yo punabhikṣuḥ śuddhakāṇakānāmeḍakalomānāṁnnavaṁ santhataṁ kārāpeya nissargika pācattikam ||
nissargikapācattika 12: dve bhāgā
SC 77 navaṁ santhataṁ bhikṣuṇā kārāpayamāṇenaśuddhakāṇakānāmeḍakalomānāṁ dve bhāgā ādayitavyāstṛtīyo odātikānāṁ catuttho gocarikāṇāṁ taduttarimādiyeya nissargika pācattikam |
nissargikapācattika 13: kaiśeyamiśra
SC 78 yo punabhikṣūḥ kauśeya miśrāṇāmeḍaka lomānānnavaṁ santhataṁ kārāpeya nisargika pācattikam ||
nissargikapācattika 14: ṣaḍvarṣāṇi
SC 79 navaṁ santhataṁ bhikṣuṇā kārāpayamāṇena prakāmaṁ ṣaḍvarṣāṇi dhārayitavyaṁ | tato ca bhikṣuḥ pratyottareṇa purāṇe santhataṁ visarjjayitvā vā avisarjjayitvā vā anyannavasanthataṁ kārāpeya kalyāṇakāmatāmupādeya anyatra samutīye nissargika pācattikam |
nissargikapācattika 15: niṣīdanaṁ
SC 80 navaṁ santhataṁ niṣīdanaṁ bhikṣuṇā kārāpayamāṇena, tato purāṇasanthatāto samantātsugatavitastinā bhāgo ādayitavyo navasya duvvaṇṇīkaraṇātha tato ca bhikṣuranādāya navasaṁtthataṁ niṣīdanaṁ kārāpeya nisarggika pācattikam ||
nissargikapācattika 16: adhvānamāgo
SC 81 bhikṣusya kho punaradhyānamāgge pratipannasya utpadyea eḍakalomāni ākāṁkṣamāṇena bhikṣuṇā pratigṛhṇitavyaṁ hṇipratigṛtvā sāmaṁ triyojanaparamaṁ harttavyamante anyasmihārake taduttariṁ hāreyamante vā amante vā anyasmihārake nisargika pācattikam |
nissargikapācattika 17: vijaṭāpeya
SC 82 yo puna bhikṣuranyātikāye bhikṣuṇīye eḍakalomāni dhovāyeya vā raṁjāyeya vā | vijaṭāpayed vā nissargika pācattikam |
nissargikapācattika 18: svahastaṁ
SC 83 yo punabhikṣuḥ svahastaṁ jātarūparajatamudgṛhṇayeya vā udgṛhṇāyeya antamasato iha nikṣipehīti vā vadeya | upanikṣiptaṁ vā sādiyeya niḥssargika pācattikam ||
nissargikapācattika 19: krayavikraya
SC 84 yo punabhikṣuranekavidhaṁ krayavikrayaṁ vyavahāraṁ samāpadyeya saṁyyathīdaṁ imaṁ kriṇa ito kriṇa ettaka settake krīṇāhīti vā vadeya niḥsargika pācattikam ||
nissargikapācattika 20: vikṛtivyavahāra
SC 85 yo punabhikṣuranekavidhaṁ jātarūparajatavikṛtivyavahāraṁ samāpadyeya niḥsargika pācattikam ||
SC 86 uddānaṁ | [11–12] śuddhakālakānāṁ dve bhāgā [13] kaiśeyamiśra [14] ṣaḍvarṣāṇi [15] niṣīdanaṁ [16] adhvānamāgo [17] vijaṭāpeya [18] svahastaṁ [19] krayavikraya [20] vikṛtivyavahāreṇa || dvitīyo vagaḥ ||
Chapter 3
nissargikapācattika 21: pātra
SC 87 daśāhaparamaṁ bhikṣuṇā atirekapātraṁ dhārayitavyaṁ taduttariṁ dhāreya niḥssargika pācattikam ||
nissargikapācattika 22: bandhanaṁ
SC 88 yo punabhikṣū unapañcavandhanavaddhena pātreṇa anyaṁ navaṁ pātraṁ paryāyeya imātāmupādāya | tena bhikṣuṇā taṁ pātraṁ bhikṣūparyāye niḥsaritavyaṁ | yo tahi bhikṣū paryāye pātraparyanto bhavati | so tasya bhikṣusya anupradātavyo | evaṁ te āyuṣmānpātro bhārayitavyo yāvadbhedana nissargika pācattikam |
nissargikapācattika 23: bhaiṣajña
SC 89 yāni kho punarimāni gilānapratipeṣaṇīyāni bhaiṣajāni bhavanti | saṁyyathīdaṁ sapistailamadhuphāṇitaṁ | evaṁ rūpāṇi gilānena bhikṣuṇāmakṛtyābhigṛhītāni kṣamate | saptāhaṁ sannidhikāraṁ paribhujitaṁ | santaśeṣannissaritavyaṁ | taduttaritavyaṁ taduttariṁ khādeya vā bhuṁjeya vā santaśeṣanna nissareya niḥssargika pācattikam |
nissargikapācattika 24: mācchedo
SC 90 yo punabhikṣubhikṣusya cīvaraṁ dattvā yathāduṣto doṣātkupito anādamāno ācchāndeya vā ācchāndāpeya vā āharati bhikṣucīvaraṁ na te dademīti vā vadeya niḥsargika pācattikam ||
nissargikapācattika 25: varṣāśāṣṭikā
SC 91 māso śeṣo grīṣmāṇomiti bhikṣuṇā varṣāśāṭikā cīvaraparyeṣitavyaṁ arddhamāso avaśiṣṭoti kṛtvā muṣitavyam || tato ca bhikṣuḥ pratyāṁtareṇa varṣāśāṭikā cīvaraṁ paryepeya kṛtvā vāstāyeya niḥ sargika pācattikam |
nissargikapācattika 26: tantuvāyena (1)
SC 92 yo punabhikṣūḥ svayaṁ yācikāya sūtrantantuvāyena cīvaraṁ dhunāyeya nissargika pācattikam ||
nissargikapācattika 27: tantuvāyena (2)
SC 93 bhikṣūṁ kho punaruddhiśya anyataro gṛhapatirvvā gṛhapatiputro vā tantuvāyena cīvaraṁ dhunāyeya te eva bhikṣūḥ pūvve apravārito upasaṁkramitvā vikalpamāpadyeya sādhu kho punastamāyuṣmannimaṁ cīvaramāyataṁ ca karohi vistṛtaṁ ca karohi suvuttaṁ ca karohi | sutacchitaṁ ca karohi suvilikhitaṁ ca karohi | appeva nāma vayaṁ pi tavakiñcideva mātrāmupasaṁharema | māṣakamvā | māṣakārddhamvā piṇḍapātramvā piṇḍapātrāhimvā | tatra ca so bhikṣurevaṁ vaditvā na kiñcidevamātrāmupasaṁhareya | māṣakamvā | māṣakārddhamvā | piṇḍapātramvā piṇḍapātrāhimvā | abhiniṣpanne cīvare nisargika pācattikam ||
nissargikapācattika 28: daśāhānāgata
SC 94 daśāhānāgataṁ kho punatremāsaṁ kārtikī pauṇṇamāsī utpadyeya bhikṣūsya ātyāyikaṁ cīvaramatyāyikaṁ manyamāno na bhikṣuṇā pratigṛhṇitavyaṁ | pratigṛhṇitvā yāvancīvaradānakālasamayaṁ nikṣipitavyaṁ | taduttariṁ nikṣipeya nisargika pācattikam |
nissargikapācattika 29: upavarṣa
SC 95 upavarṣa kho punaḥ tremāsaṁ kārtikī pauṇṇamāsī bhikṣucāraṇyake śayanāsane viharanti | samaye sapratibhaye | saśaṁka sammate | ākāṁkṣamāṇena bhikṣuṇā trayāṇāṁ cīvarāṇāmanyatarānyataraṁ cīvaraṁ mantaragṛhe nikṣipitavyaṁ | syāttasyā bhikṣūsya kocideva pratyayo tasmāccīvarādvipravāsāya ṣaḍāhaparamantena bhikṣuṇā tasmāccīvarādvipravasitavyaṁ | taduttariṁ vipravaseya anyatra dīghīsamuteye nissarggika pācattikam |
nissargikapācattika 30: pariṇāmana
SC 96 yo punabhikṣū jānan sāṁdhikāṁ lābhaṁ saṁghe pariṇatamātmano pariṇāmeya nissargika pācattikam ||
SC 97 uddānaṁ | [21] pātra [22] bandhanaṁ [23] bhaiṣajña [24] mācchedo [25] varṣāśāṣṭikā [26–27] tantuvāyena dve [28] daśāhānāgata [29] mupavarṣa [30] pariṇāmanena tṛtīyo vagaḥ ||
SC 98 uddiṣtāḥ | kho punaḥ rāyuṣmanto triṁśanniḥsarggika pācattikā dharmmāstatrāyuṣmanto pṛcchāmikaccittha pariśuddhāḥ dvitīyampi āyuṣmanto pṛcchāmi kaccittha pariśuddhāḥ | tṛtiyampi āyuṣmanto pṛcchāmi kaccittha pariśuddhāḥ | pariśuddhātrāyuṣmanto yasmāttūṣṇīmevametaṁ dhārayāmi |
92 śuddhapācattikā rules
SC 99 ime kho punarāyuṣmanto dvānavatiṁ śuddhapācattikā dharmā anvarddhamāsaṁ sūtre prātimokṣe uddeśamāgacchanti |
Chapter 1
pācattika 1: mṛṣā
saṁprajānamṛṣāvāde pācattikam |
pācattika 2: omṛṣya
omṛṣyavāde pācattikam |
pācattika 3: peśunya
bhikṣupiśunye pācattikam |
pācattika 4: ukhoṭana
SC 100 yo punabhikṣū jānaṁ saṁghasyāghokaraṇāni | dharmmeṇa vinayena vihitāni vyupaśāntāni punaḥ karmmāya ukhoṭeya idaṁ punaḥ karmmakarttavyaṁ bhaviṣyatīti etadeva pratyayaṁ kṛtvā ananyamimantasya bhikṣūsya ukhoṭanaṁ pācattikam |
pācattika 5: dharmmedeśanā
SC 101 yo punabhikṣurakalpiyakāro mātṛgrāmasya dharmadeśeya uttaricchahi pañcāhi vācāhi anyatra vijñapuruṣa pudgalena pācattikam |
pācattika 6: padaśo
SC 102 yo punabhikṣūranupasaṁpannaṁ pudgalaṁ padaśo dharmmavāceya pācattikam |
pācattika 7: viśeṣaṇa
SC 103 yo punabhikṣuranupasaṁpannasya pudgalasya santike ātmopanāyikamuttarimanuṣyadharmmamalamāryajñānadalanaṁ dviśeṣādhigamampratijāneya iti jānāmi iti paśyāmīti bhūmi tasmiṁ pācattikam ||
pācattika 8: ārocanā
SC 104 yo punabhikṣūrjjānan bhikṣūsya dūthūllāmāpattimanupasaṁpannasya pudgalasya santike āroceya anyatra kṛtaye prakāśanāsammutīye pācattikam |
pācattika 9: yathāsaṁstuta
SC 105 yo punabhikṣurjñānasāṁdhike lābhe bhājīyamāne pūrvve samanujo bhūtvā paścātkhiyā dharmmamāpadyeya yathāsaṁstutamevāyuṣmanto yānaṁ sāṁdhikaṁ lābhaṁ saṁghe pariṇataṁ pudgalo pudgalasya pariṇāmayatīti pācattikam ||
pācattika 10: vigarhaṇa
SC 106 yo punabhikṣūranvarddhamāsaṁ sūtre prātimokṣe uddiśyamāne evaṁ vadeya kiṁ punarāyuṣmanto ime hi kṣudrāśca kṣūdre hi śikṣāpade hi uddiṣte hi yāvadeva bhikṣuṇāṁ kaukṛtyāya vighātāya vilekhāya saṁvarttatīti śikṣāvigarhaṇapācattikam ||
SC 107 uddānam | [1] mṛṣā [2] omṛṣya [3] peśunya [4] ukhoṭana [5] dharmmedeśanā [6] padaśo [7] viśeṣaṇa [8] mārocanā [9] yathāsaṁstuta [10] vigarhaṇena | prathamo vaggaḥ ||
Chapter 2
pācattika 11: bījaṁ
bījagrāmabhūtagrāma pātāpanake pācattikam ||
pācattika 12: anyavādaṁ
anyavāda vihiṁsanake pācattikam ||
pācattika 13: udhyāyanaṁ
odhyāyana kṣīyanake pācattikam ||
pācattika 14: mañca
SC 108 yo punabhikṣūḥ sāṁdhike bhikṣuvihāre adyavakāśe mañcamvā pīṭhamvā viśikaraṁmvā caturagrakaṁ vā kuccamvā bimbohanamvā prajñāyeyatvā vā | prajñāyāyatvā vā tato prakramanto na udvareya vā na udvarāyeya vā anāmantrayitvā vā prakrameya pācattikam ||
pācattika 15: sayyā
SC 109 yo punabhikṣūḥ sāṁdhike bhikṣuvihāre antośayyāṁ prajñāyetvā prajñayāyetvā vā | tato prakramanto na udvareya vā na udvarāyeya vā anāmantrayitvā vā prakrameya pācattikam ||
pācattika 16: nikaṭṭanaṁ
SC 110 yo punabhikṣū bhikṣūsya duṣto duṣānkupito anāttamano sāṁdhikā bhikṣuvihārā bhikṣūnnikaḍheya vā nikaḍhḍhāyea vā antamasato nihi bhikṣūti vā vādeya pācattikam ||
pācattika 17: pūrvvopagataṁ
SC 111 yo punabhikṣu sāṁdhike bhikṣūvihāre jānanbhikṣūṇāṁ pūrvvaprajñaptā hi śayyāṁ hi paścādagatvā madhye śayyāṁ prajñāyeya yasyodvahiṣyati so prakramiṣyatīti etadeva pratyayaṁ kṛtvā ananyamimaṁ tasya bhikṣūsya udvāhana pācattikam ||
pācattika 18: vaihāyasaṁ
SC 112 yo punabhikṣūḥ sāṁdhike bhikṣūvihāropari vaihāyasaṁ kuṭikāye āhatya pādake maṁce vā pīṭhe vā abhiniṣīdeya vā abhinipadyeya vā pācattikam ||
pācattika 19: udaka
SC 113 yo punabhikṣūjjānansaprāṇakenodakena tṛṇaṁ vā mṛttikāṁ vā siṁceya vā siṁcāyeya vā pācattikam ||
pācattika 20: chādana
SC 114 mahallakaṁ bhikṣuṇā vihāraṁ chādāpayamānena yāvadvārakoṣā agalapratiṣṭhāna mālokasandhiparikarmmamupādāya dve vā trayo vā cchādanaparyāyā adhiṣṭhihitavyāḥ | alpaharite sthitena taduttariṁ adhiṣṭhiheya alpaharite sthitopi pācattikam ||
SC 115 uddānaṁ [11] bījaṁ [12] anyavādaṁ [13] udhyāyanaṁ [14] mañca [15] sayyā [16] nikaṭṭanaṁ [17] pūrvvopagataṁ [18] vaihāyasaṁ [19] udaka [20] cchādanena || dvitīyovagaḥ ||
Chapter 3
pācattika 21: asammato
SC 116 yo punabhikṣū asammato bhikṣuṇīmovadeya pācattikam |
pācattika 22: sammatovapi
SC 117 sammatovāpi bhikṣūḥ bhikṣūṇīmovadeya vikāle astaṁgate sūye anūhate aruṇe pācattikam ||
pācattika 23: ovādo
SC 118 yo punabhikṣū ovādaprekṣo bhikṣuṇī upāśrayamupasaṁkrāmeya santaṁ bhikṣūmanāmantrayitvā anyatra samaye pācattikam ||
SC 119 tatrāyaṁ samayo gilānābhikṣuṇī ovaditavyāḥ anuśāsitavyāḥ bhavati ayamatrasamayo ||
pācattika 24: āmiṣaṁ
SC 120 yo punabhikṣū bhikṣumaivaṁ vadeya āmiṣaheto āyuṣmanbhikṣū bhikṣūṇīṁ ovadatīti pācattikam ||
pācattika 25: niṣadyāca
SC 121 yo punabhikṣū bhikṣūṇīya sārdhameko ekāeraho niṣadyāṁ kalpeya pācattikam ||
pācattika 26: adhvānamārgo
SC 122 yo punabhikṣū bhikṣūṇīyasārdhaṁ saṁvidhāya adhvānamāgaṁ pratipadyeya antamasato grāmāntaraṁ pi anyatrasamaye pācattikam || tatrāyaṁ samayo māgo bhavati | sabhayo sapratibhayo sāsaṁkasammaṁto ayamatra samayo |
pācattika 27: nāvā
SC 123 yo punabhikṣu bhikṣuṇīyasārdhaṁ saṁvidhāya ekanāvāṁ abhiruheya urddhagāminīmvā adhogāminīmvā anyatra tiryāttaraṇāya pācattikam ||
pācattika 28: deti
SC 124 yo punabhikṣū anyātikāye bhikṣuṇīye cīvaraṁ dadyādanyatra patuntakena pācattikam ||
pācattika 29: sīveti
SC 125 yo punabhikṣuranyātikāye bhikṣuṇīye cīvaraṁ sīveya vā sīvāyeya vā pācattikam ||
pācattika 30: paripācana
SC 126 yo punabhikṣūrjānanbhikṣuṇī paripācitaṁ pinḍapātraṁ paribhuṁjeya anyatra pūrvvegṛhī samārambhe pācattikam ||
SC 127 udyānaṁ || [21] asammato [22] sammatorapi [23] ovādo [24] āmiṣaṁ [25] niṣadyāca [26] adhvānamārgo [27] nāvā ca [28] deti | [29] sīveti [30] paripācanena || tṛtīyo vargaḥ ||
Chapter 4
pācattika 31: āvasatho
SC 128 ekāhaparamaṁ bhikṣuṇā agilānena avasathapinḍapātro paribhuṁñjitavyā taduttariṁ paribhuṁjye pācattikam ||
pācattika 32: paramparā
paramparābhojane anyatra samaye pācattikam |
SC 129 tatrāyaṁ samayo | gilānasamayo cīvaradānakālasamayo ayamatra samayo |
pācattika 33: pravāraṇā
SC 130 yo punabhikṣurbhuñjāvīpravārito utthito āsanāto anatiriktaṁ kṛtaṁ khādanīyaṁ vā bhojanīyaṁ vā khādeya vā bhuṁñjeya vā pācattikam ||
pācattika 34: āsadanā
SC 131 yo punabhikṣujānanbhikṣū bhuktāvipravāritamutthitamāsanāto āsādanāprekṣo anatiriktakṛtena khādanīyena vā bhojanīyena vā upanimantreya ehi bhikṣu khādārhaṁ bhuṁjāhīti vā vadeya bhuktasmiṁ pācattikam ||
pācattika 35: adinnaṁ
SC 132 yo punabhikṣūradinnamapratigrāhitaṁ mukhadvārikamāhāramāhāreya anyatrodaka dantapoṇe pācattikam ||
pācattika 36: vikālaṁ
vikālābhojane pācattikam |
pācattika 37: saṁnidhiṁ
sannidhekāra bhojane pācattikam |
pācattika 38: manthāṁ
SC 133 bhikṣuṁ kho punaḥ kūle hi upasaṁkrāntaṁ pravāretsupūvehi vā manthe hi vā tathā pravāritena bhikṣuṇā yāvantripātrapūraparamaṁ tato pratigṛhṇitavyaṁ | pratigṛhṇitvā vahirdvānīharitavyaṁ vahirdvānīharitvā agilānake hi bhikṣū hi sārdhaṁ samvibhajitvā khāditavyaṁ bhuṁjitavyaṁ taduttariṁ pratigṛhṇitvā vahirdvānīharitvā agilānake hi bhikṣū hi sārddhaṁ samvibhajitvā vā asaṁvibhajitvā vā khādeva vā bhuṁjeya vā pācattikam |
pācattika 39: vijñaptiḥ
SC 134 yāni kho punarimāni praṇītasammatāni bhojanāni bhavanti saṁyyathīdaṁ sarpistilaṁ madhuphāṇitaṁ dugdhaṁ dadhi matsyaṁ māsaṁ yo punabhikṣūrevaṁ rūpāṇi praṇītasammatāni bhojanāni ātmātvāya agilāno kūle hi vijñepetvā vā vijñāpayetvā vā khādeya vā bhuṁjeya pācattiṁkam |
pācattika 40: gaṇabhojana
gaṇabhojane anyatrasamaye pācattikaṁ |
SC 135 tatrāyaṁ samayo gilānasamayo cīvaradānakālasamayo adhvānagamanasamayo nāvābhirohaṇasamayo mahāsamayo śravaṇabhuktaṁ ayamatrasamayo |
SC 136 udyānaṁ | [31] āvasatho [32] paramparā [33] pravāraṇā [34] āsadanā [35] adinnaṁ [36] vikālaṁ [37] saṁnidhiṁ [38] manthāṁ [39] vijñaptiḥ [40] gaṇabhojanena || caturtho vargaḥ ||
Chapter 3
pācattika 41: kṣobhiḥ
SC 137 yo punarbhikṣurātmārthāya agilāno kṣobhisminvitāpanā prokto | tṛṇaṁ vā kāṣṭhaṁ vā gomayaṁ vā sakalikāṁvā oṣamvā saṁkāramvā ādapaheya vā ādahāyeya vā anyatra samaye pācattikam |
pācattika 42: sahagāra
SC 138 yo punarbhikṣuranupasaṁpannena pudgalena sārddhaṁ uttari dvirātraṁ trirātraṁ vā sahagāraśayyāṁ kalpeya pācattikam |
pācattika 43: chandam
SC 139 yo punarbhikṣurbhikṣūṇāṁ karmaṇācchandandatvā paścādduṣṭo doṣānkupito anāttamano evaṁ vadeya adinnaṁ me cchando durddinno me cchando akṛtānyetāni karmāṇi duṣkṛtānyetāni karmāṇi nāhame teṣāṁ karmaṇācchandaṁ demīti vadeya pācattikam ||
pācattika 44: udyojanā
SC 140 yo punabhikṣū bhikṣūmevaṁ vadeya ehi tvaṁ māyuṣmāngrāmaṁ pinḍāya praviśiṣyāmaḥ | ahañca te tatra kiñcidāpayiṣyaṁ | so tatra tasya kiñcidāpayitvā vā adāpayitvā vā paścādudyojanaṁ prakṣo evaṁ vadeya gaccha tvamāyuṣmanname tvayā sārdhaṁ phāsu bhavati kathāya vā niṣadyāya vā | ekasyai ca mama phāsu bhavati | kathāya vā niṣadyāya vā etadeva pratyeyaṁ kṛtvā ananyamimantasya bhikṣusya udyojana pācattikam |
pācattika 45: antarāyika (1)
SC 141 yo punabhikṣu bhikṣūnevaṁ vadeya tathāhamāyuṣmānto bhagavatā dharmmandeśitamājānāmi yathā ye ime antarāyikā dharmā uktā bhagavatā tānpratisevato vā nālamantarāyāya | so bhikṣū bhikṣū hi evamasya vacanīyo mā āyuṣmannevamvada mā bhagavantam ācakṣa | asatā buddhyāhī tena antarāyikā evamāyuṣma ndharmāḥ samānā antarāyikā dharmā uktā bhagavatā alañca punastān pratisevato antarāyāya | evaṁ ca so bhikṣu bhikṣuhi vucyamāno taṁ vastuṁ pratinissareya ityetaṁ kuśalānno ca pratinissareya | so bhikṣu bhikṣuhi yāvantṛtīyakaṁ samanugrāhitavyo samanubhāṣitavyo tasya vastusya pratinissagāya yāvantṛtīyakaṁ samanugrāhiyamāṇo vā samanubhāṣiyamāṇo vā taṁ vastuṁ pratinissareya ityetaṁ kuśalaṁ no ca pratiniḥsareya so bhikṣūḥ samagreṇa saṁghena ukṣipitavyo imaṁ tasya bhikṣusya ukṣepaṇa pācattikam ||
pācattika 46: antarāyika (2)
SC 142 yo puna bhikṣurjānanbhikṣu tathā ukṣiptaṁ samagreṇa saṁghena dharmeṇa vinayena yathāvādiṁ tathā kāritāṁ pāpikāṁ dṛṣṭiṁ apratinissaraṇaṁ taṁ akṛtānudharmmaṁ sabhuṁjeya vā saṁvaseya vā sahagāraśayyāmvā kalpeya pācattikam |
pācattika 47: antarāyika (3)
SC 143 śramaṇuddeśopi cedevaṁ vadeyaṁ ta thāhamāyuṣmānto bhagavatā dharmadeśitamājānāmi yathā ye ime antarāyikā kāmā uktā bhagavatā tānpratisevato nālamantarāyāya so śramaṇuddeśo bhikṣūhi evamasya vacanīyo mā āyuṣman śramaṇuddeśa evamvada mā bhagavantamasyācakṣa asatādudgṛhītena antarāyikā evāyuṣmanśramaṇuddeśakāmāḥ | samānā antarāyikāḥ kāmā uktā bhagavatā alaṁ ca punastānpratisevato antarāyāya | evañca so śramaṇuddeśo bhikṣū hi vucyamāno taṁ vastu pratiniḥsareya ityetaṁ kuśalanno ca pratinissareyasto śramaṇuddeśo bhikṣūhi yāvantṛtīyakaṁ samanugrāhitavyo samanubhāṣitavyo tasya vastusya pratiniḥssagāya yāvantṛtīyakaṁ samanugrāhiyamāṇo vā samanubhāṣiyamāṇo vā taṁ vastuṁ pratiniḥsareya ityetaṁ kuśalanno ca pratiniḥsareyaḥ so śramaṇuddeśo bhikṣū hi nāśayitavyo adyadagreṇa te āyuṣman śramaṇuddeśa na caiva so bhagavānastathāgatorhansamyak saṁbuddhe śāstāvyapadiśitavyo yaṁ pi ca dāni labhasi bhikṣūrhi sārdhaṁ dvirātraṁ vā trirātramvā sahagāraśayyāṁ sāyite adyadagreṇa nāsti gacchanasya cala prapalāhi | yo punabhikṣū jānantathārmaśitaṁ śramaṇuddeśaṁ yathāvādīntathā kāritāṁ pāpikāṁ dṛṣṭimapratiniḥsarantaṁ akṛtānudharmma upasthāye vā upalāyeya vā saṁbhuṁjeya vā saṁvaseya vā sahagāraśayyāṁ vā kalpeya pācattikam |
pācattika 48: akṛtakalpam
SC 144 navacīvaralābhinā bhikṣuṇā trayāṇāmduvarṇīkaraṇānāmanyatarānyataraṁ durvvaṇṇīkaraṇasādayitavyaṁ | nīlamvā kardamamvā kālaśyāmanvā tato ca bhikṣūranādāya navaṁ cīvaraparibhuṁjeya pācattikam |
pācattika 49: ratanaṁ
SC 145 yo punarbhikṣūranyatra adhyārāme vā adhyāvasathe vā | ratanamvā ratanasaṁmatamvā udgṛhṇāya vā udgṛhṇāyeya vā pācattikam | ākāṁkṣamāṇena bhikṣuṇā ratanamvā ratanasammatamvā | adhyārāme vā adhyāvasathe vā udgṛhṇītavyaṁ vā udgṛhṇāyayitavyaṁ vā yasya bhaviṣyati so hariṣyatīti etadevapratyayaṁ kṛtvā ananyamiyamatrasāmīcī |
pācattika 50: snāna
SC 146 anvarddhamāsaṁ snānamuktaṁ bhagavatā anyatrasamaye pācattikam |
SC 147 tatrāyaṁ samayo dvyarddho māso śeṣe grīṣmāṇāmvarṣāṇāṁ ca purimo māso ityete ardhātīya māsaḥ paridāhakālasamayo adhvānagamanakālasamayo gilānasamayo karmasamayo vātasamayo vṛṣṭisamayo ayamatrasamayoḥ |
SC 148 udyānam || [41] kṣobhiḥ [42] sahagāra [43] cchandam [44] udyojanā [45–46–47] trayo’ntarāyikā [48] akṛtakalpam [49] ratanaṁ [50] snānena || pañcamo vaggaḥ ||
Chapter 6
pācattika 51: saprāṇakam
SC 149 yo punabhikṣu jānia prāṇakamudakaṁ paribhuṁjeya pācattikam |
pācattika 52: avelako
SC 150 yo punabhikṣū avelaka sya vā avelikāya vā parivrājakasya vā parivrājakāye vā svahastaṁ khādanīyamvā bhojanīyamvā dadyātpācattikam ||
pācattika 53: anupakhajjaṁ
SC 151 yo punabhikṣū jānantaṁ bhojanīye kule anupakhajjāsane niṣadyāṁ kalpeya pācattikam ||
pācattika 54: pratichannāsanaṁ
SC 152 yo punabhikṣu jania bhojanīye kule praticchannāsane niṣadyāṁ kalpeya pācattikam ||
pācattika 55: senāyāṁ (1)
SC 153 yo punabhikṣurudyaktāṁ senāmdarśanāya gaccheya pācattikam |
pācattika 56: senāyāṁ (2)
SC 154 syāttasya bhikṣusya kvacideva pratyayosanāyāṅgamanāya dvirā tramvā trirātramvā tena bhikṣuṇāsenāyāṁ vasitavyaṁ taducarīṁ vaseya pācattikam ||
pācattika 57: senāyāṁ (3)
SC 155 tatrāpi ca bhikṣu dvirātramvā trirātramvā senāyāṁ vasamāno āyūhikamvā niyūhikaṁmvā aneka vyūhamvā dhvajāmvā śīrṣamvā darśanāya gaccheya pācattikam ||
pācattika 58: praharati
yo punabhikṣu bhikṣuṁ prahareya pācattikam |
pācattika 59: talaśaktikā
SC 156 yo punabhikṣu bhikṣusya talaśaktikāmāvarjeya pācattikam ||
pācattika 60: praticchādana
SC 157 yo punarbhikṣu jānan bhikṣūsya dusthūlāmāpattiṁ kṛtamavyācīṇṇāṁ cchādeya so na pareṣāmāroceya kinti semāpare jānanneti avadya praticchādane pācattikam |
SC 158 udyānaṁ || [51] saprāṇakam [52] avelako [53] anupakhajjaṁ | [54] pratichannāsanaṁ [55–56–57] senāyāṁ [58] praharati [59] talaśaktikā [60] praticchādanena || ṣaṣṭho vaggaḥ ||
Chapter 7
pācattika 61: saṁcintya
SC 159 yo punabhikṣu saṁcintya tiryagyonigataṁ prāṇinaṁ jīvitād vyaparopeya pācattikam |
pācattika 62: kaukṛtya
SC 160 yo punabhikṣu bhikṣusya saṁcintya kaukṛtyamupasaṁhareya kintisa muhūrttampi aphāsu bhavediti pācattikam ||
pācattika 63: apratyuddharitya
SC 161 yo punarbhikṣū bhikṣūsya vā bhikṣuṇīye vā śrāmaṇerasye vā śrāmaṇerīye vā śikṣamāṇāye vā cīvaramdatvā apratyuddhareya paribhuṁjeya apratyuddhāraparibhoge pācattikam ||
pācattika 64: apaniheya
SC 162 yo punarbhikṣū bhikṣūsya pātriṁ vā cīvaraṁ vā niṣīdanaṁ vā sūcīvigrahamvā apaniheyamvā apanihāyeya vā antamasato hāsyāñcāpi pācattikam ||
pācattika 65: bhiṣeya
yo punabhikṣū bhikṣūṁ bhīṣeya pācattikam
pācattika 66: udake
udake hastasammardanāt pācattikam ||
pācattika 67: aṁgulī
aṅgalipracodanāt pācattikam ||
pācattika 68: saṁvidhāya
SC 163 yo punabhikṣū mātṛgrāmeṇa sārddhaṁ saṁvidhāya adhvānamārgaṁ pratipadyet antamasato grāmāntaraṁ pi pācattikam ||
pācattika 69: sahagāra
SC 164 yo punarbhikṣū mātṛgrāmeṇa sārddhaṁ sahagāraśayyāṁ kalpeya pācattikam ||
pācattika 70: niṣadya
SC 165 yo punarbhikṣū mātṛgrāmeṇa sārddhaṁ eko ekāyaraho niṣadyāṁ kalpeya pācattikam ||
SC 166 udyānam | [61] saṁcintya [62] kaukṛtya [63] mapratyuddharitya [64] kāpaniheya [65] bhiṣeya [66] udake [67] aṁgulī [68] saṁvidhāya [69] sahagāra [70] niṣadyāya || saptamo vaggaḥ ||
Chapter 8
pācattika 71: ūnaviṁśati
SC 167 yo punarbhikṣū jānantaṁ unaviṁśativarṣaṁ pudgalaṁ bhikṣu upasaṁpādeya so ca pudgalo anupasaṁpanno te ca bhikṣū gārhyāṁ imaṁstathā bhikṣuṇāgarhaṇaṁ pācattikam ||
pācattika 72: stainyasārdhaṁ
SC 168 yo punarbhikṣū jānanstainyasārdhena sārdhaṁ saṁvidhāya adhvānamārgaṁ pratipadyeya antamasato grāmāntaraṁ pi pācattikam |
pācattika 73: pṛthivī
SC 169 yo punarbhikṣū svahastapṛthvīm khaneya vā khanāyeya vā antamasato iha khanehīti evaṁ vadeya pācattikam ||
pācattika 74: pravāraṇā
SC 170 cāturmāsikaṁ bhikṣuṇā pratyeka pravāraṇā sādayitavyā taduttariṁ sādiyeya anyatra punaḥ pravāraṇāye anyatra yāvajjīvikāye pācattikam ||
pācattika 75: na śikṣiṣyaṁ
SC 171 yo punarbhikṣū bhikṣū hi evaṁ vucyamāno ime hi te āyuṣman pañca hi āpattikāye anadhyāvācāya śikṣā karaṇīyeti | so bhikṣū tāṁ bhikṣunevaṁ vadeya na yāvadahamāyuṣmantānāṁ vacanena śikṣiṣyaṁ yāvadahaṁ na drakṣyāmi svavirānbhikṣūn sūtradharān vinayadharān mātṛkādharān madhyamānbhikṣūn sūtradharānvinayadharān mātṛkādharān navakānbhikṣū sūtradharān vinayadharān mātṛkādharānnatāṁstāvadahamupasaṁkramya paripṛṣṭhiṣyaṁ paripraśnī kariṣyanti pācattikam || śikṣyakāmena bhikṣuṇā ājñātavyamupalakṣitavyamupadhārayitavyam ||
pācattika 76: madyapāna
surāmaireya madyapānaṁ pāpacattikam |
pācattika 77: anādaryaṁ
bhikṣunādarye pācattikam |
pācattika 78: upaśrotra
SC 172 yo punarbhikṣū bhikṣū hi kalahajāte hi bhanḍana jāte hi vigrahavivādāpanne hi viharante hi upaśrotrasthāne tiṣṭheya yaṁ ete vadiṣyanti taṁ śrutvā upasaṁhariṣyāmīti | etadeva pratyayaṁ kṛtvā ananyamimantasya bhikṣūsya upaśrotrasthāne pācattikam ||
pācattika 79: viniścaya
SC 173 yo punabhikṣūḥ saṁghe viniścayakathā hi varttamānā hi utthāyāsanātprakrameya santaṁ bhikṣūmanāmantrayitvā anyatra tathārūpe atyāyike karaṇīye pācattikam ||
pācattika 80: āraṇyaka
SC 174 yo punabhikṣū āraṇyake śayyāsane viharanto vikāle grāmaṁ praviśeya santaṁ bhikṣūmanāmantrayitvā anyatra tathārūpe atyāyike karaṇīye pācattikam ||
SC 175 uddānaṁ || [71] ūnaviṁśati [72] stainyasārdhaṁ [73] pṛthivī [74] pravāraṇā [75] na śikṣiṣyaṁ [76] madyapāna [77] manādaryaṁ [78] mupaśrotra [79] viniścaya [80] āraṇyakena || aṣṭamo vaggaḥ ||
Chapter 3
pācattika 81: sabhakto
SC 176 yo puna bhikṣū sabhakto samāno pūve bhaktaṁ paścādbhaktaṁ vā kuleṣu cāritramāpadyeya santaṁ bhikṣumanāmantrayitvā anyatra samaye pācattikam ||
SC 177 tatrāyam samayo cīvaradānakālasamayo ayamatrasamayo ||
pācattika 82: rājño
SC 178 yo punabhikṣū rājñāḥ kṣatriyasya mūrdhā abhiṣiktasya janapadasthāmavīryaprāprasya antaḥpuraṁ praviśeyāniṣkrānte rājāne aniṣkrānte antaḥpure aniggate hi ratane hi antamasato indrakīlampi atikrameya pācattikam ||
pācattika 83: sūcīgṛhaṁ
SC 179 yo punabhikṣū dantamayamvā asthimayamvā śṛṅgamayamvā suvaṇṇamayamvā rūpyamayamvā ratanamayamvā sūcīvigrahaṁ kārāpeya bhedana pācattikam ||
pācattika 84: mañca
SC 180 mañcamvā pīṭhamvā bhikṣuṇā kārāpayamāṇena sugatāṣṭāṅgulapramāṇāḥ pādakāḥ kārāpayitavyāḥ | anyatrāṭṭanīye taduttariṁ kārāpeya cchedana pācattikam ||
pācattika 85: tūla
SC 181 yo punabhikṣū tūla saṁstṛte maṁce vā pīṭhe vā abhiniṣīdeya vā abhipadyeya vā uddāla na pācattikam ||
pācattika 86: niṣīdanaṁ
SC 182 niṣīdanaṁ bhikṣuṇā kārāpayamāṇena prāmāṇikaṁ kārāpayitavyam | tatredaṁ pramāṇaṁ dīrghaśo dve vitastīyo sugatavitastinā tiryag rddhamanyatra daśavitasti kaṁ taduttariṁ kārāpeya cchedana pācattikam ||
pācattika 87: kanḍu
SC 183 kanḍumapraticchādanaṁ bhikṣuṇā kārāpayamāṇena prāmāṇikaṁ kārāpayitavyaṁ | tatredaṁ pramāṇaṁ dīrghaśo catvāri vitastīyo sugatavitastinā tiryagdve taduttariṁ kārāpeya cchedanapācattikam ||
pācattika 88: varṣāśāṣṭikā
SC 184 varṣāśāṣṭikā bhikṣuṇā kārāpayamāṇena prāmāṇikā kārāpayitavyā tatredaṁ pramāṇaṁ dīrghaśo ṣaḍvitastīyo sugatavitastinā tiryag rddhatīyaṁ | taduttariṁ kārāpeya cchedana pācattikam ||
pācattika 89: sugatacīvara
SC 185 yo punabhikṣū sugatacīvarapramāṇaṁ cīvaraṁ kārāpeya kiñcitasya bhagavate tathāgatasyārhataḥ samyak saṁbuddhasya sugatasya sugatacīvarapramāṇaṁ dirghaśo nava vitastīyo sugatavitastinā tiryaka ṣaḍ idantasya bhagavato tathāgatasyārhataḥ samyak saṁbuddhasya sugatasya sugatacīvarapramāṇaṁ tato vā punaruttariṁ kārāpeya cchedana pācattikam ||
pācattika 90: abhyākhyānaṁ
SC 186 yo punabhikṣū bhikṣūsya dusto doṣānkupito anāttano amulakena saṁghātiśeṣeṇa dharmmeṇānudhvaṁseya pācattikam ||
pācattika 91: pariṇāmana
SC 187 yo punabhikṣū jānan sāṁdhikaṁ lābhaṁ saṁghe pariṇataṁ pudgalo pudgalasya pariṇāmeya pācattikam ||
pācattika 92: ajñānaka
SC 188 yo punabhikṣūranvarddhamāsaṁ sūtre prātimokṣe uddiśyamāne evaṁ vadeya adya punarahaṁ jānāmi idānīṁ punarahaṁ jānāmi ayampi dharmo sūtrāgato sūtraparyāpanno anvarddhamāsaṁ sūtre prātimokṣe uddeśamāgacchati yāvadahannajānāmi tāvannāstīthaṁ makṣamāpattirjānea ca te bhikṣū taṁ bhikṣūm sakṛtdvitthikkhutto trikkhutto āgatapūrvvaṁ pi sannidhapūrvvaṁ pi kaḥ punarvvādo bahuśo nāsti kho punastasya bhikṣūsya ajñānena muktiḥ | atha iyāṁpi ca so bhikṣūrāpattimāpanno tu kṣiprameva yathādharmmaṁ yathāvinayaṁ kārāpayitavyo uttariṁ saṁmohamāpādayitavyo tasya te āyuṣman lābhādurlabdhāyastvaṁ anvarddhamāsaṁ sūtre pratimokṣo uddiśyamānenāsthīkṛtvā na manasi kṛtvā na sarvvacetasā samanvāhṛtya avahitaśroto sankṛtya dharmaśṛṇoṣīti imantasya bhikṣūsya sammohanayā pācattikam ||
SC 189 uddānam || [81] sabhakto [82] rājño [83] sūcīgṛhaṁ [84] mañca [85] tūla [86] niṣīdanaṁ [87] kanḍu [88] varṣāśāṣṭikā [89] sugatacīvara [90] mabhyākhyānaṁ [91] pariṇāmana [92] majñānakena || navamo vaggaḥ ||
SC 190 vaggāṇāmuddānaṁ [1] mṛṣā [2] bījaṁ [3] asammato [4] ekāhaparamo [5] kṣobhi [6] saprāṇakaṁ [7] sañcintya [8] unaviṁśati [9] sabhaktakena || navamaḥ uddiṣṭāḥ ||
SC 191 kho punarāyuṣmanto dvānavati śuddhapācattikā dharmmāstatrāyuṣmanto pṛcchāmi kaccittha pariśuddhā dvitīyampi āyuṣmanto pṛcchāmi kaccittha pariśuddhāḥ | tṛtīyampi āyuṣmanto pṛcchāmi kaccittha pariśuddhāḥ pariśuddhā atrāyuṣmanto yasmāttūṣṇīṁ mevametandhārayāmi |
4 pātideśanika rules
SC 192 ime kho punarāyuṣmanto catvāraḥ pātideśanikā dharmā anvarddhamāsaṁ sūtre prātimokṣe uddeśamāgacchanti |
prātideśanika 1: āraṇyaka
SC 193 yo punabhikṣu āraṇyake śayanāsane viharanto pūrvve apratisamveditaṁ vahidvā apratigṛhītamantevāsa vastusminnagilāno svahastaṁ khādanīyamvā bhojanīyamvā pratigṛhṇitvā khādeya vā bhuñjeya vā bhuktāvinā tena bhikṣuṇā pratideśayitavyaṁ | asaṁpreyamme āyuṣman gārhyamprātideśanikaṁ dharmmamāpanno taṁ dharmapratideśayāmi ayaṁ dharmmo prātideśaniko ||
prātideśanika 2: antaragṛhe
SC 194 yo punabhikṣuranyātikāye bhikṣuṇīye antaragṛhaṁ praviṣtāye agilāno svahastaṁ khādanīyaṁ vā bhojanīyamvā pratigṛhṇitvā khāde ya vā bhuñjeya vā bhuktā vinā tena bhikṣuṇā pratideśayitavyaṁ | asaṁpreyamme āyuṣman gārhyampratideśanikaṁ dharmmamāpanno taṁ dharmmaṁ pratideśayāmi | ayaṁ pi dharmmo prātideśaniko |
prātideśanika 3: bhikṣū ca nimantritakāḥ
SC 195 bhikṣu kho punarantaragṛhe nimantritakānmuñjanti tatra ca bhikṣuṇī viśvāsamānarūpāsthitā bhavati so evamāha iha odanaṁ dehi iha sūpaṁ dehi iha vyañjanaṁ dehīti vadeya sarvehi te bhikṣū hi sā bhikṣūṇī evamasya vacanīyā | āgamaya tāvattvaṁ bhagini yāvadbhikṣū bhuñjantīti ekabhikṣū pi ca tāṁ bhikṣuṇīnnevaṁ vadeya | āgamaya tāvattvaṁ bhagini yāvadbhikṣū bhuñjantīti bhuktāvīhi te hi bhikṣu hi pratideśayitavyaṁ | asaṁpreyamme āyuṣman gārhyampratideśanikaṁ dharmamāpanno taṁ dharmaṁ pratideśayāmi | ayampi dharmmo pratideśaniko ||
prātideśanika 4: śaikṣasammata
SC 196 yāni kho punarimāni śikṣasammatā ni kulāni bhavanti | tatra ca bhikṣūḥ pūrvve apravārito upasaṁkramitvā svahastaṁ khādanīyaṁ vā bhojanīyaṁ vā pratigṛhṇitvā khādeya vā bhuṁjeya vā bhuktāvinā tena bhikṣuṇā pratideśayitavyaṁ | asaṁpreyamme āyuṣman gārhyaṁ pratideśanikaṁ dharmamāpanno taṁ dharmaṁ pratideśayāmi | ayaṁ pi dharmo pratideśaniko ||
SC 197 uddānam || [1] āraṇyaka [2] mantaragṛhe [3] bhikṣū ca nimantritakāḥ [4] śaikṣasammatena catvāraḥ uddiṣṭāḥ ||
SC 198 kho punarāyuṣmanto catvāraḥ prātideśanikā dharmāstatrāyuṣmanto pṛcchāmi kaccittha pariśuddhāḥ | dvitīyampi āyuṣmanto pṛcchāmi kaccittha pariśuddhāḥ tṛtīyampi āyuṣmanto pṛcchāmi kaccittha pariśuddhāḥ pariśuddhāḥ atrāyuṣmanto yasmāttūṣṇīmevametaṁ dhārayāmi |
67 śaikṣa rules
SC 199 ime kho punarāyuṣmano sātireka pañcāṣaḍ śikṣādharmmā anvarddhamāsaṁ sūtre prātimokṣe uddeśamāgacchanti |
Chapter 1
śaikṣa 1: nivasanaṁ
SC 200 parimaṇḍalannivasanaṁ nivāsayiṣyāmīti śikṣā karaṇīyā |
śaikṣa 2: prāvaraṇaṁ
SC 201 parimaṇḍalaṁ cīvaraṁ prāvariṣyāmīti śikṣākaraṇīyā |
śaikṣa 3: susaṁvṛto
SC 202 svasaṁvṛto antaragṛhamupasaṁkramiṣyāmīti śikṣākaraṇīyā |
śaikṣa 4: cakṣūḥ
SC 203 na ukṣiptakṣūrantaragṛhamupasaṁkramiṣyāmīti śikṣākaraṇīyā |
śaikṣa 5: śabda
SC 204 alpaśabdo antaragṛhamupasaṁkramiṣyāmīti śikṣākaraṇīyā |
śaikṣa 6: nojhaggīkā
SC 205 na ujhaggīkāya antaragṛhamupasaṁkramiṣyāmīti śikṣākaraṇīyā |
śaikṣa 7: na oguṇṭhikā
SC 206 na oguṇṭhikāya antaragṛhamupasaṁkramiṣyāmīti śikṣākaraṇīyā |
śaikṣa 8: nokṣiptikā
SC 207 na ukṣiptikāya antaragṛhamupasaṁkramiṣyāmīti śikṣākaraṇīyā |
śaikṣa 9: na ukkuṭṭikā
SC 208 na ukkuṭṭikāya antaragṛhamupasaṁkramiṣyāmīti śikṣākaraṇīyā |
śaikṣa 10: na khambha
SC 209 na khambhakṛto antaragṛhamupasaṁkramiṣyāmīti śikṣākaraṇīyā |
śaikṣa 11: na kāya
SC 210 na kāyapracālakamantaragṛhamupasaṁkramiṣyāmīti śikṣākaraṇīyā |
śaikṣa 12: na śīrṣa
SC 211 na śīrṣapracālakamantaragṛhamupasaṁkramiṣyāmīti śikṣākaraṇīyā |
śaikṣa 13: na bāhuka
SC 212 na bāhuvikṣepakamantaragṛhamupasaṁkramiṣyāmīti śikṣākaraṇīyā |
SC 213 uddānam [1] nivasanaṁ [2] prāvaraṇaṁ [3] susaṁvṛto [4] cakṣūḥ [5] śabda [6] nojhaggīkā [7] na oguṇṭhikā [8] nokṣiptikā [9] na ukkuṭṭikā [10] na khambha [11] na kāya [12] na śīrṣa [13] na bāhukena | prathamo vaggaḥ |
Chapter 2
śaikṣa 14: susaṁvṛto
susaṁvṛto antaragṛhe niṣīdiṣyāmīti śikṣākaraṇīyā |
śaikṣa 15: cakṣuḥ
SC 214 na ukṣiptacakṣū antaragṛhe niṣīdiṣyāmīti śikṣākaraṇīyā |
śaikṣa 16: śabda
alpaśabdo antaragṛhe niṣīdiṣyāmīti śikṣākaraṇīyā |
śaikṣa 17: nojhaggikā
SC 215 na ujhaggīkāya antaragṛhe niṣīdiṣyāmīti śikṣākaraṇīyā |
śaikṣa 18: na oguṇṭhikā
SC 216 na oguṇṭhikāya antaragṛhe niṣīdiṣyāmīti śikṣākaraṇīyā |
śaikṣa 19: nokṣiptikā
SC 217 na ukṣiptikāya antaragṛhe niṣīdiṣyāmīti śikṣākaraṇīyā |
śaikṣa 20: nosaktikā
SC 218 na osaktikāya antaragṛhe niṣīdiṣyāmīti śikṣākaraṇīyā |
śaikṣa 21: na pallatthikā
SC 219 na pallatthikāya antaragṛhe niṣīdiṣyāmīti śikṣākaraṇīyā |
śaikṣa 22: na khambha
SC 220 na khambhakṛto antaragṛhe niṣīdiśyāmīti śikṣākaraṇīyā |
śaikṣa 23: na hastapādakaukṛtya
SC 221 na antaragṛhe niṣaṇṇo hastaṁ kokṛtyamvā pādakaukṛtyamvā kariṣyāmīti śikṣākaraṇīyā |
SC 222 uddānaṁ || [14] susaṁvṛto [15] cakṣuḥ [16] śabda [17] nojhaggikā [18] na oguṇṭhikā [19] nokṣiptikā [20] nośaktikā [21] na pallatthikā [22] na khambha [23] na hastapādakaukṛtyena | dvitīyo vaggaḥ ||
Chapter 3
śaikṣa 24: satkṛtya
SC 223 satkṛtya piṇḍapātraṁ pratigṛhṇiṣyāmīti śikṣākaraṇīyā |
śaikṣa 25: samasūpa
SC 224 samasūpaṁ piṇḍapātraṁ paribhuñjiṣyāmīti śikṣākaraṇīyā |
śaikṣa 26: na stūpa
SC 225 na stūpakārakaṁ piṇḍapātraṁ paribhuñjiṣyāmīti śikṣākaraṇīyā |
śaikṣa 27: nāvakīṇṇa
SC 226 nāvakīrṇṇakārakaṁ piṇḍapātraṁ paribhuṁjiṣyāmīti śikṣākaraṇīyā |
śaikṣa 28: nāvaganḍa
SC 227 nāvagaṇḍakārakaṁ piṇḍapātraṁ paribhuṁjiṣyāmīti śikṣākaraṇīyā |
śaikṣa 29: na jihvā
SC 228 na jihvā nicārakaṁ piṇḍapātraṁ paribhuṁjiṣyāmīti śikṣākaraṇīyā |
śaikṣa 30: nātimahāntaṁ
SC 229 nātimahamte hi kavaḍe hi piṇḍapātraṁ paribhuṁjiṣyāmīti śikṣākaraṇīyā |
śaikṣa 31: nānāgataṁ
SC 230 nānāgatekavaḍe mukhadvāraṁ vivariṣyāmīti śikṣākaraṇīyā |
śaikṣa 32: na kavaḍotkṣepaka
SC 231 na kavaḍotkṣepakaṁ piṇḍapātraṁ paribhuṁjiṣyāmīti śikṣākaraṇīyā |
śaikṣa 33: na kavaḍacchedaka
SC 232 na kavaḍacchedakaṁ piṇḍapātraṁ paribhuṁjiṣyāmīti śikṣākaraṇīyā |
śaikṣa 34: na sakavaḍena mukhena vācaṁ
SC 233 na sakavaḍena mukhena vāca bhāṣiṣyamīti śikṣākaraṇīyā |
SC 234 uddānaṁ || [24] satkṛtya [25] samasūpa [26] na sūpa [27] nāvakīṇṇa [28] nāvaganḍa [29] na jihvā [30] nātimahāntaṁ [31] nānāgataṁ [32] na kavaḍotkṣepaka [33] na kavaḍacchedaka [34] na sakavaḍena mukhena vācaṁ || tṛtīyo vaggaḥ ||
Chapter 4
śaikṣa 35: nirllehāḥ (1)
SC 235 na pātraṁ nirllehakaṁ piṇḍapātraṁ paribhuṁjiṣyāmīti śikṣākaraṇīyā |
śaikṣa 36: nirllehāḥ (2)
SC 236 na hastanirllehakaṁ piṇḍapātraṁ paribhuṁjiṣyāmīti śikṣākaraṇīyā |
śaikṣa 37: nirllehāḥ (3)
SC 237 nāṁguṁlillehakaṁ piṇḍapātraṁ paribhuṁjiṣyāmīti śikṣākaraṇīyā |
śaikṣa 38: cucu
SC 238 na cuccūkāraṁ piṇḍapātraṁ paribhuṁjiṣyāmīti śikṣākaraṇīyā |
śaikṣa 39: surusuru
SC 239 na surusurukāraṁ piṇḍapātraṁ paribhuṁjiṣyāmīti śikṣākaraṇīyā |
śaikṣa 40: na śuluśulu
SC 240 na śuluśulukārakaṁ piṇḍapātraṁ paribhuṁjiṣyāmīti śikṣākaraṇīyā |
śaikṣa 41: na hasta
SC 241 na hastanirddhūnakaṁ piṇḍapātraṁ paribhuñjiṣyāmīti śikṣākaraṇīyā |
śaikṣa 42: na sittha
SC 242 na sitthāvakārakaṁ piṇḍapātraṁ paribhuṁjiṣyāmīti śikṣākaraṇīyā |
śaikṣa 43: na odhyāyana
SC 243 nātivelāparasya pātrannidhyāyiṣyāmi odhyāyanakarmatāmupādāyeti śikṣākaraṇīyā |
śaikṣa 44: pātrasaṁjñī
SC 244 pātrasaṁjñīpiṇḍapātraṁ paridṛśyāmīti śikṣākaraṇīyā |
śaikṣa 45: vijñapti
SC 245 na agilāno odanamvā sūpamvā vyañjanamvā ātmātvāya kule hi vijñāpetvā vā vijñāpāyetvā vā piṇḍapātraṁ paribhuṁjiṣyāmīti śikṣākaraṇīyā |
śaikṣa 46: cchādayati
SC 246 nadinnadinnāniṣṭhaṁ janāni odanena pracchādayiṣyāmi | bhūyo āgamanakarmatāmupādāyeti śikṣākaraṇīyā |
śaikṣa 47: pātrodaka
SC 247 na sasithāmyānodakaṁ pṛthivyānniṣiñciṣyāmīti śikṣākaraṇīyā |
śaikṣa 48: saśitthena
SC 248 na saśitthena pāṇinā pānīyasthālakaṁ pratigṛhṇiṣyāmīti śikṣākaraṇīyā |
SC 249 uddānam | [35–36–37] trayo nirllehāḥ | [28] cucu [39] surusuru [40] na śuluśulu [41] na hasta [42] na sittha [43] na odhyāyana [44] pātrasaṁjñī [45] rvijñapti [46] cchādayati [47] pātrodaka [48] sasitthena || catutho vagaḥ ||
Chapter 5
śaikṣa 49: na thito
SC 250 na thito niṣaṇṇasya agilānasya dharmmandeśayiṣyāmīti śikṣākaraṇīyā |
śaikṣa 50: na niṣaṇṇo
SC 251 na niṣaṇṇo niṣadyasya agilānasya dharmandeśayiṣyāmīti śikṣākaraṇīyā |
śaikṣa 51: uccāsana
SC 252 na nīcāsane niṣaṇṇo uccāsane niṣaṇṇo agilānasya dharmandeśayiṣyāmīti śikṣākaraṇīyā |
śaikṣa 52: upānaha
SC 253 na upānahārūḍhasya agilānasya dharmandeśayiṣyāmīti śikṣākaraṇīyā |
śaikṣa 53: pādukā
SC 254 na pādukārūḍhasya agilānasya dharmandeśayiṣyāmīti śikṣākaraṇīyā |
śaikṣa 54: oguṇṭhikā
SC 255 na oguṇṭhikākṛtasya agilānasya dharmandeśayiṣyāmīti śikṣākaraṇīyā |
śaikṣa 55: na sanmukha
SC 256 na saṁmukhāveṣṭhitasya agilānasya dharmandeśayiṣyāmīti śikṣākaraṇīyā |
śaikṣa 56: na osattikā
SC 257 na osaktikāya niṣaṇṇasyāgilānasya dharmandeśayiṣyāmīti śikṣākaraṇīyā |
śaikṣa 57: na pallatthikāya
SC 258 na pallatthikāya niṣaṇṇasya agilānasya dharmandeśayiṣyāmīti śikṣākaraṇīyā |
SC 259 uddānam || [49] na thito [50] na niṣaṇṇo [51] uccāsana [52] upānaha [53] pādukā [54] oguṇṭhikā [55] na sanmukha [56] na osattikā [57] na pallatthikāya | pañcamo vagaḥ |
Chapter 6
śaikṣa 58: na śastra
SC 260 na śastrapāṇasya agilānasya dharmadeśayiṣyāmīti śikṣākaraṇīyā |
śaikṣa 59: nāyudha
SC 261 nāyudhapāṇisya agilānasya dharmandeśayiṣyāmīti śikṣākaraṇīyā |
śaikṣa 60: daṇḍa
SC 262 na daṇḍapāṇisya agilānasya dharmandeśayiṣyāmīti śikṣākaraṇīyā |
śaikṣa 61: chatra
SC 263 na chatrapāṇisya agilānasya dharmandeśayiṣyāmīti śikṣākaraṇīyā |
śaikṣa 62: utpatha
SC 264 na utpathena gacchanto pathena gacchantasya agilānasya dharmandeśayiṣyāmīti śikṣākaraṇīyā |
śaikṣa 63: pṛṣṭhato
SC 265 na pṛṣṭhato gacchanto purato gacchantasya agilānasya dharmandeśayiṣyāmīti śikṣākaraṇīyā |
śaikṣa 64: yānaṁ
SC 266 na pādena gacchanto yānena gacchantasya agilānasya dharmandeśayiṣyāmīti śikṣākaraṇīyā |
śaikṣa 65: haritaṁ
SC 267 na harite tṛṇe ucchāraṁ vā praśrāvaṁ vā kheḍḍaṁ vāsiṁhāṇaṁ vā agilāno kariṣyāmīti śikṣākaraṇīyā |
śaikṣa 66: udaka
SC 268 na udake uccāraṁ vā praśrāvaṁ vā kheḍḍaṁ vā siṁhāṇakaṁ vā agilāno kariṣyāmīti śikṣākaraṇīyā |
śaikṣa 67: sthitena
SC 269 na sthito uccāramvā praśrāvamvā agilāno kariṣyāmīti śikṣākaraṇīyā |
SC 270 uddānam || [58–59] na śastrāyudha [60] daṇḍa [61] cchatra [62] utpatha [63] pṛṣṭhato [64] yānaṁ [65] haritaṁ [66] udaka [67] sthitena | ṣaṣṭho vargaḥ ||
SC 271 uddiṣtāḥ kho punarāyuṣmanto sātirekapañcāśata śaikṣādharmāḥ | tatrāyuṣmanto pṛcchāmi kaccittha pariśuddhāḥ | dvitīyampi āyuṣmanto pṛcchāmi kaccittha pariśuddhāḥ | tṛtīyampi āyuṣmanto pṛcchāmi kaccittha pariśuddhāḥ | pariśuddhāḥ atrāyuṣmanto yasmāttūṣṇīmevametandhārayāmi |
7 adhikaraṇasamatha
SC 272 ime kho punarāyuṣmanto sapta adhikaraṇasamathādharmā anvardhamāsaṁ sūtre prātimokṣe uddeśamāgacchanti | ye utpannotpannānāmadhikaraṇānāṁ śamathāya vyapaśamathāya sanvakṛte | saṁyyathīdaṁ
adhikaraṇasamatha 1
saṁmukhavinayo śamatho |
adhikaraṇasamatha 2
smṛtivinayo śamatho |
adhikaraṇasamatha 3
amūḍhavinayo śamatho |
adhikaraṇasamatha 4
pratijñākārako śamatho |
adhikaraṇasamatha 5
tasya pāpeyasiko śamatho |
adhikaraṇasamatha 6
yo bhūyasiko śamatho |
adhikaraṇasamatha 7
tṛṇaprastārako ca śamatho | saptamo |
SC 273 uddiṣtāḥ kho punarāyuṣmanto sapta adhikaraṇasamathādharmā sūtrā yuṣmanto pṛcchāmi kaccittha pariśuddhāḥ | dvitīyaṁ pi āyuṣmanto pṛcchāmi kaccittha pariśuddhāḥ | tṛtīyaṁ pi āyuṣmanto pṛcchāmi kaccittha pariśuddhāḥ | pariśuddhāḥ atrāyuṣmanto yasmāttūṣṇīmevametaṁ dhārayāmi |
duve dharmāḥ
SC 274 ime kho punarāyuṣmanto duve dharmāḥ | dharmo anudharmaśu anvardhamāsaṁ sūtre prātimokṣe uddeśamāgacchanti |
SC 275 tatra dharmo nāma yamubhayato vinayo | anudharmo nāma yā atra pratipattiḥ ||
SC 276 uddiṣtāḥ kho punarāyuṣmanto duve dharmāḥ | dharmo anudharmaśu tetrāyuṣmanto pṛcchāmi kaccittha pariśuddhāḥ | dvitīyaṁ pi āyuṣmanto pṛcchāmi kaccittha pariśuddhāḥ tṛtīyampi āyuṣmanto pṛcchāmi kaccittha pariśuddhāḥ | pariśuddhāḥ atrāyuṣmanto yasmāttūṣṇīmevametaṁ dhārayāmi |
Conclusion
SC 277 uddiṣṭaṁ | kho punarāyuṣmanto prātimokṣasya vastu | uddiṣṭaṁ nidānaṁ | uddiṣṭāścatvāraḥ pācattikā dharmāḥ | uddiṣtā trayodaśasaṁghātiśeṣāḥ dharmāḥ | uddiṣtāḥ duve aniyatā dharmāḥ | uddiṣṭā triṁśannisargikapācattikā dharmāḥ | uddiṣtā dvānavati śuddha pacattikā dharmāḥ | uddiṣtāḥ catvāraḥ prātideśanikā dharmāḥ | uddiṣtāḥ sātirekapaścāṣaḍ śaikṣā dharmāḥ | uddiṣtāssaptadhikaraṇaśamathādharmāḥ | uddiṣtā duve dharmāḥ | dharmo anudharmaśu | etakoyaṁ punastasya bhagavato tathāgatasyārhataḥ samyak saṁbuddhasya dharmavinayo prātimokṣasūtrāgato sūtraparyāpanno yo vā anyopi kaściddharmasya anudharmo tatra samagre hi sarvve hi sahite hi saṁmodamāne hi avivadamāne hi ekoddeśe hi kṣīrodakī kṛtehi śāstuḥ śāsanaṁ dīpayamāne hi | sukhañca phāsuñca viharante hi anadhyāvācāya śikṣākaraṇīyā |
Concluding verses
SC 278 kṣāntiḥ paramantapo titikṣā nirvvāṇaṁ paramaṁ vadanti buddhāḥ
nahi pravrajitaḥ paropaghātī śravaṇo bhoti parānviheṭhayantaḥ
SC 279 idamtasya bhagavato vipaścitasya tathāgatasyārhataḥ samyaksaṁbuddhasva acirābhisaṁbuddhasya nirarbbude bhikṣusaṁghe saṁkṣiptena prātimokṣaṁ subhāṣitam ||
SC 280 āropavādī aparopaghātī pratimokṣe ca samvare mātrajñatā ca
bhuktismiṁ prāntañca śayanāsanaṁ adhicitte cāyogo etaṁ buddhānuśāsanaṁ
SC 281 idaṁ tasya bhagavato śaikṣisya tathāgatasyārhataḥ samyaksaṁbuddhasya acirābhisaṁbuddhasya nirarbbude bhikṣusaṁghe saṁkṣiptena prātimokṣaṁ subhāṣitam ||
SC 282 adhicetasi mā pramādyate munino maunapadeṣuśikṣataḥ
śokāḥ na bhavanti tāyino upaśāntasya sadāsmṛtīmataḥ
SC 283 idaṁ tasya bhagavate viśvabhuvasya tathāgatasyārhataḥ samyak saṁbuddhasya nirarbbude bhikṣusaṁghe saṁkṣiptena pratimokṣaṁ subhāṣitaṁ ||
SC 284 sarvva pāpasyākaraṇaṁ kuśalasyopasaṁpadā
sucitte paryodamanaṁ etad buddhānuśāsanam
SC 285 idantasya bhagavato krukrucchandasya tathāgatasyārhataḥ samyak saṁbuddhasya acirābhisaṁbuddhasya nirarbbude bhikṣusaṁghe saṁkṣiptena pratimokṣaṁ subhāṣitaṁ ||
SC 286 yathāhi bhramaro puṣpamvaṇṇagandhagaheṇyaṁ
paraiti rasamādāya evaṁ grāme muniścaret |SC 287 na pareṣāṁ vilomāni na pareṣāṁ kṛtākṛtam
ātmanastu samīkṣet kṛtānyakṛtāni ca
SC 288 idantasya bhagavato konākamunisya tathāgatasyārhataḥ samyaksaṁbuddhasya acirābhisaṁbuddhasya nirarbbude bhikṣusaṁghe saṁkṣiptena pratimokṣaṁ subhāṣitam |
SC 289 nāsti dhyānamaprajñasya prajñānāsti adhyāyato
yasya dhyānañca prajñā ca sa vai nirvāṇasya antike
SC 290 tatrāyamādi bhavati | iha prajñasya bhikṣuṇo indriyaiguptiḥ saṁjñaptiḥ prātimokṣe ca saṁvaro ||
SC 291 nityaṁ bhajet kalyāṇaṁ śuddhājīvamatandritaṁ
pratisaṁstaravatti ca acārakuśalosi yā
tataḥ prāmodya bahulo bhikṣurnirvāṇasyeva antike ||
SC 292 idaṁ tasya bhagavataḥ kāśyapasya tathāgatasyārhataḥ samyaksaṁbuddhasya acirābhisaṁbuddhasya nirarbbude bhikṣusaṁghe saṁkṣiptena prātimokṣaṁ subhāṣitam ||
SC 293 cakṣuṣā saṁvaraḥ sādhuḥ sādhuḥ śrotreṇa saṁvaraḥ
ghrāṇena saṁvaraḥ sādhuḥ sādhujihvāya saṁvaraḥSC 294 kāyena saṁvaraḥ sādhu manasā sādhu saṁvaraḥ
sarvatra saṁvṛto bhikṣuḥ sarvaduḥkhātpramucyate
SC 295 idantasya bhagavataḥ śākyamuneḥ śākyādhirājasya tathāgatasyārhataḥ samyak sambuddhasya acirābhisaṁbuddhasya nirarbbude bhikṣusaṁghe saṁkṣiptena pratimokṣaṁ subhāṣitam |
SC 296 etāni pratimokṣāṇi saṁbuddhānāṁ śirīmatāṁ | kirtītāḥ ...................................................maṁ.......................................
SC 297 [1] vipaśvī ānāyavadyañca [2] śikhī prakāśayati adhicittañca [3] viśvabhuḥ | akaraṇañca pāpānāṁ [4] krukrucchandaḥ | duryāñca [5] konākamuniḥ | [6] dhyānāni ca kāśyapo prakāśayati [7] saṁvaraṁ śākyamuneḥ | ete saptadaśabalā | mahāprajñā amitabuddhī saptānāṁ samyak saṁbuddhānāṁ....nā....śyā....dhipatīnāṁ dharmākhyānāni uktāni | uddistaṁ prātimokṣasūtraṁ | kṛtaṁ saṁghena yo ca dha....āryāḥ....pālayantu | samāptaṁ | prātimokṣasūtraṁ āryamahāsāṁghikānāṁ lokottaravādināṁ mādhyāddeśikānāṁ pāṭhi.... | ye dharmahetuprabhavā taṁ pi tathāgato avadatteṣāñca yonirodhaṁ evaṁ vādī mahāśravaṇaḥ | ye dharmmo yaṁ pravaramahāyāna payiśya śākyabhikṣuloka .... |
śākyabhikṣu śrīvijayabhadralikhitamidam