लॊकॊत्तरवाद प्रातिमॊक्षसूत्रम्

इन्त्रॊदुच्तॊर्य् वॆर्सॆस्

नमॊ भगवतॆ वीतरागाय ।

SC 1 नरॆन्द्रदॆवॆन्द्रसुवन्दितॆन त्रिलॊकविघुष्टविशालकीर्तिना ।
बुद्धॆन लॊकार्थचरॆण तायिना सुदॆशितं प्रातिमॊक्षं विदुना ॥ वॆर्सॆ १ ॥

SC 2 तं प्रातिमॊक्षं भवदुःखमॊक्षं श्रुत्वान धीराः सुगतस्य भाषितं ।
षडिन्द्रियसंवरसंव्ड़्तत्वात् करॊन्ति जातीमरणस्य अन्तं ॥ वॆर्सॆ २ ॥

SC 3 चिरस्य लब्ध्वा रतनानि त्रीणि बुद्धॊत्पादं मानुषिकाञ् च श्रद्धां ।
दौःशील्यवद्यं परिवर्जयित्वा विशुद्धशीला भवथाप्रमत्ताः ॥ वॆर्सॆ ३ ॥

SC 4 शीलॆन युक्तॊ श्रमणॊ ऽतिवॆति शीलॆन युक्तॊ ब्राह्मणॊ ऽतिवॆति ।
शीलॆन युक्तॊ नरदॆवपूज्यॊ शीलॆन युक्तस्य हि प्रातिमॊक्षं ॥ वॆर्सॆ ४ ॥

SC 5 अनॆकबुद्धानुमतं विशुद्धं शीलं प्रतिष्ठा धरणीव सानुं ।
उदाहरिष्याम्य् अहं संघमध्यॆ हिताय लॊकस्य सदॆवकस्य ॥ वॆर्सॆ ५ ॥

इति उपॊद्घातः ॥

SC 6 किं जीवितॆन तॆषां यॆषाम् इहाकुशलमूलजालानि ।
प्रच्छादयन्ति ह्ड़्दयं गगनम् इव समुन्नता मॆघाः ॥
अतिजीवितं च तॆषां यॆषाम् इहाकुशलमूलजालानि ।
विलयं व्रजन्ति क्षिप्रं दिवसकरहतान्धकारम् इव ॥ Verse 6-7 ॥

SC 7 किं पॊषधॆन तॆषां यॆ तॆ सावद्यशीलचरित्राः ।
जरामरणपञ्जरगता अमरवितर्कॆहि खाद्यन्ति ॥
कार्यं च पॊषधॆन तॆषां यॆ तॆ अनवद्यशीलचारित्राः ।
जरामरणान्तकरा मारबलप्रमर्दना धीराः ॥ Verse 8-9 ॥

SC 8 किं पॊषधॆन तॆषाम् अलज्जिनां भिन्नव्ड़्त्तशीलानां ।
मिथ्याजीवरतानाम् असरणम् इव चरन्तानां ॥
कार्यं च पॊषधॆन तॆषां लज्जिनाम् अभिन्नव्ड़्त्तशीलानां ।
सम्यग्जीवरतानाम् अध्याशयशुद्धशीलानां ॥ Verse 10-11 ॥

SC 9 किं पॊषधॆन तॆषां यॆ तॆ दुःशीलपापकर्मान्ताः ।
कुणपम् इव समुद्रतॊ समुत्क्षिप्ताः शास्तु प्रावचनात् ॥
कार्यं च पॊषधॆन तॆषां यॆ तॆ त्रैधातुकॆ अनुपलिप्ताः ।
आकाशॆ विय पाणि शुद्धानां विमुक्तचित्तानां ॥ Verse 12-13 ॥

SC 10 किं पॊषधॆन तॆषां षडिन्द्रियं यॆहि यॆहि सुरक्षितं नित्यं ।
पतितानां मारविषयॆ स्वगॊचरं वर्जयन्तानां ॥
कार्यं च पॊषधॆन तॆषां षडिन्द्रियं यॆहि सुरक्षितं नित्यं ।
युक्तानां शास्तुर् वचनॆ जिनवचनॆ शासनरतानां ॥ Verse 14-15 ॥

SC 11 किं पॊषधॆन तॆषाम् आत्मशीलॆहि यॆ ह्य् उपवदन्ति ।
सब्रह्मचारिणश् च शस्ता दॆवमनुष्याश् च दुःशीलाः ॥
कार्यं च पॊषधॆन तॆषां शीलॆहि नास्ति गार्ह्यं ।
सर्वत्र नॊपवद्या विज्ञानां वै सदॆवकॆ लॊकॆ ॥ Verse 16-17 ॥

SC 12 किं पॊषधॆन तॆषां विरागितं शास्तुः शासनं यॆहि ।
आसॆविता च यॆहि विपत्तीयॊ पञ्च चापत्तीः ॥
कार्यं च पॊषधॆन तॆषां युक्तानां शासनॆ दशबलस्य ।
सर्वज्ञस्य सर्वदर्शिनॊ मैत्रीपदा यॆहि परिचीर्णाः ॥ Verse 18-19 ॥

SC 13 यॆषां च वसति ह्ड़्दयॆ शास्ता धर्मॊ गणॊत्तमॊ ।
शिक्षा उद्दॆशॊ संवासॊ संभॊगॊ शास्तुनॊ वचनं ॥
तॆषाम् उपॊषधॊ ऽद्य अपरित्यक्तानि यॆहि ऎतानि ।
परिचर्य धर्मराजं तॆ यान्ति असंस्क्ड़्तं स्थानं ॥ Verse 20-21 ॥

SC 14 शुद्धस्य वै सदा फल्गुः सदा शुद्धस्य पॊषधॊ ।
शुद्धस्य शुचिकर्मस्य सदा सम्पद्यतॆ व्रतं ॥ वॆर्सॆ २२ ॥

SC 15 यावत् सूत्रप्रतिक्षॆपॊ गणमध्यॆ न भॆष्यति ।
तावत् स्थास्यति सद्धर्मॊ सामग्री च गणॊत्तमॆ ॥ वॆर्सॆ २३ ॥

SC 16 यावच् च दॆशयितारः प्रतिपत्तारश् च धर्मरत्नस्य ।
तावत् स्थास्यति सद्धर्म्मॊ हिताय सर्वलॊकस्य ॥ वॆर्सॆ २४ ॥

SC 17 तस्मात् समग्राः सहिताः सगौरवाः भविया अन्यमन्यं परिचरथ ।
धर्मराजम् अधिगच्छथ निर्वाणम् अतन्द्रिता अच्युतम् पदम् अशॊकम् इति ॥ वॆर्सॆ २५ ॥

प्रॆलिमिनर्य्

(इति) वस्तु ।

SC 18 अभिक्रान्ताः सुविहिताः शुद्धा निपुणा अनुसङ्गायन्तॊ उपनिषण्णा, चारिताः शलाका, गणिता भिक्ःऊ सीमाप्राप्ता ऎत्तका जनाः । अनागतानाम् आयुःमन्तॊ भिक्ःऊणां च्छन्दपारिशुद्धिम् आरॊचॆत्थ, आरॊचितं च प्रतिवॆदॆथ । कॊ भिक्ःउ भिक्ःउणीनां च्छन्दहारकॊ? नास्ति चात्र कश्चिद् अनुपसंपन्नॊ नास्ति उत्क्ःइप्तकॊ । नास्ति मात्ड़्घाती, नास्ति पित्ड़्घाती । नास्ति अर्हन्तघातकॊ, नास्ति संघभॆदकॊ, नास्ति तथागतस्य दुःटचित्तरुधिरॊत्पादकॊ । नास्ति भिक्ःउणीदूःअकॊ । नास्ति स्तैन्यसंवासिकॊ, नास्ति नानासंवासिकॊ, नास्ति असंवासिकॊ । नास्ति तीर्थिकापक्रान्तकॊ । नास्ति स्वयंसन्नद्धकॊ । तद् ऎवं समन्वाहरन्तु भगवतॊ श्रावकाणां नित्यविशुद्धानां परिशुद्धशीलानां ।

SC 19 श्ड़्णॊतु मॆ भन्तॆ संघॊ ☸ अद्य संघस्य चातुर्दशिकॊ वा सन्धिपॊषधॊ वा विशुद्धिनक्षत्रं । ऎत्तकं ड़्तुस्य निर्गतं । ऎत्त क म् अवशिष्टं । किं संघस्य पूर्वक्ड़्त्यं? अल्पक्ड़्त्यॊ भगवतः श्रावकसंघॊ सॊ भवति ।

SC 20 श्ड़्णॊतु मॆ भन्तॆ संघॊ ☸ अद्य संघस्य पाञ्चदशिकॊ पॊषधॊ विशुद्धिनक्षत्रं । यदि संघस्य प्राप्तकालं संघॊ इमस्मिन् प्ड़्थिवीप्रदॆशॆ यावतकं भिक्षुसंघॆनाभिग्ढ़ीतं समन्तनव्याममात्रं अत्रान्तरॆ पाञ्चदशिकं पॊषधं कुर्यात् प्रातिमॊक्षं च सूत्रम् उद्दिशॆय्या । ऒवयिका ऎषा ज्ञप्तिः ।

SC 21 करिष्यति भन्तॆ संघॊ इमस्मिन् प्ड़्थिवीप्रदॆशॆ यावतकं भिक्षुसंघॆनाभिग्ढ़ीतं समन्तनव्याममात्रम् अत्रान्तरॆ पाञ्चदशिकं पॊषधं प्रातिमॊक्षं च सूत्रम् उद्दिशिष्यति । क्षमतॆ तं संघस्य, यस्मात् तूष्णीम् ऎवम् ऎतं धारयामि ।

SC 22 अभिमुखं क्रामति जरामरणं क्षीयति जीवितॆन्द्रियं, हायति सद्धर्मॊ अस्तमॆति धर्मॊल्कॊ, निर्वायन्ति दॆशयितारः, परीत्ता भवन्ति प्रतिपत्तारः । गच्छन्ति क्षणलवमुहूर्त्तरात्रिन्दिवसमासार्धमासड़्तुसंवत्सराः । गिरिनदीजलचपलचञ्चलॊपमा आयुः संस्कारा मुहूर्त्तम् अपि नावतिष्ठन्तॆ । अप्रमादॆनायुष्मन्तॆहि सम्पादयितव्यं । तत् कस्य हॆतॊः? अप्रमादाधिगतानां हि तथागतानाम् अर्हतां सम्यक्संबुद्धानां बॊधिः । अप्रमादाधिगतॊ चानुत्तरॊ उपधिसंक्षयॊ ति वदामि । तॆनाप्रमादॆनायुष्मन्तॆहि संपादयितव्यं । दशार्थवशान् सम्पश्यमानास् तथागतार्हन्तः सम्यक्संबुद्धाः श्रावकाणाम् अधिशीलं शिक्षापदं प्रज्ञापयन्ति, प्रतिमॊक्षं च सूत्रम् उद्दिशन्ति । कतमान् दश? संय्यथीदं

संघसंग्रहाय
संघसुष्ठुताय
दुर्मङ्कूनां पुद्गलानां निग्रहाय
पॆशलानां च भिक्षूणां फासुविहाराय
अप्रसन्नानां प्रसादाय
प्रसन्नानां च भूयॊभावाय
द्ड़्ष्टधार्मिकाणाम् आश्रवाणां निर्घाताय
सम्परायिकाणाम् आश्रवाणाम् आयत्याम् अननुश्रवणताय
यथॆमं स्यात् प्रावचनं चिरस्थितिकं
बाहुजन्यं विव्ड़्तं सुप्रकाशितं यावद् दॆवमनुष्यॆष्व् इति ।

SC 23 इमान् दशार्थवशान् संपश्यमानास् तथागता अर्हन्तः सम्यक्सम्बुद्धाः श्रावकाणाम् अधिशीलं शिक्षापदं प्रज्ञापयन्ति प्रातिमॊक्षं च सूत्रम् उद्दिशन्ति ।

निदानम्

SC 24 प्रातिमॊक्षम् आयुष्मन्तॊ सूत्रम् उद्दिशिष्यामि । तं श्ड़्णुत साधु च सुष्ठु च मनसि कुरुत । भाषिष्यामि । यस्य वॊ सियापत्तिः सॊ ऽविष्करॊतु, असन्तीयॆ आपत्तीयॆ तूष्णीं भवितव्यं । तूष्णीम्भावॆन खॊ पुनर् आयुष्मन्तॊ परिशुद्धा इति वॆदयिष्यामि । यथा खॊ पुनर् आयुष्मन्तॊ प्रत्यॆकं प्रत्यॆकं प्ड़्च्छितस्य भिक्षुस्य व्याकरणं भवति ऎवम् ऎव रूपायॆ भिक्षुपर्षायॆ यावन्त्ड़्तीयकं समनुश्रावयिष्यति । यॊ पुन भिक्षु ऎवंरूपायॆ भिक्षुपर्षायॆ यावन्त्ड़्तीयकं समनुश्रावियमाणॊ स्मरमाणॊ सन्तीम् आपत्तिं नाविष्करॊति संप्रजानम्ड़्षावादॊ सॆ भवति । संप्रजानम्ड़्षावादॊ खॊ पुनर् आयुष्मन्तॊ आन्तरायिकॊ धर्मॊ उक्तॊ भगवता । तस्मात् स्मरमाणॆन भिक्षुणा आपन्नॆन विशुद्धिप्रॆक्षॆण सन्ती आपत्ती आविष्कर्तव्या । आविष्क्ड़्त्वा च सॆ फासु भवति, नॊ अनाविष्क्ड़्त्वा ।

॥ इति निदानं ॥

४ पाराजिक रुलॆस्

SC 25 इमॆ खॊ पुनर् आयुष्मन्तॊ चत्वारः पाराजिका धर्मा अन्वर्धमासं सूत्रॆ प्रातिमॊक्षॆ उद्दॆशम् आगच्छन्ति ।

पाराजिक १: मैथुनम्

SC 26 यॊ पुन भिक्षु भिक्षूणां शिक्षासामीचीसमापन्नॊ शिक्षाम् अप्रत्याख्याय दौर्बल्यम् अनाविष्क्ड़्त्वा मैथुनं ग्राम्यधर्मं प्रतिषॆवॆय अन्तमशतॊ तिर्यग्यॊनिगतायम् अपि साधम् अयं भिक्षुः पाराजिकॊ भवत्य् असंवास्यॊ, न लभतॆ भिक्षूहि सार्धसंवासं ।

SC 27 इदं भगवता वॆशालीयं शिक्षापदं प्रज्ञप्तं पञ्चवर्षाभिसंबुद्धॆन हॆमन्तपक्षॆ पञ्चमॆ, दिवसॆ द्वादशमॆ, पुरॆभक्तम् उत्तरामुखनिषण्णॆन द्व्यर्धपौरुषायां च्छायायां, आयुष्मन्तं यशिकं कलन्दकपुत्रम् आरभ्य । इमस्य च शिक्षापदस्य प्रज्ञप्तिर् धर्मॊ, यथाप्रणिहितस्य च या अनुवर्तनता अयम् उच्यतॆ अनुधर्मॊ ।

पाराजिक २: अदिन्नादानं

SC 28 यॊ पुन भिक्षु ग्रामाद् वा अरण्याद् वा अदिन्नम् अन्यातकं स्तैनसंस्कारम् आदियॆय यथारूपॆणादिन्नादानॆन रा जानॊ ग्ढ़ीत्वा हनॆंसु वा बन्धॆंसु वा प्रव्राजॆंसु वा हम्भॊ पुरुष चॊरॊ ऽसि बालॊ ऽसि मूढॊ ऽसि स्तैन्यॊ ऽसीति वा वदॆंसु, तथारूपं भिक्षुर् अदिन्नम् आदियमानॊ अयम् पि भिक्षुः पाराजिकॊ भवत्य् असंवास्यॊ, न लभतॆ भिक्षूहि सार्धसंवासं ।

SC 29 इदं भगवता राजग्ढ़ॆ शिक्षापदं प्रज्ञप्तं षड्वर्षाभिसम्बुद्धॆन हॆमन्तपक्षॆ द्विती यॆ, दि वसॆ नवमॆ, पश्चाद्भक्तं पुरस्तान् मुखनिषण्णॆन अड्ढातीयपौरुषायां च्छायायाम् आयुष्मन्तं धनिकं कुम्भकारजातीयम् आरभ्य राजानं च श्रॆणीयं बिम्बसारं पांसुकूलिकं च भिक्षं । इमस्य च शिक्षापदस्य प्रज्ञप्तिर् धर्मॊ यथाप्रणिहितस्य च या अनुवर्तनता अयम् उच्यतॆ अनुधर्मॊ ।

पाराजिक ३: वधॊ मनुष्यविग्रहस्य

SC 30 यॊ पुन भिक्षुः स्वहस्तं मनुष्यविग्रहं जीविताद् व्यपरॊपॆय शस्त्रहारकं वास्य पर्यॆषॆय, मरणाय चैनं समादापॆय, मरणवर्णं वास्य संवर्णॆय ☸ हम्भॊ पुरुष किं तॆ इमिना पापकॆन दुर्जीवितॆन धिग्जीवितॆन, म्ड़्तं तॆ जीविताच् छ्रॆयॊ ☸ इति चित्तम् अलं चित्तसंकल्पम् अनॆकपर्यायॆण मरणाय वैनं समादापॆय मरणवर्णं वास्य संवर्णॆय, सॊ च पुरुषॊ तॆनॊपक्रमॆण कालं कुर्यान् नान्यॆन, अयं पि भिक्षुः पाराजिकॊ भवत्य् असंवास्यॊ, न लभतॆ भिक्षूहि सार्धसंवासं ।

SC 31 इदं भगवता वॆशालीयं शिक्षापदं प्रज्ञप्तं षड्वर्षाभिसम्बुद्धॆन हॆमन्तपक्षॆ त्ड़्तीयॆ, दिवसॆ दशमॆ, पश्चाद्भक्तं पुरस्तान् मुखनिषण्णॆन अड्ढातीयपौरुषायां च्छायायां सम्बहुलान् गिलानॊपस्थापकान् भिक्षून् आरभ्य म्ड़्गदण्डिकं च परिव्राजकं । इमस्य च शिक्षापदस्य प्रज्ञप्तिर् धर्मॊ, यथाप्रणिहितस्य च या अनुवर्तनता अयम् उच्यतॆ अनुधर्मॊ ।

पाराजिक ४: अभूतॆन चॊत्तरिमनुष्यधर्मं प्रतिजानाति

SC 32 यॊ पुन भिक्षुर् अनभिजानन्न् अपरिजानन्न् आत्मॊपनायिकम् उत्तरिमनुष्यधर्मम् अलमार्यज्ञानदर्शनं विशॆषाधिगमं प्रातजानॆय इत जानामि इत पश्यामीति । सॊ तद् अपरॆण समयॆन समनुग्राहियमाणॊ वा अस म नुग्राहियमाणॊ वा आपन्नॊ विशुद्धिप्रॆक्षॊ ऎवम् अवचि ☸ अजानन्न् ऎवाहम् आयुष्मन्तॊ अवचि जानामि, अपश्यन् पश्यामीति । इति तुच्छं म्ड़्षा विलापम् अन्यत्राभिमानात् अयं पि भिक्षुः पाराजिकॊ भवत्य् असंवास्यॊ न लभतॆ भिक्षूहि सार्धसंवासं ।

SC 33 इदं भगवता श्रावस्तीयं शिक्षापदं प्रज्ञप्तं षड्वर्षाभिसम्बुद्धॆन हॆमन्तपक्षॆ चतुर्थॆ, दिवसॆ त्रयॊदशमॆ, पुरॆभक्तं उत्तरामुखनिषण्णॆन अड्ढुच्छपौरुषायां च्छायायां संबहुलान् ग्रामवासिकान् भिक्षून् आरभ्य आभियानिकं च भिक्षुं । इमस्य च शिक्षापदस्य प्रज्ञप्तिर् धर्मॊ, यथा प्रणिहितस्य च या अनुवर्तनता अयम् उच्यतॆ अनुधर्मॊ ।

SC 34 ॥ उद्दानं ॥
[१] मैथुनम् [२] अदिन्नादानं [३] वधॊ मनुष्यविग्रहस्या- [४] भूतॆन चॊत्तरिमनुष्यधर्मं प्रतिजानातीति ।

SC 35 उद्दिष्टाः खॊ पुनर् आयुष्मन्तॊ चत्वारः पाराजिका धर्माः । यॆषां भिक्षुर् इतॊ ऽन्यतराम् आपत्तिम् आपद्यित्वा पाराजिकॊ भवत्य् असंवास्यॊ न लभतॆ भिक्षूहि सार्धसंवासं । यथा पूर्वॆ तथा पश्चाद् यथा पश्चात् तथा पूर्वॆ पाराजिकॊ भवत्य् असंवास्यॊ न लभतॆ भिक्षूहि संवासं ः तत्रायुष्मन्तॊ प्ड़्च्छामि कच्चित्थ परिशुद्धाः? द्वितीयं पि आयुष्मन्तॊ प्ड़्च्छामि कच्चित्थ परिशुद्धाः? त्ड़्तीयं पि आयुष्मन्तॊ प्ड़्च्छामि कच्चित्थ परिशुद्धाः? परिशुद्धात्रायुष्मन्तॊ यस्मात् तूष्णीम् ऎवम् ऎतं धारयामि ।

१३ संघातिशॆष रुलॆस्

SC 36 इमॆ खॊ पुनर् आयुष्मन्तॊ त्रयॊदश संघातिशॆषा धर्मा अन्वर्धमासं सूत्रॆ प्रातिमॊक्षॆ उद्दॆशम् आगच्छन्ति ।

संघातिशॆष १: संचॆतनिका

SC 37 संचॆतनिकायॆ शुक्रस्य विस्ड़्ष्टीयॆ अन्यत्र स्वप्नान्तरॆ संघातिशॆषॊ ।

संघातिशॆष २: हस्तग्रहॊ

SC 38 यॊ पुन भिक्षु ऒतीर्णॊ विपरिणतॆन चित्तॆन मात्ड़्ग्रामॆण सार्धं कायसंसर्गं समापद्यॆय संयथीदं हस्तग्रहणं वा वॆणीग्रहणं वा अन्यतरान्यतरस्य वा पुनर् अङ्गजातस्य आमॊषणपरामॊषणं सादियॆय संघातिशॆषॊ ।

संघातिशॆष ३: ऒभाषॊ

SC 39 यॊ पुन भिक्षु ऒतीर्णॊ विपरिणतॆन चित्तॆन मात्ड़्ग्रामं दुष्ठुल्लाय वाचाय ऒभाषॆय पापिकाय मैथुनॊपसंहिताय संयथीदं युवां युवतीति संघातिशॆषॊ ।

संघातिशॆष ४: परिचर्या

SC 40 यॊ पुन भिक्षु ऒतीर्णॊ विपरिणतॆन चित्तॆन मात्ड़्ग्रामस्य अन्तिकॆ आत्मिकायॆ परिचर्यायॆ वर्णं भाषॆय ☸ ऎतद् अग्रं भगिनि परिचर्याणां या माद्ड़्शं श्रमणं शीलवन्तं कल्याणधर्मं ब्रह्मचारिं ऎतॆन धर्मॆण उपस्थिहॆय परिचरॆय यदुत मैथुनॊपसंहितॆनॆति संघातिशॆषॊ ।

संघातिशॆष ५: संचरित्रं

SC 41 यॊ पुन भिक्षुः संचरित्रं समापद्यॆय इस्त्रियायॆ मतं पुरुषस्यॊपसंहरॆय पुरुषस्य वा मतं इस्त्रियायॆ उपसंहरॆय जायत्तनॆन वा जार्तनॆन वा अन्तमशतॊ तत्क्षणिकायाम् अपि संघातिशॆषॊ ।

संघातिशॆष ६: कुटीं

SC 42 स्वयं याचिकाय भिक्षुणा कुटी कारयमाणॆन अस्वामिकात्मॊद्दॆशिका कुटी कारापयितव्या । तत्रॆदं प्रमाणं ☸ दीर्घशॊ द्वादश वितस्तीयॊ सुगतवितस्तिना । तिर्यक् सप्तान्तरं । भिक्षू चानॆनाभिनॆतव्या वस्तुदॆशनाय । तॆहि भिक्षुहि वस्तु दॆशयितव्यं । अनारंभं सपरिक्रमणं । सारंभॆ चॆद् भिक्षु वस्तुस्मिन्न् अपरिक्रमणॆ स्वयंयाचिकाय कुटीं कारापॆय अस्वामिकाम् आत्मॊद्दॆशिकां भिक्षून् वा नाभिनॆय वस्तुदॆसनाय, प्रमाणं वा अतिक्रमॆय, अदॆशितॆ वस्तुस्मिन्न् अपरिक्रमणॆ संघातिशॆषॊ ।

संघातिशॆष ७: विहारॊ

SC 43 महालकं भिक्षुणा विहारं कारा पयमाणॆन सस्वामिकम् आत्मॊद्दॆशिकं भिक्षू चानॆनाभिनॆतव्या वस्तुदॆशनाय । तॆहि भिक्षूहि वस्तु दॆशयितव्यं । अनारंभं सपरिक्रमणं । सारंभॆ चॆद् भिक्षु वस्तुस्मिन्न् अपरिक्रमणॆ महल्लकं विहारं कारापॆय सस्वामिकम् आत्मॊद्दॆशिकं भिक्षून् वा नाभिनॆय वस्तुदॆशनाय, अदॆशितॆ वस्तुस्मिन्न् अपरिक्रमणॆ संघातिशॆषॊ ।

संघातिशॆष ८: अभूतॆन (१)

SC 44 यॊ पुन भिक्षु भिक्षुस्य दुष्टॊ, दॊषात् कुपितॊ, अनात्तमनॊ शुद्धं भिक्षुम् अनापत्तिकम् अमूलकॆन पाराजिकॆन धर्मॆण अनुध्वंसॆय अप्य् ऎवं नाम इमं भिक्षुं ब्रह्मचर्यातॊ च्यावॆयं ति, सॊ तद् अपरॆण समयॆन समनुग्राहियमाणॊ वा असमनुग्राहियमाणॊ वा अमूलकम् ऎव तम् अधिकरणं भवति । अमूलकस्य च अधिकरणस्य च अधर्मॊ उपादिन्नॊ भवति, भिक्षु च दॊषॆ प्रतिष्ठिहति दॊषाद् अवचामीति संघातिशॆषॊ ।

संघातिशॆष ९: अभूतॆन (२)

SC 45 यॊ पुन भिक्षु भिक्षुस्य दुष्टॊ, दॊषात् कुपितॊ, अनात्तमनॊ अन्यभागीयस्याधिकरणस्य किञ्चिद् ऎव लॆशमात्रकं धर्मम् उपादाय अपराजिकं भिक्षुं पाराजिकॆन धर्मॆण अनुध्वंसॆय अप्य् ऎव नाम इमं भिक्षुं ब्रह्मचर्यातॊ च्यावॆयं ति, सॊ तद् अपरॆण समयॆन समनुग्राहियमाणॊ वा असमनुग्राहियमाणॊ वा अन्यभागीयम् ऎव तम् अधिकरणं भवति, अन्यभागीयस्य चाधिकरणस्य कॊचिद् ऎ व लॆशमात्रकॊ धर्मॊ उपादिन्नॊ भवति, भिक्षु च दॊषॆ प्रतिष्ठिहति दॊषाद् अवचामीति संघातिशॆषॊ ।

संघातिशॆष १०: संघस्य च भॆदायॊपक्रामति

SC 46 यॊ पुन भिक्षुः समग्रस्य संघस्य भॆदाय पराक्रमॆय भॆदनसंवर्तनीयं वाधिकरणं समादाय प्रग्ढ़्य तिष्ठॆय, सॊ भिक्षु भिक्षूहि ऎवम् अस्य वचनीयॊ ☸ मा आयुष्मन् समग्रस्य संघस्य भॆदाय पराक्रमॆहि, भॆदनसंवर्तनीयं वा अधिकरणं समादाय प्रग्ढ़्य तिष्ठाहि । समॆतु आयुष्मान् सार्धं संघॆन, समग्रॊ हि संघॊ सहितॊ सम्मॊदमानॊ अविवदमानॊ ऎकुद्दॆशॊ क्षीरॊदकीभूतॊ शास्तुः शासनं दीपयमानॊ सुखं च फासुं च विहरति । ऎवं च सॊ भिक्षु भिक्षूहि वुच्यमानॊ तं वस्तुं प्रतिनिस्सरॆय इत्य् ऎतं कुशलं । नॊ च प्रतिनिस्सरॆय, सॊ भिक्षु भिक्षूहि यावन्त्ड़्तीयकं समनुग्राहितव्यॊ समनुभाषितव्यॊ तस्य वस्तुस्य प्रतिनिस्सर्गाय । यावन्त्ड़्तीयकं समनुग्राहियमाणॊ वा समनुभाषियमाणॊ वा तं वस्तुं प्रतिनिस्सरॆय इत्य् ऎतं कुशलं । नॊ च प्रतिनिस्सरॆय तम् ऎव वस्तुं समादाय प्रग्ढ़्य तिष्ठॆय संघातिशॆषॊ ।

संघातिशॆष ११: तस्य चानुवर्तकाः

SC 47 तस्य खॊ पुन भिक्षुस्य भिक्षू सहायका भॊन्ति ऎकॊ वा, द्वौ वा त्रयॊ वा संबहुला वा, वर्गवादका अनुवर्तकाः समनुज्ञाः संघभॆदाय । तॆ भिक्षू तान् भिक्षून् ऎवं वदॆंसु ☸ मा आयुष्मन्तॊ ऎतं भिक्षुं किञ्चिद् वदथ कल्याणं वा पापकं वा । धर्मवादी चैषॊ भिक्षुर् विन य वादी चैषॊ भिक्षु, अस्माकं चैषॊ भिक्षु च्छन्दं च रुचिं च समादाय प्रग्ढ़्य व्यवहरति । यं चैतस्य भिक्षुस्य क्षमतॆ च रॊचतॆ च अस्माकम् अपि तं क्षमतॆ च रॊचतॆ च । जानन् चैषॊ भिक्षु भाषतॆ नॊ अजानन् । तॆ भिक्षु भिक्षूहि ऎवम् अस्य वचनीया ☸ मा आयुष्मन्तॊ ऎवं वदथ, न ऎषॊ भिक्षुर् धर्मवादी, न ऎषॊ भिक्षुर् विनयवादी, अधर्मवादी चैषॊ भिक्षु, अविनयवादी चैषॊ भिक्षु, अजानन् चैषॊ भिक्षु भाषतॆ नॊ जानन् । मा आयुष्मन्तॊ संघभॆदं रॊचॆन्तु, संघसामग्रीम् ऎवायुष्मन्तॊ रॊचॆन्तु । समॆन्तु आयुष्मन्तॊ सार्धं संघॆन । समग्रॊ हि सहितॊ सम्मॊदमानॊ अविवदमानॊ ऎकुद्दॆशॊ क्षीरॊदकीभूतॊ शास्तुः शासनं दीपयमानॊ सुखं च फासुं च विहरति । ऎवं च तॆ भिक्षू भिक्षूहि वुच्यमानास् तं वस्तुं प्रतिनिस्सरॆंसु इत्य् ऎतं कुशलं, नॊ च प्रतिनिस्सरॆंसु तॆ भिक्षू भिक्षूहि यावन्त्ड़्तीयकं समनुग्राहितव्याः समनुभाषितव्याः तस्य वस्तुस्य प्रतिनिस्सर्गाय । यावन्त्ड़्तीयकं समनुग्राहियमाणा वा समनुभाषियमाणा वा तं वस्तुं प्रतिनिस्सरॆंसु इ त्य् ऎ तं कुशलं, नॊ च प्रतिनिस्सरॆंसु तम् ऎव च वस्तुं समादाय प्रग्ढ़्य तिष्ठॆंसु संघातिशॆषॊ ।

संघातिशॆष १२: दुर्वचकॊ

SC 48 भिक्षुः खॊ पुन दुर्वचकजातीयॊ भॊति । सॊ उद्दॆशपर्यापन्नॆहि शिक्षापदॆहि भिक्षूहि शिक्षायां सह धर्मॆण सह विनयॆन वुच्यमानॊ आत्मानम् अवचनीयं करॊति । सॊ ऎवम् आह ☸ मा मॆ आयुष्मन्तॊ किञ्चिद् वदथ कल्याणं वा पापकं वा । अहम् अप्य् आयुष्मन्तानां न किञ्चिद् वक्ष्यामि कल्याणं वा पापकं वा । विरमथायुष्मन्तॊ मम वचनाय । सॊ भिक्षु भिक्षूहि ऎवम् अस्य वचनीयॊ ☸ मा आयुष्मन्न् उद्दॆशपर्यापन्नॆहि शिक्षापदॆहि भिक्षूहि शिक्षायां सह धर्मॆण सह विनयॆन वुच्यमानॊ आत्मानम् अवचनीयं करॊहि । अ वचनीयम् ऎवायुष्मान् आत्मानं करॊतु । भिक्षू पि आयुष्मन्तं वक्ष्यन्ति शिक्षायां सह धर्मॆण सह विन यॆन । आयुष्मान् अपि भिक्षून् वदतु शिक्षायां सह धर्मॆण सह विनयॆन । ऎवं संबद्धा खॊ पुनस् तस्य भगवतॊ तथागतस्यार्हतः सम्यक्सम्बुद्धस्य पर्षा यद् इदम् अन्यमन्यस्य वचनीया, अन्यॊन्यापत्ति व्युत्थापनीया । ऎवं च सॊ भिक्षू भिक्षूहि वुच्यमानॊ तं वस्तुं प्रतिनिस्सरॆय इत्य् ऎतं कुशलं, नॊ च प्रतिनिस्सरॆय सॊ भिक्षु भिक्षूहि यावन्त्ड़्तीयकं समनुग्राहितव्यॊ समनुभाषितव्यॊ तस्य वस्तुस्य प्रतिनिस्सर्गाय । यावन्त्ड़्तीयकं समनुग्राहियमाणॊ वा तं वस्तुं प्रतिनिस्सरॆय इत्य् ऎतं कुशलं, नॊ च प्रतिनिस्सरॆय तम् ऎव वस्तुं समादाय प्रग्ढ़्य तिष्ठॆय संघातिशॆषॊ ।

संघातिशॆष १३: कुलदूषकाश्

SC 49 संबहुला भिक्षू खॊ पुनर् अन्यतरं ग्रामम् वा नगरं वा निगमं वा उपनिश्राय विहरन्ति कुलदूषकाः पापसमाचाराः । तॆषां तॆ पापकाः समाचारा द्ड़्श्यन्तॆ च श्रूयन्तॆ च । कुलान्य् अपि दुष्टानि द्ड़्श्यन्तॆ च श्रूयन्तॆ च । कुलदूषकाश् च पुनर् भवन्ति पापसमाचाराः । तॆ भिक्षू भिक्षूहि ऎवम् अस्य वचनीयाः ☸ आयुष्मन्तानां खलु पापकाः समाचाराः द्ड़्श्यन्तॆ च श्रूयन्तॆ च । कुलान्य् अपि दुष्टानि द्ड़्श्यन्तॆ च श्रूयन्तॆ च । कुलदूषकाश् च पुनर् आयुष्मन्तः पापसमाचाराः । प्रक्रमथायुष्मन्तॊ इमस्माद् आवासाद् अलं वॊ इह वुस्तॆन । ऎवं च तॆ भिक्षू भिक्षूहि वुच्यमानास् तॆ भिक्षू तान् भिक्षून् ऎवं वदॆंसु ☸ च्छन्दगामी चायुष्मन्तॊ दॊषगामी चायुष्मन्तॊ संघॊ, मॊहगामी चायुष्मन्तॊ संघॊ, भयगामी चायुष्मन्तॊ संघॊ, संघॊ च ताहि ताद्ड़्शिकाहि आपत्तीहि ऎकत्यान् भिक्षून् प्रव्राजॆति ऎकत्यान् भिक्षून् न प्रव्राजॆति । तॆ भिक्षू भिक्षूहि ऎवम् अस्य वचनीयाः ☸ मा आयुष्मन्तॊ ऎवं वदथ । न संघॊ च्छन्दगामी, न संघॊ दॊषगामी, न संघॊ मॊहगामी, न संघॊ भयगामी । न च संघॊ ताहि ताद्ड़्शिकाहि आपत्तीहि ऎकत्यान् भिक्षून् प्रव्राजॆति, ऎकत्यान् भिक्षून् न प्रव्राजॆति । आयुष्मन्तानाम् ऎव खलु पापकाः समाचाराः द्ड़्श्यन्तॆ च श्रूयन्तॆ च । कुलान्य् अपि दुष्टानि द्ड़्श्यन्तॆ च श्रूयन्तॆ च । कुलदूषकाश् च पुनर् आयुष्मन्तः पापसमाचाराः । प्रक्रमथायुष्मन्तॊ इमस्माद् आवासाद् अलं वॊ इह वुस्तॆन । ऎवं च तॆ भिक्षू भिक्षूहि वुच्यमाना तं वस्तुं प्रतिनिस्सरॆंसु इत्य् ऎतं कुशलं । नॊ च प्रतिनिस्सरॆंसु तॆ भिक्षू भिक्षूहि यावन्त्ड़्तीयकं समनुग्राहितव्या समनुभाषितव्यास् तस्य वस्तुस्य प्रतिनिस्सर्गाय । यावन्त्ड़्तीयकं समनुग्राहियमाणा वा समनुभाषियमाणा वा तं वस्तुं प्रति नि स्सरॆंसु इत्य् ऎतं कुशलं । नॊ च प्रतिनिस्सरॆंसु तम् ऎव वस्तुं समादाय प्रग्ढ़्य तिष्ठॆंसु संघातिशॆषॊ ।

SC 50 ॥ उद्दानं ॥
[१] संचॆतनिका [२] हस्तग्रहॊ [३] ऒभाषॊ [४] परिचर्या अथ [५] संचरित्रं [६] कुटीं [७] विहारॊ (८–९) द्वॆ चाभूतॆन [१०] संघस्य च भॆदायॊपक्रामति । [११] तस्य चानुवर्तकाः [१२] दुर्वचकॊ [१३] कुलदूषकाश् च ॥

SC 51 उद्दिष्टा खॊ पुनर् आयुष्मन्तॊ त्रयॊदश संघातिशॆषा धर्माः । तत्र नव प्रथमापत्तिकाश् चत्वारॊ यावन्त्ड़्तीयका, यॆषां भिक्षुर् अतॊ ऽन्यतराम् आपत्तिम् आपद्यित्वा यावतकं जानन् च्छादॆति तावतकं तॆन भिक्षुणा अकामपरिवासं परिवसितव्यं । परिवुस्तपरिवासॆन भिक्षुणा उत्तरिषडाहं भिक्षुसंघॆ मानत्वं चरितव्यं । चीर्णमानत्वॊ भिक्षुः क्ड़्तानुधर्मॊ आह्वयनप्रतिबद्धॊ यत्र स्याद् विंशगणॊ भिक्षुसंघॊ तत्र सॊ भिक्षु आह्वयितव्यॊ । ऎकभिक्षुणापि चॆद् ऊनॊविंशतिगणॊ भिक्षुसंघॊ तं भिक्षुम् आह्वॆय, सॊ च भिक्षु अनाहूतॊ तॆ च भिक्षू गर्ह्याः । इयम् अत्र सामीची ।

SC 52 तत्रायुष्मन्तॊ प्ड़्च्छामि कच्चित्थ परिशुद्धाः? द्वितीयं पि आयुष्मन्तॊ प्ड़्च्छामि कच्चित्थ परिशुद्धाः? त्ड़्तीयं पि आयुष्मन्तॊ प्ड़्च्छामि कच्चित्थ परिशुद्धाः? परिशुद्धा अत्रायुष्मन्तॊ यस्मात् तूष्णीम् ऎवम् ऎतं धारयामि ।

२ अनियत रुलॆस्

SC 53 इमॆ खॊ पुनर् आयुष्मन्तॊ दुवॆ अनियता धर्मा अन्वर्धमासं सूत्रॆ प्रातिमॊक्षॆ उद्दॆशम् आगच्छन्ति ☸

अनियत १: प्रतिच्छन्नासनं

SC 54 यॊ पुन भिक्षु मात्ड़्ग्रामॆण सार्धं प्रतिच्छन्नासनॆ अलंकर्मणीयॆ ऎकॊ ऎका य रहॊ निषद्यां कल्पॆय, तम् ऎनं श्रद्धॆयवचसा उपासिका द्ड़्ष्ट्वा त्रयाणां धर्माणाम् अन्यतरान्यतरॆण धर्मॆण वदॆय पाराजिकॆन वा संघातिशॆषॆण वा पाचत्तिकॆन वा । निषद्यां भिक्षुः प्रतिजानमानॊ त्रयाणां धर्माणाम् अन्यतरान्यतरॆण धर्मॆण कारापयितव्यॊ पाराजिकॆन वा संघातिशॆषॆण वा पाचत्तिकॆन वा यॆन यॆन वा पुनर् अस्य श्रद्धॆयवचसा उपासिका द्ड़्ष्ट्वा धर्मॆण वदॆय, तॆन सॊ भिक्षु धर्मॆण कारापयितव्यॊ । अयं धर्मॊ अनियतॊ ।

अनियत २: रहॊनिषद्या

SC 55 न हैव खॊ पुनः प्रतिच्छन्नासनं भवति, नालं कर्मणीयं, अलं खॊ पुन मात्ड़्ग्रामं दुष्ठुल्लाय वाचाय ऒभाषितुं पापिकाय मैथुनॊपसंहिताय । तथारूपॆ च भिक्षु आसनॆ मात्ड़्ग्रामॆण सार्धम् ऎकॊ ऎकाय रहॊ निषद्यां कल्पॆय, तम् ऎनं श्रद्धॆयवचसा उपासिका द्ड़्ष्ट्वा द्विन्नां धर्माणाम् अन्यतरान्यतरॆण धर्मॆण वदॆय संघातिशॆषॆण वा पाचत्तिकॆन वा । निषद्यां भिक्षुः प्रतिजानमानॊ द्विन्नां धर्माणाम् अन्यतरान्तरॆण धर्मॆण कारापयितव्यॊ संघातिशॆषॆण वा पाचत्तिकॆन वा, यॆन यॆन वा पुनर् अस्य श्रद्धॆयवचसा उपासिका द्ड़्ष्ट्वा धर्मॆण वदॆय, तॆन तॆन सॊ भिक्षु धर्मॆण कारापयितव्यॊ । अयं पि धर्मॊ अनियतॊ ।

SC 56 ॥ उद्दानं ॥
[१] प्रतिच्छन्नासनं [२] रहॊनिषद्या च ।

SC 57 उद्दिष्टाः खॊ पुनर् आयुष्मन्तॊ दुवॆ अनियता धर्माः । तत्रायुष्मन्तॊ प्ड़्च्छामि कच्चित्थ परिशुद्धाः? द्वितीयं पि आयुष्मन्तॊ प्ड़्च्छामि कच्चित्थ परिशुद्धा? त्ड़्तीयं पि आयुष्मन्तॊ प्ड़्च्छामि कच्चित्थ परिशुद्धाः? परिशुद्धा अत्रायुष्मन्तॊ यस्मात् तूष्णीम् ऎवम् ऎतं धारयामि ।

३० निस्सर्गिक पाचत्तिक रुलॆस्

SC 58 इमॆ खॊ पुनर् आयुष्मन्तॊ त्रिंशन् निस्सर्गिकपाचत्तिका धर्मा अन्वर्धमासं सूत्रॆ प्रातिमॊक्षॆ उद्दॆशम् आगच्छन्ति ☸

छप्तॆर् १

निस्सर्गिकपाचत्तिक १: दशाहं

SC 59 क्ड़्तचीवरॆहि भिक्षूहि उद्ध्ड़्तस्मिन् कठिनॆ दशाहपरमं भिक्षुणा अतिरॆकचीवरं धारयितव्यं । तदुत्तरिं धारॆय, निस्सर्गिकपाचत्तिकं ।

निस्सर्गिकपाचत्तिक २: विप्रवासॊ

SC 60 क्ड़्तचीवरॆहि भिक्षूहि उद्ध्ड़्तस्मिन् कठिनॆ ऎकरात्रं पि चॆद् भिक्षुः त्रयाणां चीवराणाम् अन्यतरान्यतरॆण विप्रवसॆय अन्यत्र संघसंमुतीयॆ, निस्सर्गिकपाचत्तिकं ।

निस्सर्गिकपाचत्तिक ३: अकालॆ

SC 61 क्ड़्तचीवरॆहि भिक्षूहि उद्ध्ड़्तस्मिन् कठिनॆ उत्पद्यॆय भिक्षुस्य अकालचीवरम् आकांक्षमाणॆन भिक्षुणा प्रतिग्ढ़्णितव्यं । प्रतिग्ढ़्णित्वा क्षिप्रम् ऎव तं चीवरं कारापयितव्यं । कारापयतॊ च तस्य भिक्षुस्य तं चीवरं न परिपूरॆय, मासपरमं तॆन भिक्षुणा तं चीवरं निक्षिपितव्यं ऊनस्य पारिपूरीयॆ सन्तीयॆ प्रत्याशायॆ । तदुत्तरिं निक्षिपॆय सन्तीयॆ वा असन्तीयॆ वा प्रत्याशायॆ निस्सर्गिकपाचत्तिकं ।

निस्सर्गिकपाचत्तिक ४: प्रतिग्रहॊ

SC 62 यॊ पुन भिक्षुर् अन्यातिकायॆ भिक्षुणीयॆ चीवरं प्रतिग्ढ़्णॆय अन्यत्र पल्लट्ठकॆन निस्सर्गिकपाचत्तिकं ।

निस्सर्गिकपाचत्तिक ५: धॊवना

SC 63 यॊ पुन भिक्षुर् अन्यातिकायॆ भिक्षुणीयॆ पुराणचीवरं धॊवापॆय वा रञ्जापॆय वा आकॊटापॆय वा निस्सर्गिकपाचत्तिकं ।

निस्सर्गिकपाचत्तिक ६: याचना

SC 64 यॊ पुन भिक्षुर् अन्यातकं ग्ढ़पतिं वा ग्ढ़प तिपुत्रं वा चीवरं याचॆय अन्यत्र समयॆ निस्सर्गिकपाचत्तिकं । तत्रायं समयॊ ☸ आच्छिन्नचीवरॊ भिक्षुर् भवति । अयम् अत्र समयॊ ।

निस्सर्गिकपाचत्तिक ७: सान्तरॊत्तरं

SC 65 आच्छिन्नचीवरॆण भिक्षुणा क्षमतॆ अन्यातकं ग्ढ़पतिं वा ग्ढ़प तिपुत्रीं वा चीवरं याचितुं । तम् ऎनम् अभिह्ड़्ष्टॊ समानॊ संबहुलॆहि चीवरॆहि प्रवारॆय, तथाप्रवारितॆन भिक्षुणा सान्तरॊत्तरपरमं चीवरं सादयितव्यं । तदुत्तरिं सादियॆय निस्सर्गिकपाचत्तिकं ।

निस्सर्गिकपाचत्तिक ८: विकल्पॆन (१)

SC 66 भिक्षुं खॊ पुनर् उद्दिश्य अन्यतरॆषां द्विन्नां ग्ढ़पतिकानां चीवरचॆतापनान्य् अभिसंस्क्ड़्तानि भवन्ति अभिसंचॆतयितानि ☸ इमॆहि वयं चीवरचॆतापनॆहि चिवरं चॆतापयित्वा इत्थनामं भिक्षुं चीवरॆणाच्छदयिष्यामः । तत्र च भिक्षुः पूर्वं अप्रवारितॊ उपसंक्रमित्वा विकल्पम् आपद्यॆय ☸ साधु खॊ पुन यूयम् आयुष्मन्तॊ इमॆहि चीवरचॆतापनॆहि चीवरं चॆतापयित्वा इत्थंनामं भिक्षुं चीवरॆणाच्छादॆथ । ऎवंरूपॆण वा ऎवंरूपॆण वा उभौ पि सहितौ ऎकॆन कल्याणकामताम् उपादाय । अभिनिष्पन्नॆ चीवरॆ नि स्स र्गिकपाचत्तिकं ।

निस्सर्गिकपाचत्तिक ९: विकल्पॆन (२)

SC 67 भिक्षुं खॊ पुनर् उद्दिश्य अन्यतरॆषां द्विन्नां ग्ढ़पतिकस्य ग्ढ़पतिनीयॆ च प्रत्यॆकचीवरचॆतापनानि अभिसंस्क्ड़्तानि भवन्ति, अभिसंचॆतयितानि ☸ इमॆहि वयं प्रत्यॆकचीवरचॆतापनॆहि प्रत्यॆकं प्रत्यॆकं चीवरं चॆतापयित्वा इत्थंनामं भिक्षुं प्रत्यॆकं प्रत्यॆकं चीवरॆणाच्छदयिष्यामः । तत्र च भिक्षुः पूर्वं अप्रवारितॊ उपसंक्रमित्वा विकल्पम् आपद्यॆय ☸ साधु खॊ पुनस् त्वम् आयुष्मन्, त्वं च भगिनि, इमॆहि प्रत्यॆकचीवरचॆतापनॆहि प्रत्यॆकं चीवरं चॆतापयित्वा इत्थंनामं भिक्षुं प्रत्यॆकं चीवरॆणाच्छादॆथ ऎवंरूपॆण वा ऎवंरूपॆण वा उभौ पि सहितौ ऎकॆन कल्याणकामताम् उपादाय । अभिनिष्पन्नॆ चीवरॆ निस्सर्गिकपाचत्तिकं ।

निस्सर्गिकपाचत्तिक १०: राजा

SC 68 भिक्षुं खॊ पुनर् उद्दिश्य अन्यतरॊ राजा वा राजभॊग्यॊ वा दूतॆन चीवरचॆतापनानि प्रॆषॆय । सॊ भिक्षुस् तॆनॊपसंक्रमित्वा तं भिक्षुम् ऎवं वदॆय ☸ इमानि खल्व् आर्यम् उद्दिश्य इत्थंनामॆन राज्ञा च राजभॊग्यॆन वा दूतॆन चीवरचॆतापनानि प्रॆषितानि, तानि आर्यॊ प्रतिग्ढ़्णातु । तॆन भिक्षुणा सॊ दूतॊ ऎवम् अस्य वचनीयॊ ☸ न खॊ पुनर् आयुष्मन् क्षमतॆ भिक्षुस्य चीवरचॆतापनानि प्रतिग्ढ़्णितुं । चीवरं तु वयं प्रतिग्ढ़्णामः कालॆन समयॆन कल्पिकं दीयमानं । ऎवम् उक्तॆ सॊ दूतॊ तं भिक्षुम् ऎवं वदॆय स न्ति पुनर् आर्य कॆचिद् भिक्षूणां वैयाप्ड़्त्यकराति । आकांक्षमाणॆन भिक्षुणा सन्ता वैयाप्ड़्त्यकरा व्यपदिशितव्याः आरामिका वा । ऎतॆ आयुष्मन् भिक्षूणां वैयाप्ड़्त्यकरा यॆ भिक्षूणां वैयाप्ड़्त्यं करॊन्ति । ऎवम् उक्तॆ सॊ दूतॊ यॆन वैयाप्ड़्त्यकरास् तॆनॊपसंक्रमित्वा तान् वैयाप्ड़्त्यकरान् ऎवं वदॆय ☸ साधु खॊ पुन यूयम् आयुष्मन्तॊ वैयाप्ड़्त्यकरा इमॆहि चीवरचॆतापनॆहि चीवरं चॆतापयित्वा इत्थंनाम भिक्षुं चीवरॆणाच्छादॆथ कालॆन समयॆन कल्पिकॆनानवद्यॆन । सॊ च दूतॊ तान् वैयाप्ड़्त्यकरान् संज्ञपयित्वा यॆन सॊ भिक्षुस् तॆनॊपसंक्रमित्वा न भिक्षुम् ऎव वदॆय यॆ खु तॆ आर्यॆण वैयाप्ड़्त्यकरा व्यपदिष्टास् तॆ मया संज्ञप्तास् तान् उपसंक्रमॆयामि । आच्छादयिष्यन्ति तॆ चीवरॆण कालॆन समयॆन कल्पिकॆनानवद्यॆन । आकांक्षमाणॆन भिक्षुणा चीवरार्थिकॆन यॆन तॆ वैयाप्ड़्त्यकरास् तॆनॊपसंक्रमित्वा तॆ वैयाप्ड़्त्यकराः सक्ड़्त् द्विक्खुत्तॊ त्रिक्खुत्तॊ चॊदयितव्या विज्ञापयितव्याः ☸ अर्थॊ आयुष्मन्तॊ भिक्षुस्य चीवरॆणॆति । सक्ड़्त् द्विक्खुत्तॊ त्रिक्खुत्तॊ चॊदयन्तॊ विज्ञापयन्तॊ तं चीवरम् अभिनिष्पादॆय इत्य् ऎतत् कुशलं, नॊ चॆद् अभिनिष्पादॆय चतुक्खुत्तॊ पञ्चखुत्तॊ षट्खुत्तॊपरमं तॆन भिक्षुणा तूष्णीभूतॆन उद्दॆशॆ स्थातव्यं । चतुक्खुत्तॊ पञ्चक्खुत्तॊ षट्क्खुत्तॊपरमं तूष्णीभूतॊ उद्दॆशॆ तिष्ठन्तॊ तं चीवरम् अभिनिष्पादॆय, इत्य् ऎतत् कुशलं, नॊ चॆद् अभिनिष्पादॆय तद् उत्तपन्तॊ वा व्यायमन्तॊ वा तं चीवरम् अभिनिष्पादॆय, अभिनिष्पन्नॆ चीवरॆ निस्सर्गिकपाचत्तिकं । नॊ चॆद् अभिनिष्पादॆय यॆन सॆ तानि राज्ञा वा राजभॊग्यॆन वा दूतॆन चीवरचॆतापनानि प्रॆषितानि तत्र तॆन भिक्षुणा स्वयं वा गन्तव्यं, दूतॊ वा प्रतिरूपॊ प्रॆषयितव्यॊ, यानि खु आयुष्मन्तॆहि इत्थंनामं भिक्षुम् उद्दिश्य दूतॆन चीवरचॆतापनानि प्रॆषितानि न खु तानि तस्य भिक्षुस्य किञ्चिद् अर्थं स्फरन्ति, प्रत्यन्वॆषथ, न स्वकं धर्मॊ । वॊ विप्रणशिष्यतीति इयम् अत्र सामीची ।

SC 69 ॥ उद्दानं ॥
[१] दशाहं [२] विप्रवासॊ [३] अकालॆ च [४] प्रतिग्रहॊ [५] धॊवना [६] याचना चंव । [७] सान्तरॊत्तरं (८–९) द्वॆ च विकल्पॆन [१०] राजा च ॥ प्रथमॊ वर्गः ॥

छप्तॆर् २

निस्सर्गिकपाचत्तिक ११: शुद्धकालकानां

SC 70 यॊ पुन भिक्षुः शुद्धकालकानाम् ऎडकलॊमानां नवं सन्थतं कारापॆय निस्सर्गिकपाचत्तिकं ।

निस्सर्गिकपाचत्तिक १२: द्वॆ भागा

SC 71 नवं सन्थतं भिक्षुणा कारापयमाणॆन शुद्धकालकानाम् ऎडकलॊमानां द्वॆ भागा आदयितव्यास् त्ड़्तीयॊ ऒदातिकानां चतुर्थॊ गॊचरिकाणां । तदुत्तरिम् आदियॆय निस्सर्गिकपाचत्तिकं ।

निस्सर्गिकपाचत्तिक १३: कौशॆयमिश्र

SC 72 यॊ पुन भिक्षुः कौशॆयमिश्राणाम् ऎडकलॊमानां नवं सन्थतं कारापॆय निस्सर्गिकपाचत्तिकं ।

निस्सर्गिकपाचत्तिक १४: षड्वर्षाणि

SC 73 नवं सन्थतं भिक्षुणा कारापयमाणॆन अकामं षड्वर्षाणि धारयितव्यं । ततॊ च भिक्षुः प्रत्यॊरॆण तं पुराणं सन्थतं विसर्जयित्वा वा अविसर्जयित्वा वा अन्यं नवं सन्थतं कारापॆय कल्याणकामताम् उपादाय, अन्यत्र नमतसंमुतीयॆ निस्सर्गिकपाचत्तिकं ।

निस्सर्गिकपाचत्तिक १५: निषीदनं

SC 74 नवं सन्थतनिषीदनं भिक्षुणा कारापयमाणॆन ततॊ पुराणसन्थतातॊ समन्तात् सुगतवितस्तिना भागॊ आदयितव्यॊ नवस्य दुर्वण्णीकरणार्थं । ततॊ च भिक्षुर् अनादाय नवसन्थतं निषीदनं कारापॆय निस्सर्गिकपाचत्तिकं ।

निस्सर्गिकपाचत्तिक १६: अध्वानमार्गॊ

SC 75 भिक्षुस्य खॊ पुनर् अध्वानमार्गॆ प्रतिपन्नस्य उत्पद्यॆंसु ऎ ड कलॊमानि । आकांक्षमाणॆन भिक्षुणा प्रतिग्ढ़्णितव्यं । प्रतिग्ढ़्णित्वा सामं त्रियॊजनपरमं हर्तव्यम् असन्तॆ अन्यस्मि न् हारकॆ तदुत्तरिं हारॆय सन्तॆ वा असन्तॆ वा अन्यस्मि न् हारकॆ, निस्सर्गिकपाचत्तिकं ।

निस्सर्गिकपाचत्तिक १७: विवटा वा

SC 76 यॊ पुन भिक्षुर् अन्यातिकायॆ भिक्षुणीयॆ ऎडकलॊमादि धॊवापॆय वा रंजापॆ य वा विवटापयॆ वा, निस्सर्गिकपाचत्तिकं ।

निस्सर्गिकपाचत्तिक १८: स्वहस्तं

SC 77 यॊ पुन भिक्षुः स्वहस्तं जातरूपरजतम् उद्ग्ढ़्णॆय वा उद्ग्ढ़्णापॆय वा अन्तमसतॊ इह निक्षिपॆहीति वा वदॆय, उपनिक्षिप्तं वा सादियॆय निस्सर्गिकपाचत्तिकं ।

निस्सर्गिकपाचत्तिक १९: क्रयविक्रय

SC 78 यॊ पुन भिक्षुर् अनॆकविधं क्रयविक्रयव्यवहारं समापद्यॆय संय्यथीदं इमं क्रिण इतॊ क्रिण ऎत्तकमॆत्तकॆ न क्री णाहीति वा वदॆय, निस्सर्गिकपाचत्तिकं ।

निस्सर्गिकपाचत्तिक २०: विक्ड़्तिव्यवहार

SC 79 यॊ पुन भिक्षुर् अनॆकविधं जातरूपरजतविक्ड़्तिव्यवहारं समापद्यॆय निस्सर्गिकपाचत्तिकम् ॥

SC 80 ॥ उद्दानं ॥
[११] शुद्धकालकानां [१२] द्वॆ भागा [१३] कौशॆयमिश्र [१४] षड्वर्षाणि [१५] निषीदनं [१६] अध्वानमार्गॊ [१७] विवटा वा [१८] स्वहस्तं [१९] क्रयविक्रय [२०] विक्ड़्तिव्यवहारॆण ॥ द्वितीयॊ वर्गः ॥

छप्तॆर् ३

निस्सर्गिकपाचत्तिक २१: पात्र

SC 81 दशाहपरमं भिक्षुणा अतिरॆकपात्रं धारयितव्यं । तदुत्तरिं धारॆय निस्सर्गिकपाचत्तिकं ।

निस्सर्गिकपाचत्तिक २२: बन्धनं

SC 82 यॊ पुन भिक्षु ऊनपञ्चबन्धनबद्धॆन पात्रॆण अन्यं नवं पात्रं पर्यॆषॆय कामाताम् उपादाय, तॆन भिक्षुणा तं पात्रं भिक्षुपर्षायॆ निस्सरितव्यं । यॊ तहि भिक्षुपर्षायॆ पात्रपर्यन्तॊ भवति सॊ तस्य भिक्षुस्य अनुप्रदातव्यॊ ☸ ऎवं तॆ आयुष्मन् पात्रॊ धारयितव्यॊ यावद् भॆदनं, निस्सर्गिकपाचत्तिकं ।

निस्सर्गिकपाचत्तिक २३: भैषज्यम्

SC 83 यानि खॊ पुनर् इमानि गिलानप्रतिषॆवणीयानि भैषज्यानि भवन्ति सय्यथीदं सर्पिस्तैलमधुफाणितं ☸ ऎवंरूपाणि गिलानॆन भिक्षुणा सत्क्ड़्त्याभिग्ढ़ीतानि, क्षमतॆ सप्ताहं सन्निधिकारं परिभुञ्जितुं, सन्तं शॆषं निस्सरितव्यं तद् उत्तरितव्यं । तदुत्तरिं खादॆय वा भुंजॆय वा सन्तं वा शॆषभू तं निस्सरॆय निस्सर्गिकपाचत्तिकं ।

निस्सर्गिकपाचत्तिक २४: आच्छॆदॊ

SC 84 यॊ पुन भिक्षु भिक्षुस्य चीवरं दत्वा यथा दुष्टॊ दॊषात् कुपितॊ अनात्तमानॊ आच्छिन्दॆय वा आच्छिन्दापयॆय वा ☸ आहर भिक्षु चीवरं, न तॆ ऽहं दॆमीति वा वदॆय, निस्सर्गिकपाचत्तिकं ।

निस्सर्गिकपाचत्तिक २५: वर्षाशाटिका

SC 85 मासॊ शॆषॊ ग्रीष्माणाम् इति भिक्षुणा वर्षासाटिकाचीवरं पर्यॆषितव्यं । अर्धमासॊ अवशिष्टॊ ति क्ड़्त्वा स्नपितव्यम् । ततॊ च भिक्षुः प्र त्यॊ रॆण वर्षासाटिकाचीवरं पर्यॆषॆय, क्ड़्त्वा वा स्नापॆय, निस्सर्गिकपाचत्तिकं ।

निस्सर्गिकपाचत्तिक २६: तन्तुवायॆन (१)

SC 86 यॊ पुन भिक्षुः स्वयंयाचिकाय सूत्रं तन्तुवायॆन चीवरं वुनापॆय निस्सर्गिकपाचत्तिकं ।

निस्सर्गिकपाचत्तिक २७: तन्तुवायॆन (२)

SC 87 भिक्षुं खॊ पुनर् उद्दिश्य अन्यतरॊ ग्ढ़पतिर् वा ग्ढ़पतिपुत्रॊ वा तन्तुवायॆन चीवरं वुनापॆय, तॆन च भिक्षुः पूर्वं अप्रवारितॊ उपसंक्रमित्वा विकल्पम् आपद्यॆय ☸ साधु खॊ पुनस् त्वम् आयुष्मन्न् इमं चीवरम् आयतं च करॊहि, विस्त्ड़्तं च करॊहि, सुवुतं च करॊहि, सुतच्छितं च करॊहि, सुविलिखितं च करॊहि । अप्य् ऎव नाम वयं पि तव किञ्चिद् ऎव मात्राम् उपसंहरॆम, माषकं वा माषकार्हं वा पिण्डपातं वा पिण्डपातार्हं वा । तत्र च सॊ भिक्षुर् ऎवं वदित्वा न किञ्चिद् ऎव मात्राम् उपसंहरॆय माषकं वा माषकार्हं वा पिण्डपातं वा पिण्डपातार्हं वा, अभिनिष्पन्नॆ चीवरॆ निस्सर्गिकपाचत्तिकं ।

निस्सर्गिकपाचत्तिक २८: दशाहानागतम्

SC 88 दशाहानागतं खॊ पुन त्रॆमासं कार्त्तिकी पौर्णमासी उत्पद्यॆय भिक्षुस्य आत्यायिकं चीवरम् आत्यायिकं मन्यमानॊ न भिक्षुणा प्रतिग्ढ़्णितव्यं । प्रतिग्ढ़्णित्वा यावच् चीवरदानकालसमयं निक्षिपितव्यं । तदुत्तरिं निक्षिपॆय निस्सर्गिकपाचत्तिकम् ।

निस्सर्गिकपाचत्तिक २९: उपवर्षं

SC 89 उपवर्षं खॊ पुनः त्रॆमासं कार्त्तिकी पौर्णमासी भिक्षु चारण्यकॆ शयनासनॆ विहरन्ति समयॆ सप्रतिभयॆ साशंकसंमतॆ । आकांक्षमाणॆन भिक्षुणा त्रयाणां चीवराणाम् अन्यतरान्यतरं चीवरम् अन्तरग्ढ़ॆ निक्षिपितव्यं, स्यात् तस्य भिक्षुस्य कॊचिद् ऎव प्रत्ययॊ तस्माच् चीवराद् विप्रवासाय, षडाहपरमं तॆन भिक्षुणा तस्माच् चीवराद् विप्रवसितव्यं । तदुत्तरिं विप्रवसॆय अन्यत्र भिक्षु संमुतीयॆ निस्सर्गिकपाचत्तिकम् ।

निस्सर्गिकपाचत्तिक ३०: परिणामन

SC 90 यॊ पुन भिक्षुर् जानन् सांघिकां लाभं संघॆ परिणतम् आत्मनॊ परिणामॆय निस्सर्गिकपाचत्तिकम् ॥

SC 91 ॥ उद्दानं ॥
[२१] पात्र [२२] बन्धनं [२३] भैषज्यम् [२४] आच्छॆदॊ [२५] वर्षाशाटिका । (२६–२७) तन्तुवायॆन द्वॆ [२८] दशाहानागतम् [२९] उपवर्षं [३०] परिणामनॆन ॥ त्ड़्तीयॊ वर्गः ॥

SC 92 उद्दिष्टाः खॊ पुनर् आयुष्मन्तॊ त्रिंशन् निस्सर्ग्गिकपाचत्तिका धर्म्माः । तत्रायुष्मन्तॊ प्ड़्च्छामि कच्चित्थ परिशुद्धाः? द्वितीयं पि आयुष्मन्तॊ प्ड़्च्छामि कच्चित्थ परिशुद्धाः? त्ड़्तीयं पि आयुष्मन्तॊ प्ड़्च्छामि कच्चित्थ परिशुद्धाः? परिशुद्धा अत्रायुष्मन्तॊ यस्मात् तूष्णीम् ऎवम् ऎतं धारयामि ।

९२ शुद्धपाचत्तिक रुलॆस्

SC 93 इमॆ खॊ पुनर् आयुष्मन्तॊ द्वानवतिं शुद्धपाचत्तिका धर्मा अन्वर्धमासं सूत्रॆ प्रातिमॊक्षॆ उद्दॆशम् आगच्छन्ति ☸

छप्तॆर् १: म्ड़्षा

पाचत्तिक १: म्ड़्षा

संप्रजानम्ड़्षावादॆ पाचत्तिकं ।

पाचत्तिक २: ऒम्ड़्ष्य

ऒम्ड़्ष्यवादॆ पाचत्तिकं ।

पाचत्तिक ३: पैशुन्य

भिक्षुपैशुन्यॆ पाचत्तिकं ।

पाचत्तिक ४: उत्खॊटन

SC 94 यॊ पुन भिक्षुर् जानं संघस्याधिकरणानि धर्मॆण विनयॆन विहितानि व्युपशान्तानि पुनः कर्माय उत्खॊटॆय ☸ इदं पुनः कर्म कर्तव्यं भविष्यतीति ☸ ऎतद् ऎव प्रत्ययं क्ड़्त्वा अनन्यम् इमं तस्य भिक्षुस्य उत्खॊटनं पाचत्तिकं ।

पाचत्तिक ५: धर्मदॆशना

SC 95 यॊ पुन भिक्षुर् अकल्पियकारॊ मात्ड़्ग्रामस्य धर्मं दॆशॆय उत्तरि च्छहि पञ्चहि वाचाहि अन्यत्र विज्ञपुरुषपुद्गलॆन पाचत्तिकं ।

पाचत्तिक ६: पदशॊ

SC 96 यॊ पुन भिक्षुर् अनुपसंपन्नं पुद्गलं पदशॊ धर्मं वाचॆय पाचत्तिकं ।

पाचत्तिक ७: विशॆषणम्

SC 97 यॊ पुन भिक्षुर् अनुपसंपन्नस्य पुद्गलस्य सन्तिकॆ आत्मॊपनायिकम् उत्तरिमनुष्यधर्मम् अलमार्यज्ञानदर्शनं विशॆषाधिगमं प्रतिजानॆय ☸ इति जानामि इति पश्यामीति भूतस्मिं पाचत्तिकं ।

पाचत्तिक ८: आरॊचना

SC 98 यॊ पुन भिक्षुर् जानन् भिक्षुस्य दुष्ठुल्लाम् आपत्तिम् अनुपसंपन्नस्य पुद्गलस्य सन्तिकॆ आरॊचॆय अन्यत्र क्ड़्तायॆ प्रकाशनासंमुतीयॆ पाचत्तिकं ।

पाचत्तिक ९: यथासंस्तुत

SC 99 यॊ पुन भिक्षुर् जानन् सांघिकॆ लाभॆ भाजीयमानॆ पूर्वॆ समनुज्ञॊ भूत्वा पश्चात् क्षियाधर्मम् आपद्यॆय ☸ यथासंस्तुतम् ऎवायुष्मन्तॊ, जानन् सांघिकं लाभं संघॆ परिणतं पुद्गलॊ पुद्गलस्य परिणामयतीति पाचत्तिकं ।

पाचत्तिक १०: विगर्हण

SC 100 यॊ पुन भिक्षुर् अन्वर्धमासं सूत्रॆ प्रातिमॊक्षॆ उद्दिश्यमानॆ ऎवं वदॆय ☸ किं पुनर् आयुष्मन्तॊ इमॆहि क्षुद्रानुक्षूद्रॆहि शिक्षापदॆहि उद्दिष्टॆहि यावद् ऎव भिक्षूणां कौक्ड़्त्याय विघाताय विलॆखाय संवर्तन्तीति, शिक्षाविगर्हणॆ पाचत्तिकं ।

SC 101 ॥ उद्दानम् ॥
[१] म्ड़्षा [२] ऒम्ड़्ष्य [३] पैशुन्य [४] उत्खॊटन [५] धर्मदॆशना । [६] पदशॊ [७] विशॆषणम् [८] आरॊचना [९] यथासंस्तुत [१०] विगर्हणॆन च ॥ प्रथमॊ वर्गः ॥

छप्तॆर् २: बीजं

पाचत्तिक ११: बीजम्

बीजग्रामभूतग्रामपातापनकॆ पाचत्तिकं ।

पाचत्तिक १२: अन्यवादं

अन्यवादविहिंसनकॆ पाचत्तिकं ।

पाचत्तिक १३: ऒध्यायनं

ऒध्यायनक्षीयनकॆ पाचत्तिकं ।

पाचत्तिक १४: मञ्च

SC 102 यॊ पुन भिक्षुः सांघिकॆ भिक्षुविहारॆ अभ्यवकाशॆ मञ्चं वा पीठं वा विशिकं वा चतुरश्रकं वा कुर्चं वा बिम्बॊहनं वा प्रज्ञापॆत्वा वा प्रज्ञापयित्वा वा ततॊ प्रक्रमन्तॊ न उद्धरॆय वा, न उद्धरापॆय वा, अनामन्त्रयित्वा वा प्रक्रमॆय पाचत्तिकं ।

पाचत्तिक १५: शय्या

SC 103 यॊ पुनर् भिक्षुः सांघिकॆ भिक्षुविहारॆ अन्तॊशय्यां प्रज्ञापॆत्वा प्रज्ञापयित्वा वा ततॊ प्रक्रमन्तॊ न उद्धरॆय वा, न उद्धरापॆय वा, अनामन्त्रयित्वा वा प्रक्रमॆय पाचत्तिकं ।

पाचत्तिक १६: निकड्ढनं

SC 104 यॊ पुनर् भिक्षु भिक्षुस्य दुष्टॊ दॊषात् कुपितॊ अनात्तमनॊ सांघिकाद् भिक्षुविहाराद् भिक्षुं निकड्ढॆय वा निकड्ढापॆय वा अन्तमसतॊ नॆह भिक्षू ति वा वदॆय पाचत्तिकं ।

पाचत्तिक १७: पूर्वॊपगतं

SC 105 यॊ पुन भिक्षु सांघिकॆ भिक्षुविहारॆ जानन् भिक्षूणां पूर्वप्रज्ञप्ताहि शय्याहि पश्चाद् आगत्वा मध्यॆशय्यां प्रज्ञापॆय यस्यॊद्वहिष्यति सॊ प्रक्रमिष्यतीति । ऎतद् ऎव प्रत्ययं क्ड़्त्वा, अनन्यम् इमं तस्य भिक्षुस्य उद्वाहनपाचत्तिकं ।

पाचत्तिक १८: वैहायसं

SC 106 यॊ पुन भिक्षुः सांघिकॆ भिक्षुविहारॆ उपरि वैहायसकुटिकायॆ आहत्य पादकॆ मञ्चॆ वा पीठॆ वा अभिनिषीदॆय वा अभिनिपद्यॆय वा पाचत्तिकं ।

पाचत्तिक १९: उदक

SC 107 यॊ पुन भिक्षुर् जानन् सप्राणकॆनॊदकॆन त्ड़्णं वा म्ड़्त्तिकां वा सिञ्चॆय वा सिञ्चापॆय वा पाचत्तिकं ।

पाचत्तिक २०: छादन

SC 108 महल्लकं भिक्षुणा विहारं छादापयमानॆन यावद् द्वारकॊषार्गलप्रतिष्ठानम् आलॊकसन्धिपरिकर्मम् उपादाय द्वॆ वा त्रयॊ वा च्छादनपर्याया अधिष्ठिहितव्याः अल्पहरितॆ स्थितॆन । तदुत्तरिं अधिष्ठिहॆय अल्पहरितॆ स्थितॊ पि पाचत्तिकं ।

SC 109 ॥ उद्दानं ॥
[११] बीजम् [१२] अन्यवादं [१३] ऒध्यायनं [१४] मञ्च [१५] शय्या [१६] निकड्ढनं । [१७] पूर्वॊपगतं [१८] वैहायसं [१९] उदक [२०] च्छादनॆन ॥ द्वितीयॊ वर्गः ॥

छप्तॆर् ३: असंमतॊ

पाचत्तिक २१: असंमतॊ

SC 110 यॊ पुन भिक्षु असंमतॊ भिक्षुणीम् ऒवदॆय पाचत्तिकं ।

पाचत्तिक २२: संमतॊ

SC 111 संमतॊ वापि भिक्षुः भिक्षूणीम् ऒवदॆय विकालॆ, अस्तंगतॆ सूर्यॆ, अनूहतॆ अरुणॆ पाचत्तिकं ।

पाचत्तिक २३: ऒवादॊ

SC 112 यॊ पुन भिक्षु ऒवादप्रॆक्षॊ भिक्षुणीउपाश्रयम् उपसंक्रमॆय सन्तं भिक्षुम् अनामन्त्रयित्वा, अन्यत्र समयॆ पाचत्तिकं । तत्रायं समयॊ ☸ गिलाना भिक्षुणी ऒवदितव्या अनुशासितव्या भवति । अयम् अत्र समयॊ ।

पाचत्तिक २४: आमिषं

SC 113 यॊ पुन भिक्षु भिक्षुम् ऎवं वदॆय ☸ आमिषहॆतॊर् आयुष्मन् भिक्षु भिक्षुणीं तॆ ऒवदतीति पाचत्तिकं ।

पाचत्तिक २५: निषद्या

SC 114 यॊ पुन भिक्षु भिक्षुणीय सार्धम् ऎकॊ ऎकाय रहॊ निषद्यां कल्पॆय पाचत्तिकं ।

पाचत्तिक २६: अध्वानमार्गॊ

SC 115 यॊ पुन भिक्षु भिक्षुणीय सार्धं संविधाय अध्वानमार्गं प्रतिपद्यॆय अन्तमसतॊ ग्रामान्तरं पि, अन्यत्र समयॆ, पाचत्तिकं । तत्रायं समयॊ ☸ मार्गॊ भवति सभयॊ सप्रतिभयॊ साशंकसंमतॊ । अयम् अत्र समयॊ ।

पाचत्तिक २७: नावा

SC 116 यॊ पुन भिक्षु भिक्षुणीय सार्धं संविधाय ऎकनावां अभिरुहॆय ऊर्ध्वगामिनीं वा अधॊगामिनीं वा, अन्यत्र तिर्यॊत्तरणाय पाचत्तिकं ।

पाचत्तिक २८: दॆति

SC 117 यॊ पुन भिक्षु अन्यातिकायॆ भिक्षुणीयॆ चीवरं दद्याद् अन्यत्र पल्लट्ठकॆन पाचत्तिकं ।

पाचत्तिक २९: सीवॆति

SC 118 यॊ पुन भिक्षुर् अन्यातिकायॆ भिक्षुणीयॆ चीवरं सीवॆय वा सीवापॆय वा पाचत्तिकं ।

पाचत्तिक ३०: परिपाचन

SC 119 यॊ पुन भिक्षुर् जानन् भिक्षुणीपरिपाचितं पिन्डपातं परिभुञ्जॆय, अन्यत्र पूर्वॆ ग्ढ़ीसमारम्भॆ पाचत्तिकं ।

SC 120 ॥ उद्दानं ॥
[२१] असंमतॊ [२२] संमतॊ चापि [२३] ऒवादॊ [२४] आमिषं [२५] निषद्या च । [२६] अध्वानमार्गॊ [२७] नावा च [२८] दॆति [२९] सीवॆति [३०] परिपाचनॆन ॥ त्ड़्तीयॊ वर्गः ॥

छप्तॆर् ४: ऎकाहपरमॊ

पाचत्तिक ३१: आवसथॊ

SC 121 ऎकाहपरमं भिक्षुणा अगिलानॆन आवसथपिण्डपातॊ परिभुञ्जितव्यॊ, तदुत्तरिं परिभुंजॆय पाचत्तिकं ।

पाचत्तिक ३२: परम्पर

SC 122 परम्पराभॊजनॆ अन्यत्र समयॆ पाचत्तिकं । तत्रायं समयॊ गिलानसमयॊ चीवरदानकालसमयॊ । अयम् अत्र समयॊ ।

पाचत्तिक ३३: प्रवारणा

SC 123 यॊ पुन भिक्षुर् भुंजावी प्रवारितॊ उत्थितॊ आसनातॊ, अनतिरिक्तं क्ड़्तं खादनीयं वा भॊजनीयं वा खादॆय वा भुंजॆय वा पाचत्तिकं ।

पाचत्तिक ३४: आसादना

SC 124 यॊ पुन भिक्षुर् जानन् भिक्षु भुक्तावी प्रवारितम् उत्थितम् आसनातॊ आसादनाप्रॆक्षॊ अनतिरिक्तक्ड़्तॆन खादनीयॆन वा भॊजनीयॆन वा उपनिमन्त्रॆय, ऎहि भिक्षु खादाहि भुंजाहीति वा वदॆय भुक्तस्मिं पाचत्तिकं ।

पाचत्तिक ३५: अदिन्नं

SC 125 यॊ पुन भिक्षुर् अदिन्नम् अप्रतिग्राहितं मुखद्वारिकम् आहारम् आहारॆय अन्यत्रॊदकदन्तपॊणॆ पाचत्तिकं ।

पाचत्तिक ३६: विकालं

विकालाभॊजनॆ पाचत्तिकं ।

पाचत्तिक ३७: सन्निधिं

सन्निधिकारभॊजनॆ पाचत्तिकं ।

पाचत्तिक ३८: मन्था

SC 126 भिक्षुं खॊ पुनः कुलॆहि उपसंक्रान्तं प्रवारॆंसु पूपॆहि वा मन्थॆहि वा । तथाप्रवारितॆन भिक्षुणा यावत्त्रिपात्रपूरपरमं ततॊ प्रतिग्ढ़्णितव्यं । प्रतिग्ढ़्णित्वा बहिर्धा नीहरितव्यं । बहिर्धा नीहरित्वा अगिलानकॆहि भिक्षूहि सार्धं संविभजित्वा खादितव्यं भुंजितव्यं । तदुत्तरिं प्रतिग्ढ़्णित्वा बहिर्धा नीहरित्वा अगिलानकॆहि भिक्षूहि सार्धं संविभजित्वा वा असंविभजित्वा वा खादॆय वा भुंजॆय वा पाचत्तिकं ।

पाचत्तिक ३९: विज्ञप्तिः

SC 127 यानि खॊ पुनर् इमानि प्रणीतसंमतानि भॊजनानि भवन्ति संय्यथीदं सर्पिस्तैलं मधु फाणितं दुग्धं दधि मत्स्यं मांसं यॊ पुन भिक्षुर् ऎवंरूपाणि प्रणीतसंमतानि भॊजनानि आत्मार्थाय अगिलानॊ कुलॆहि विज्ञपॆत्वा वा विज्ञापायॆत्वा वा खादॆय वा भुंजॆय वा पाचत्तिकं ।

पाचत्तिक ४०: गणभॊजन

SC 128 गणभॊजनॆ अन्यत्र समयॆ पाचत्तिकं । तत्रायं समयॊ ☸ गिलानसमयॊ चीवरदानकालसमयॊ अध्वानगमनसमयॊ नावाभिरॊहणसमयॊ महासमयॊ श्रवणभक्तं । अयम् अत्र समयॊ ।

SC 129 ॥ उद्दानं ॥
[३१] आवसथॊ [३२] परम्पर [३३] प्रवारणा [३४] आसादना [३५] अदिन्नं । [३६] विकालं [३७] सन्निधिं [३८] मन्था [३९] विज्ञप्तिः [४०] गणभॊजनॆन ॥ चतुर्थॊ वर्गः ॥

छप्तॆर् ५: ज्यॊति

पाचत्तिक ४१: ज्यॊतिः

SC 130 यॊ पुन भिक्षुर् आत्मार्थाय अगिलानॊ ज्यॊतिस्मिं वितापनाप्रॆक्षॊ त्ड़्णं वा काष्ठं वा गॊमयं वा सकलिकां वा तुषं वा संकारं वा आदहॆय वा आदहापॆय वा अन्यत्र समयॆ पाचत्तिकं ।

पाचत्तिक ४२: सहगार

SC 131 यॊ पुन भिक्षुर् अनुपसंपन्नॆन पुद्गलॆन सार्धं उत्तरि द्विरात्रं त्रिरात्रं वा सहगारशय्यां कल्पॆय पाचत्तिकं ।

पाचत्तिक ४३: छन्दम्

SC 132 यॊ पुन भिक्षु भिक्षूणां कर्मणा च्छन्दं दत्वा पश्चाद् दुष्टॊ दॊषात् कुपितॊ अनात्तमनॊ ऎवं वदॆय ☸ अदिन्नॊ मॆ छन्दॊ, दुर्दिन्नॊ मॆ छन्दॊ, अक्ड़्तान्य् ऎतानि कर्माणि दुष्क्ड़्तान्य् ऎतानि कर्माणि, नाहम् ऎतॆषां कर्मणां च्छन्दं दॆमीति वदॆय पाचत्तिकं ।

पाचत्तिक ४४: उद्यॊजना

SC 133 यॊ पुन भिक्षु भिक्षुम् ऎवं वदॆय ☸ ऎहि त्वम् आयुष्मन् ग्रामं पिन्डाय प्रविशिष्यामः । अहं च तॆ तत्र किंचिद् दापयिष्यं । सॊ तत्र तस्य किञ्चिद् दापयित्वा वा अदापयित्वा वा पश्चाद् उद्यॊजनप्रॆक्षॊ ऎवं वदॆय ☸ गच्छ त्वम् आयुष्मन् न मॆ त्वया सार्धं फासु भवति कथाय वा निषद्याय वा, ऎकस्यैव मम फासु भवति कथाय वा निषद्याय वा । ऎतद् ऎव प्रत्ययं क्ड़्त्वा अनन्यम्, इमं तस्य भिक्षुस्य उद्यॊजनपाचत्तिकं ।

पाचत्तिक ४५: अन्तरायिका (१)

SC 134 यॊ पुन भिक्षु भिक्षून् ऎवं वदॆय । तथाहम् आयुष्मन्तॊ भगवता धर्मं दॆशितम् आजानामि यथा यॆ इमॆ अन्तरायिका धर्मा उक्ता भगवता तान् प्रतिसॆवतॊ नालम् अन्तरायाय । सॊ भिक्षु भिक्षूहि ऎवम् अस्य वचनीयॊ ☸ मा आयुष्मन्न् ऎवं वद, मा भगवन्तम् अभ्याचक्ष असता दुर्ग्ढ़ीतॆन । अन्तरायिका ऎवायुष्मन् धर्माः समाना अन्तरायिका धर्मा उक्ता भगवता, अलं च पुनस् तान् प्रतिषॆवतॊ अन्तरायाय । ऎवं च सॊ भिक्षु भिक्षूहि वुच्यमानॊ तं वस्तुं प्रतिनिस्सरॆय इत्य् ऎतं कुशलं । नॊ च प्रतिनिस्सरॆय सॊ भिक्षु भिक्षूहि यावन्त्ड़्तीयकं समनुग्राहितव्यॊ समनुभाषितव्यॊ तस्य वस्तुस्य प्रतिनिस्सर्गाय । यावन्त्ड़्तीयकं समनुग्राहियमाणॊ वा समनुभाषियमाणॊ वा तं वस्तुं प्रतिनिस्सरॆय इत्य् ऎतं कुशलं । नॊ च प्रतिनिस्सरॆय सॊ भिक्षुः समग्रॆण संघॆन उत्क्षिपितव्यॊ । इमं तस्य भिक्षुस्य उत्क्षॆपणपाचत्तिकं ।

पाचत्तिक ४६: अन्तरायिका (२)

SC 135 यॊ पुन भिक्षुर् जानन् भिक्षुं तथा उत्क्षिप्तं समग्रॆण संघॆन धर्मॆण विनयॆन यथावादिं तथाकारिं तां पापिकां द्ड़्ष्टिं अप्रतिनिस्सरन्तं अक्ड़्तानुधर्मं संभुञ्जॆय वा संवसॆय वा सहगारशय्यां वा कल्पॆय पाचत्तिकं ।

पाचत्तिक ४७: अन्तरायिका (३)

SC 136 श्रमणुद्दॆसॊ पि चॆद् ऎवं वदॆय तथाहम् आयुष्मन्तॊ भगवता धर्मं दॆशितम् आजानामि यथा यॆ इमॆ अन्तरायिका कामा उक्ता भगवता तान् प्रतिसॆवतॊ नालम् अन्तरायाय । सॊ श्रमणुद्दॆशॊ भिक्षूहि ऎवम् अस्य वचनीयॊ ☸ मा आयुष्मन् च्छ्रमणुद्दॆश ऎवं वद, मा भगवन्तम् अभ्याचक्ष असत्ता दुर्ग्ढ़ीतॆन । अन्तरायिका ऎवायुष्मन् च्छ्रमणुद्दॆश कामाः समाना अन्तरायिकाः कामा उक्ता भगवता । अलं च पुनस् तान् प्रतिसॆवतॊ अन्तरायाय । ऎवं च सॊ श्रमणुद्दॆशॊ भिक्षूहि वुच्यमानॊ तं वस्तुं प्रतिनिस्सरॆय इत्य् ऎतं कुशलं । नॊ च प्रतिनिस्सरॆय सॊ श्रमणुद्दॆशॊ भिक्षूहि यावन्त्ड़्तीयकं समनुग्राहितव्यॊ समनुभाषितव्यॊ तस्य वस्तुस्य प्रतिनिस्सर्गाय यावन्त्ड़्तीयकं समनुग्राहियमाणॊ वा समनुभाषियमाणॊ वा तं वस्तुं प्रतिनिस्सरॆय इत्य् ऎतं कुशलं, नॊ च प्रतिनिस्सरॆय सॊ श्रमणुद्दॆशॊ भिक्षूहि नाशयितव्यॊ ☸ अद्यदग्रॆण तॆ आयुष्मन् श्रमणुद्दॆश न चैव सॊ भगवांस् तथागतॊ ऽर्हन् सम्यक्संबुद्धॊ शास्ता व्यपदिशितव्यॊ । यं पि च दानि लभसि भिक्षूहि सार्धं द्विरात्रं वा त्रिरात्रं वा सहगारशय्यां सापि तॆ अद्यदग्रॆण नास्ति । गच्छ नश्य चल प्रपलाहि । यॊ पुन भिक्षुर् जानन् तथानाशितं श्रमणुद्दॆशं यथावादीं तथाकारिं तां पापिकां द्ड़्ष्टिम् अप्रतिनिस्सरन्तं अक्ड़्तानुधर्मं उपस्थापॆय वा उपलापॆय वा संभुंजॆय वा संवसॆय वा सहगारशय्यां वा कल्पॆय पाचत्तिकं ।

पाचत्तिक ४८: अक्ड़्तकल्पं

SC 137 नवचीवरलाभिना भिक्षुणा त्रयाणां दुर्वर्णीकरणानाम् अन्यतरान्यतरं दुर्वणीकरणम् आदयितव्यं ☸ नीलं वा कर्दमं वा कालश्यामं वा । ततॊ च भिक्षुर् अनादाय नवं चीवरं परिभुंजॆय पाचत्तिकं ।

पाचत्तिक ४९: रतनं

SC 138 यॊ पुन भिक्षुर् अन्यत्र अध्यारामॆ वा अध्यावसथॆ वा रतनं वा रतनसंमतं वा उद्ग्ढ़्णॆय वा उद्ग्ढ़्णापॆय वा, पाचत्तिकं । आकांक्षमाणॆन भिक्षुणा रतनं वा रतनसंमतं वा अध्यारामॆ वा अध्यावसथॆ वा उद्ग्ढ़्णितव्यं वा उद्ग्ढ़्णापयितव्यं वा ☸ यस्य भविष्यति सॊ हरिष्यतीति । ऎतद् ऎव प्रत्ययं क्ड़्त्वा, अनन्यम् । इयम् अत्र सामीची ।

पाचत्तिक ५०: स्नान

SC 139 अन्वर्धमासं स्नानम् उक्तं भगवता । अन्यत्र समयॆ पाचत्तिकं । तत्रायं समयॊ ☸ द्व्यर्धॊ मासॊ शॆषॊ ग्रीष्माणां, वर्षाणां च पुरिमॊ मासॊ इत्य् ऎतॆ अड्ढातीयमासाः, परिदाहकालसमयॊ, अध्वानगमनकालसमयॊ, गिलानसमयॊ, कर्मसमयॊ, वातसमयॊ, व्ड़्ष्टिसमयॊ । अयम् अत्र समयॊ ।

SC 140 ॥ उद्दानम् ॥
[४१] ज्यॊतिः [४२] सहगार [४३] च्छन्दम् [४४] उद्यॊजना (४५–४७) त्रयॊ ऽन्तरायिका [४८] अक्ड़्तकल्पं [४९] रतनं [५०] स्नानॆन ॥ पञ्चमॊ वर्गः ॥

छप्तॆर् ६: सप्राणकं

पाचत्तिक ५१: सप्राणकम्

SC 141 यॊ पुन भिक्षुर् जानन् सप्राणकम् उदकं परिभुञ्जॆय पाचत्तिकं ।

पाचत्तिक ५२: सप्राणकम्

SC 142 यॊ पुन भिक्षु अचॆलकस्य वा अचॆलिकाय वा परिव्राजकस्य वा परिव्राजकायॆ वा स्वहस्तं खादनीयं वा भॊजनीयं वा दद्यात् पाचत्तिकं ।

पाचत्तिक ५३: अनुपखज्जं

SC 143 यॊ पुन भिक्षुर् जानन् संभॊजनीयॆ कुलॆ अनुपखज्जासनॆ निषद्यां कल्पॆय पाचत्तिकं ।

पाचत्तिक ५४: प्रतिच्छन्नासनं

SC 144 यॊ पुन भिक्षुर् जानन् संभॊजनीयॆ कुलॆ प्रतिच्छन्नासनॆ निषद्यां कल्पॆय पाचत्तिकं ।

पाचत्तिक ५५: सॆनां (१)

SC 145 यॊ पुन भिक्षुर् उद्युक्तां सॆनां दर्शनाय गच्छॆय पाचत्तिकं ।

पाचत्तिक ५६: सॆनां (२)

SC 146 स्यात् तस्य भिक्षुस्य कॊचिद् ऎव प्रत्ययॊ सॆनायां गमनाय, द्विरात्रं वा त्रिरात्रं वा तॆन भिक्षुणा सॆनायां वसितव्यं । तदुत्तरिं वसॆय पाचत्तिकं ।

पाचत्तिक ५७: सॆनां (३)

SC 147 तत्रापि च भिक्षु द्विरात्रं वा त्रिरात्रं वा सॆनायां वसमानॊ आयूहिकं वा नियूद्धिकं वा अनॆकव्यूहं वा संग्रामशीर्षं वा दर्शनाय गच्छॆय पाचत्तिकं ।

पाचत्तिक ५८: प्रहरति

यॊ पुन भिक्षु भिक्षुं प्रहरॆय पाचत्तिकं ।

पाचत्तिक ५९: तलशक्तिका

SC 148 यॊ पुन भिक्षु भिक्षुस्य तलशक्तिकाम् आवर्जॆय पाचत्तिकं ।

पाचत्तिक ६०: प्रतिच्छादन

SC 149 यॊ पुन भिक्षुर् जानन् भिक्षुस्य दुष्ठुल्लाम् आपत्तिं क्ड़्ताम् अध्याचीर्णां च्छादॆय, सॊ न परॆषाम् आरॊचॆय किं ति सॆ मा परॆ जानन्तू ति । अवद्य प्रतिच्छादनॆ पाचत्तिकं ।

SC 150 ॥ उद्दानं ॥
[५१] सप्राणकम् [५२] अचॆलकॊ [५३] अनुपखज्जं [५४] प्रतिच्छन्नासनं (५५–५७) त्रयं सॆनायां [५८] प्रहरति [५९] तलशक्तिका [६०] प्रतिच्छादनॆन ॥ षष्ठॊ वर्गः ॥

छप्तॆर् ७: सञ्चिन्त्य

पाचत्तिक ६१: संचिन्त्य

SC 151 यॊ पुन भिक्षुः संचिन्त्य तिर्यग्यॊनिगतं प्राणिनं जीविताद् व्यपरॊपॆय पाचत्तिकं ।

पाचत्तिक ६२: कौक्ड़्त्यम्

SC 152 यॊ पुन भिक्षु भिक्षुस्य संचिन्त्य कौक्ड़्त्यम् उपसंहरॆय किं ति सॆ मुहूर्तं पि अफासु भवतू ति पाचत्तिकं ।

पाचत्तिक ६३: अप्रत्युद्धरित्वा

SC 153 यॊ पुन भिक्षु भिक्षुस्य वा भिक्षुणीयॆ वा श्रामणॆरस्य वा श्रामणॆरीयॆ वा शिक्षमाणायॆ वा चीवरं दत्वा अप्रत्युद्धरॆय परिभुंजॆय, अप्रत्युद्धारपरिभॊगॆ पाचत्तिकं ।

पाचत्तिक ६४: अपनिहॆय

SC 154 यॊ पुन भिक्षु भिक्षुस्य पात्रं वा चीवरं वा निषीदनं वा सूचीविग्रहं वा अपनिहॆय वा अपनिहापॆय वा अन्तमशतॊ हास्यार्थं पि पाचत्तिकं ।

पाचत्तिक ६५: भीषॆय

यॊ पुन भिक्षुर् भिक्षुं भीषॆय पाचत्तिकम् ।

पाचत्तिक ६६: उदक

उदकहस्तसंमर्दनात् पाचत्तिकं ।

पाचत्तिक ६७: अङ्गुलि

अङ्गुलिप्रतॊदनकॆ पाचत्तिकं ।

पाचत्तिक ६८: संविधाय

SC 155 यॊ पुन भिक्षु मात्ड़्ग्रामॆण सार्धं संविधाय अध्वानमार्गं प्रतिपद्यॆय अन्तमशतॊ ग्रामान्तरं पि पाचत्तिकं ।

पाचत्तिक ६९: सहगार

SC 156 यॊ पुन भिक्षु मात्ड़्ग्रामॆण सार्धं सहगारशय्यां कल्पॆय पाचत्तिकं ।

पाचत्तिक ७०: निषद्या

SC 157 यॊ पुन भिक्षु मात्ड़्ग्रामॆण सार्धं ऎकॊ ऎकाय रहॊ निषद्यां कल्पॆय पाचत्तिकं ।

SC 158 ॥ उद्दानम् ॥
[६१] संचिन्त्य [६२] कौक्ड़्त्यम् [६३] अप्रत्युद्धरित्वा [६४] अपनिहॆय । [६५] भीषॆय [६६] उदक [६७] अङ्गुलि [६८] संविधाय [६९] सहगार [७०] निषद्याय ॥ सप्तमॊ वर्गः ॥

छप्तॆर् ८: ऊनविंशति

पाचत्तिक ७१: ऊनविंशति

SC 159 यॊ पुन भिक्षुर् जानन् ऊनविंशतिवर्षपुद्गलं भिक्षुभावाय उपसंपादॆय, सॊ च पुद्गलॊ अनुपसंपन्नॊ, तॆ च भिक्षू गार्ह्यां, इमं तॆषां भिक्षूणां गर्हणपाचत्तिकं ।

पाचत्तिक ७२: स्तैन्यसार्थॊ

SC 160 यॊ पुन भिक्षुर् जानन् स्तैन्यसार्थॆन सार्धं संविधाय अध्वानमार्गं प्रतिपद्यॆय अन्तमशतॊ ग्रामान्तरं पि पाचत्तिकं ।

पाचत्तिक ७३: प्ड़्थिवी

SC 161 यॊ पुन भिक्षुः स्वहस्तं प्ड़्थिवीं खनॆय वा खनापॆय वा अन्तमशतॊ इह खनॆहीति वा वदॆय पाचत्तिकं ।

पाचत्तिक ७४: प्रवारणा

SC 162 चातुर्मासिका भिक्षुणा प्रत्यॆकप्रवारणा सादयितव्या । तदुत्तरिं सादियॆय, अन्यत्र पुनः प्रवारणॆ, अन्यत्र यावज्जीविकायॆ पाचत्तिकं ।

पाचत्तिक ७५: न शिक्षिष्यं

SC 163 यॊ पुन भिक्षु भिक्षूहि ऎवं वुच्यमानॊ ☸ इमॆहि तॆ आयुष्मन् पञ्चहि आपत्तिकायॆहि अनध्यावाचाय शिक्षा करणीयॆति, सॊ भिक्षु तान् भिक्षून् ऎवं वदॆय ☸ न यावद् अहम् आयुष्मन्तानां वचनॆन शिक्षिष्यं यावद् अहं न द्रक्ष्यामि स्थविरान् भिक्षून् सूत्रधरान् विनयधरान् मात्ड़्काधरान् मध्यमान् भिक्षून् सूत्रधरान् विनयधरान् मात्ड़्काधरान्, नवकान् भिक्षून् सूत्रधरान् विनयधरान् मात्ड़्काधरान् । तांस् तावद् अहम् उपसंक्रम्य परिप्ड़्च्छिष्यं परिप्रश्नीकरिष्यं ति, पाचत्तिकं । शिक्षाकामॆन भिक्षुणा आज्ञातव्यम् उपलक्षयितव्यं उपधारयितव्यं ॥

पाचत्तिक ७६: मद्यपानम्

सुरामैरॆयमद्य पानं पाचत्तिकं ।

पाचत्तिक ७७: अनादर्यम्

भिक्षुनादर्यॆ पाचत्तिकं ।

पाचत्तिक ७८: उपश्रॊत्र

SC 164 यॊ पुन भिक्षु भिक्षूहि कलहजातॆहि भण्डनजातॆहि विग्रहविवादापन्नॆहि विहरन्तॆहि उपश्रॊत्रस्थानॆ तिष्ठॆय ☸ यं ऎतॆ वदिष्यन्ति तं पश्चाद् उपसंहरिष्यामीति । ऎतद् ऎव प्रत्ययं क्ड़्त्वा, अनन्यम्, इमं तस्य भिक्षुस्य उपश्रॊत्रस्थानॆ पाचत्तिकं ।

पाचत्तिक ७९: विनिश्चय

SC 165 यॊ पुन भिक्षुः संघॆ विनिश्चयकथाहि वर्तमानाहि उत्थायासनात् प्रक्रमॆय सन्तं भिक्षुम् अनामन्त्रयित्वा, अन्यत्र तथारूपॆ अत्यायिकॆ करणीयॆ पाचत्तिकं ।

पाचत्तिक ८०: आरण्यक

SC 166 यॊ पुन भिक्षु आरण्यकॆ शय्यासनॆ विहरन्तॊ विकालॆ ग्रामं प्रविशॆय सन्तं भिक्षुम् अनामन्त्रयित्वा, अन्यत्र तथारूपॆ अत्यायिकॆ करणीयॆ पाचत्तिकं ।

SC 167 ॥ उद्दानं ॥
[७१] ऊनविंशति [७२] स्तैन्यसार्थॊ [७३] प्ड़्थिवी [७४] प्रवारणा [७५] न शिक्षिष्यं [७६] मद्यपानम् [७७] अनादर्यम् [७८] उपश्रॊत्र [७९] विनिश्चय [८०] आरण्यकॆन ॥ अष्टमॊ वर्गः ॥

छप्तॆर् ९: सभक्तक

पाचत्तिक ८१: सभक्तॊ

SC 168 यॊ पुन भिक्षु सभक्तॊ समानॊ पुरॆभक्तं पश्चाद्भक्तं वा कुलॆषु चारित्रम् आपद्यॆय सन्तं भिक्षुम् अनामन्त्रयित्वा, अन्यत्र समयॆ पाचत्तिकं । तत्रायम् समयॊ ☸ चीवरदानकालसमयॊ । अयम् अत्र समयः ।

पाचत्तिक ८२: राज्ञॊ

SC 169 यॊ पुन भिक्षु राज्ञः क्षत्रियस्य मूर्धाभिषिक्तस्य जनपदस्थामवीर्यप्राप्तस्य अन्तःपुरं प्रविशॆयानिष्क्रान्तॆ राजानॆ, अनिष्क्रान्तॆ अन्तःपुरॆ, अनिर्गतॆहि रतनॆहि अन्तमशतॊ इन्द्रकीलं पि अतिक्रमॆय पाचत्तिकं ।

पाचत्तिक ८३: सूची ग्ढ़ं

SC 170 यॊ पुन भिक्षु दन्तमयं वा अस्थिमयं वा श्ड़्ङ्गमयं वा सुवर्णमयं वा रूप्यमयं वा रतनमयं वा सूचीविग्रहं कारापॆय भॆदनपाचत्तिकं ।

पाचत्तिक ८४: मञ्च

SC 171 मञ्चं वा पीठं वा भिक्षुणा कारापयमाणॆन सुगताष्टाङ्गुलप्रमाणाः पादकाः कारापयितव्याः अन्यत्राट्टनीयॆ, तदुत्तरिं कारापॆय च्छॆदनपाचत्तिकं ।

पाचत्तिक ८५: तूल

SC 172 यॊ पुन भिक्षुः तूलसंस्त्ड़्तॆ मञ्चॆ वा पीठॆ वा अभिनिषीदॆय वा अभि नि पद्यॆय वा उद्दालनपाचत्तिकं ।

पाचत्तिक ८६: निषीदनं

SC 173 निषीदनं भिक्षुणा कारापयमाणॆन प्रामाणिकं कारापयितव्यं । तत्रॆदं प्रमाणं ☸ दीर्घशॊ द्वॆ वितस्तीयॊ सुगतवितस्तिना तिर्यग् द्व्यर्धम् अन्यत्र दशवितस्तिकं । तदुत्तरिं कारापॆय च्छॆदनपाचत्तिकं ।

पाचत्तिक ८७: कण्डू

SC 174 कण्डूप्रतिच्छादनं भिक्षुणा कारापयमाणॆन प्रामाणिकं कारापयितव्यं । तत्रॆदं प्रमाणं ☸ दीर्घशॊ चत्वारि वितस्तीयॊ सुगतवितस्तिना, तिर्यग् द्वॆ । तदुत्तरिं कारापॆय च्छॆदनपाचत्तिकं ।

पाचत्तिक ८८: वर्षाशाटिका

SC 175 वर्षाशाटिका भिक्षुणा कारापयमाणॆन प्रामाणिका कारापयितव्या । तत्रॆदं प्रमाणं ☸ दीर्घशॊ षड्वितस्तीयॊ सुगतवितस्तिना, तिर्यग् अड्ढतीयं । तदुत्तरिं कारापॆय च्छॆदनपाचत्तिकं ।

पाचत्तिक ८९: सुगतचीवरम्

SC 176 यॊ पुन भिक्षुः सुगतचीवरप्रमाणं चीवरं कारापॆय ☸ किञ्च तस्य भगवतॊ तथागतस्यार्हतः सम्यक्संबुद्धस्य सुगतस्य सुगतचीवरप्रमाणं? दिर्घशॊ नव वितस्तीयॊ सुगतवितस्तिना, तिर्यक् षट् । इदं तस्य भगवतॊ तथागतस्यार्हतः सम्यक्संबुद्धस्य सुगतस्य सुगतचीवरप्रमाणं । ततॊ वा पुनर् उत्तरिं कारापॆय च्छॆदनपाचत्तिकं ।

पाचत्तिक ९०: अभ्याख्यानं

SC 177 यॊ पुन भिक्षु भिक्षुस्य दुष्टॊ दॊषात् कुपितॊ अनात्तमनॊ अमूलकॆन संघातिशॆषॆण धर्मॆणानुध्वंसॆय पाचत्तिकं ।

पाचत्तिक ९१: परिणामनम्

SC 178 यॊ पुन भिक्षुर् जानन् सांघिकं लाभं संघॆ परिणतं पुद्गलॊ पुद्गलस्य परिणामॆय पाचत्तिकं ।

पाचत्तिक ९२: अज्ञानक

SC 179 यॊ पुन भिक्षुर् अन्वर्धमासं सूत्रॆ प्रातिमॊक्षॆ उद्दिश्यमानॆ ऎवं वदॆय ☸ अद्य पुनर् अहं जानामि, इदानीं पुनर् अहं जानामि ☸ अयं पि धर्मॊ सूत्रागतॊ सूत्रपर्यापन्नॊ अन्वर्धमासं सूत्रॆ प्रातिमॊक्षॆ उद्दॆशम् आगच्छति । यावद् अहं न जानामि तावन् नास्तीत्थं मह्यम् आपत्तिर् जानॆंसु च तॆ भिक्षु तं भिक्षुं सक्ड़्द् द्विक्खुतॊ त्रिक्खुतॊ आगतपूर्वं पि सन्निषण्णपूर्वं पि, कः पुनर् वादॊ बहुशॊ । नास्ति खॊ पुनस् तस्य भिक्षुस्य अज्ञानॆन मुक्तिः । अथ खु यां पि च सॊ भिक्षुर् आपत्तिम् आपन्नॊ तां क्षिप्रम् ऎव यथाधर्म्मं यथाविनयं कारापयितव्यॊ, उत्तरिं च संमॊहम् आपादयितव्यॊ । तस्य तॆ आयुष्मन् लाभा दुर्लब्धा यस् त्वं अन्वर्धमासं सूत्रॆ प्रातिमॊक्षॆ उद्दिश्यमानॆ नास्थीक्ड़्त्वा न मनसिक्ड़्त्वा न सर्वचॆतसा समन्वाह्ड़्त्य अवहितश्रॊतॊ सत्क्ड़्त्य धर्मं श्ड़्णॊषीति । इमं तस्य भिक्षुस्य संमॊहपाचत्तिकं ।

SC 180 ॥ उद्दानम् ॥
[८१] सभक्तॊ [८२] राज्ञॊ [८३] सूची ग्ढ़ं [८४] मञ्च [८५] तूल [८६] निषीदनं । [८७] कण्डू [८८] वर्षाशाटिका [८९] सुगतचीवरम् [९०] अभ्याख्यानं [९१] परिणामनम् [९२] अज्ञानकॆन ॥ नवमॊ वर्गः ॥

SC 181 ॥ वर्गाणाम् उद्दानं ॥
[१] म्ड़्षा [२] बीजं [३] असंमतॊ [४] ऎकाहपरमॊ । [५] ज्यॊति [६] सप्राणकं [७] सञ्चिन्त्य [८] ऊनविंशति [९] सभक्तकॆन नवमः ।

SC 182 उद्दिष्टाः खॊ पुनर् आयुष्मन्तॊ द्वानवति शुद्धपाचत्तिका धर्माः । तत्रायुष्मन्तॊ प्ड़्च्छामि कच्चित्थ परिशुद्धाः? द्वितीयं पि आयुष्मन्तॊ प्ड़्च्छामि कच्चित्थ परिशुद्धाः? त्ड़्तीयं पि आयुष्मन्तॊ प्ड़्च्छामि कच्चित्थ परिशुद्धाः? परिशुद्धा अत्रायुष्मन्तॊ यस्मात् तूष्णीम् ऎवम् ऎतं धारयामि ।

४ प्रातिदॆशनिका रुलॆस्

SC 183 इमॆ खॊ पुनर् आयुष्मन्तॊ चत्वारः प्रातिदॆशनिका धर्मा अन्वर्धमासं सूत्रॆ प्रातिमॊक्षॆ उद्दॆशम् आगच्छन्ति ☸

प्रातिदॆशनिक १:

SC 184 यॊ पुन भिक्षु आरण्यकॆ शयनासनॆ विहरन्तॊ पूर्वॆ अप्रतिसंवॆदितं बहिर्धा अप्रतिग्ढ़ीतं, अन्तॊवासवस्तुस्मिन्न् अगिलानॊ स्वहस्तं खादनीयं वा भॊजनीयं वा प्रतिग्ढ़्णित्वा खादॆय वा भुञ्जॆय वा भुक्ताविना तॆन भिक्षुणा प्रतिदॆशयितव्यं ☸ असंप्रॆयं मॆ आयुष्मन् गार्ह्यं प्रातिदॆशनिकं धर्मम् आपन्नॊ । तं धर्मं प्रतिदॆशयामि । अयं धर्मॊ प्रातिदॆशनिकॊ ॥

प्रातिदॆशनिक २:

SC 185 यॊ पुन भिक्षुर् अन्यातिकायॆ भिक्षुणीयॆ अन्तरग्ढ़ं प्रविष्टायॆ अगिलानॊ स्वहस्तं खादनीयं वा भॊजनीयं वा प्रतिग्ढ़्णित्वा खादॆय वा भुंजॆय वा भुक्ताविना तॆन भिक्षुणा प्रतिदॆशयितव्यं ☸ असंप्रॆयं मॆ आयुष्मन् गार्ह्यं प्रातिदॆशनिकं धर्मम् आपन्नॊ । तं धर्म्मं प्रतिदॆशयामि । अयं पि धर्मॊ प्रातिदॆशनिकॊ ।

प्रातिदॆशनिक ३:

SC 186 भिक्षु खॊ पुनर् अन्तरग्ढ़ॆ निमन्त्रितका भुञ्जन्ति । तत्र च भिक्षुणी विश्वासमानरूपा स्थिता भवति । सा ऎवम् आह ☸ इह ऒदनं दॆहि, इह सूपं दॆहि, इह व्यञ्जनं दॆहीति वा वदॆय । सर्वॆहि तॆहि भिक्षुहि सा भिक्षुणी ऎवम् अस्य वचनीया ☸ आगमय ताव त्वं भगिनि यावद् भिक्षू भुञ्जन्तीति । ऎकभिक्षू पि च तां भिक्षुणीं नॆव वदॆय ☸ आगमय ताव त्वं भगिनि यावद् भिक्षू भुञ्जन्तीति, भुक्तावीहि तॆहि भिक्षूहि प्रतिदॆशयितव्यं ☸ असंप्रॆयं मॆ आयुष्मन् गार्ह्यं प्रातिदॆशनिकं धर्मम् आपन्नॊ । तं धर्मं प्रतिदॆशयामि । अयं पि धर्मॊ प्रातिदॆशनिकॊ ॥

प्रातिदॆशनिक ४:

SC 187 यानि खॊ पुनर् इमानि शैक्षसंमतानि कुलानि भवन्ति तत्र च भिक्षुः पूर्वॆ अप्रवारितॊ उपसंक्रमित्वा स्वहस्तं खादनीयं वा भॊजनीयं वा प्रतिग्ढ़्णित्वा खादॆय वा भुञ्जॆय वा भुक्ताविना तॆन भिक्षुणा प्रतिदॆशयितव्यं ☸ असंप्रॆयं मॆ आयुष्मन् गार्ह्यं प्रातिदॆशनिकं धर्मम् आपन्नॊ । तं धर्मं प्रतिदॆशयामि । अयं पि धर्मॊ प्रातिदॆशनिकॊ ॥

SC 188 ॥ उद्दानम् ॥
[१] आरण्यकम् [२] अन्तरग्ढ़ॆ [३] भिक्षू च निमन्त्रितकाः [४] शैक्षसंमतॆन चतुर्थः ॥

SC 189 उद्दिष्टाः खॊ पुनर् आयुष्मन्तॊ चत्वारः प्रातिदॆशनिका धर्माः । तत्रायुष्मन्तॊ प्ड़्च्छामि कच्चित्थ परिशुद्धाः? द्वितीयं पि आयुष्मन्तॊ प्ड़्च्छामि कच्चित्थ परिशुद्धाः? त्ड़्तीयं पि आयुष्मन्तॊ प्ड़्च्छामि कच्चित्थ परिशुद्धाः? परिशुद्धा अत्रायुष्मन्तॊ यस्मात् तूष्णीम् ऎवम् ऎतं धारयामि ।

६७ शैक्ष रुलॆस्

SC 190 इमॆ खॊ पुनर् आयुष्मन्तॊ सातिरॆकपञ्चाशच् छैक्षा धर्मा अन्वर्धमासं सूत्रॆ प्रातिमॊक्षॆ उद्दॆशम् आगच्छन्ति ☸

छप्तॆर् १

शैक्ष १:

SC 191 परिमण्डलं निवसनं निवासयिष्यामीति शिक्षा करणीया ।

शैक्ष २:

SC 192 परिमण्डलं चीवरं प्रावरिष्यामीति शिक्षा करणीया ।

शैक्ष ३:

SC 193 सुसंव्ड़्तॊ अन्तरग्ढ़म् उपसंक्रमिष्यामीति शिक्षा करणीया ।

शैक्ष ४:

SC 194 न उत्क्षिप्तचक्षुर् अन्तरग्ढ़म् उपसंक्रमिष्यामीति शिक्षा करणीया ।

शैक्ष ५:

SC 195 अल्पशब्दॊ अन्तरग्ढ़म् उपसंक्रमिष्यामीति शिक्षा करणीया ।

शैक्ष ६:

SC 196 न उच्चग्घिकाय अन्तरग्ढ़म् उपसंक्रमिष्यामीति शिक्षा करणीया ।

शैक्ष ७:

SC 197 न ऒगुण्ठिकाय अन्तरग्ढ़म् उपसंक्रमिष्यामीति शिक्षा करणीया ।

शैक्ष ८:

SC 198 न उत्क्षिप्तिकाय अन्तरग्ढ़म् उपसंक्रमिष्यामीति शिक्षा करणीया ।

शैक्ष ९:

SC 199 न उत्कुटुकाय अन्तरग्ढ़म् उपसंक्रमिष्यामीति शिक्षा करणीया ।

शैक्ष १०:

SC 200 न खम्भक्ड़्तॊ अन्तरग्ढ़म् उपसंक्रमिष्यामीति शिक्षा करणीया ।

शैक्ष ११:

SC 201 न कायप्रचालकम् अन्तरग्ढ़म् उपसंक्रमिष्यामीति शिक्षा करणीया ।

शैक्ष १२:

SC 202 न शीर्षप्रचालकम् अन्तरग्ढ़म् उपसंक्रमिष्यामीति शिक्षा करणीया ।

शैक्ष १३:

SC 203 न बाहुविक्षॆपकम् अन्तरग्ढ़म् उपसंक्रमिष्यामीति शिक्षा करणीया ।

SC 204 ॥ उद्दानम् ॥
[१] निवसनं [२] प्रावरणं [३] सुसंव्ड़्तॊ [४] चक्षुः [५] शब्द [६] नॊच्चग्घिका [७] न ऒगुण्ठिका [८] नॊत्क्षिप्तिका [९] न उत्कुटुका [१०] न खम्भ [११] न काय [१२] न शीर्ष [१३] न बाहुकॆन ॥ प्रथमॊ वर्गः ॥

छप्तॆर् २

शैक्ष १४:

SC 205 सुसंव्ड़्तॊ अन्तरग्ढ़ॆ निषीदिष्यामीति शिक्षा करणीया ।

शैक्ष १५:

SC 206 न उत्क्षिप्तचक्षु अन्तरग्ढ़ॆ निषीदिष्यामीति शिक्षा करणीया ।

शैक्ष १६:

SC 207 अल्पशब्दॊ अन्तरग्ढ़ॆ निषीदिष्यामीति शिक्षा करणीया ।

शैक्ष १७:

SC 208 न उच्चग्घिकाय अन्तरग्ढ़ॆ निषीदिष्यामीति शिक्षा करणीया ।

शैक्ष १८:

SC 209 न ऒगुण्ठिकाय अन्तरग्ढ़ॆ निषीदिष्यामीति शिक्षा करणीया ।

शैक्ष १९:

SC 210 न उत्क्षिप्तिकाय अन्तरग्ढ़ॆ निषीदिष्यामीति शिक्षा करणीया ।

शैक्ष २०:

SC 211 न ऒसक्तिकाय अन्तरग्ढ़ॆ निषीदिष्यामीति शिक्षा करणीया ।

शैक्ष २१:

SC 212 न पल्लत्थिकाय अन्तरग्ढ़ॆ निषीदिष्यामीति शिक्षा करणीया ।

शैक्ष २२:

SC 213 न खम्भक्ड़्तॊ अन्तरग्ढ़ॆ निषीदिष्यामीति शिक्षा करणीया ।

शैक्ष २३:

SC 214 न अन्तरग्ढ़ॆ निषण्णॊ हस्तकौक्ड़्त्यं पादकौक्ड़्त्यं वा करिष्यामीति शिक्षा करणीया ।

SC 215 ॥ उद्दानं ॥
[१४] सुसंव्ड़्तॊ [१५] चक्षुः [१६] शब्द [१७] नॊच्चग्घिका [१८] न ऒगुण्ठिका [१९] नॊत्क्षिप्तिका [२०] नॊसक्तिका [२१] न पल्लत्थिका [२२] न खम्भ [२३] न हस्तपादकौक्ड़्त्यॆन ॥ द्वितीयॊ वर्गः ॥

छप्तॆर् ३

शैक्ष २४:

SC 216 सत्क्ड़्त्य पिण्डपातं प्रतिग्ढ़्णिष्यामीति शिक्षा करणीया ।

शैक्ष २५:

SC 217 समसूपं पिण्डपातं परिभुंजिष्यामीति शिक्षा करणीया ।

शैक्ष २६:

SC 218 न स्तूपकारकं पिण्डपातं परिभुंजिष्यामीति शिक्षा करणीया ।

शैक्ष २७:

SC 219 नावकीर्णकारकं पिण्डपातं परिभुंजिष्यामीति शिक्षा करणीया ।

शैक्ष २८:

SC 220 नावगण्डकारकं पिण्डपातं परिभुंजिष्यामीति शिक्षा करणीया ।

शैक्ष २९:

SC 221 न जिह्वानिचारकं पिण्डपातं परिभुंजिष्यामीति शिक्षा करणीया ।

शैक्ष ३०:

SC 222 नातिमहन्तॆहि कवडॆहि पिण्डपातं परिभुंजिष्यामीति शिक्षा करणीया ।

शैक्ष ३१:

SC 223 नानागतॆ कवडॆ मुखद्वारं विवरिष्यामीति शिक्षा करणीया ।

शैक्ष ३२:

SC 224 न कवडॊत्क्षॆपकं पिण्डपातं परिभुंजिष्यामीति शिक्षा करणीया ।

शैक्ष ३३:

SC 225 न कवडच्छॆदकं पिण्डपातं परिभुंजिष्यामीति शिक्षा करणीया ।

शैक्ष ३४:

SC 226 न सकवडॆन मुखॆन वाचं भाषिष्यमीति शिक्षा करणीया ।

SC 227 ॥ उद्दानं ॥
[२४] सत्क्ड़्त्य [२५] समसूप [२६] न स्तूप [२७] नावकीर्ण [२८] नावगण्ड [२९] न जिह्वा [३०] नातिमहन्तं [३१] नानागतं [३२] न कवडॊत्क्षॆपक [३३] न कवडच्छॆदक [३४] न सकवडॆन मुखॆन वाचं ॥ त्ड़्तीयॊ वर्गः ॥

छप्तॆर् ४

शैक्ष ३५:

SC 228 न पात्रनिर्लॆहकं पिण्डपातं परिभुंजिष्यामीति शिक्षा करणीया ।

शैक्ष ३६:

SC 229 न हस्तनिर्लॆहकं पिण्डपातं परिभुंजिष्यामीति शिक्षा करणीया ।

शैक्ष ३७:

SC 230 नाङ्गुलिनिर्लॆहकं पिण्डपातं परिभुंजिष्यामीति शिक्षा करणीया ।

शैक्ष ३८:

SC 231 न चुच्चुकारं पिण्डपातं परिभुंजिष्यामीति शिक्षा करणीया ।

शैक्ष ३९:

SC 232 न सुरुसुरुकारं पिण्डपातं परिभुंजिष्यामीति शिक्षा करणीया ।

शैक्ष ४०:

SC 233 न गुलुगुलुकारकं पिण्डपातं परिभुंजिष्यामीति शिक्षा करणीया ।

शैक्ष ४१:

SC 234 न हस्तनिर्धूनकं पिण्डपातं परिभुंजिष्यामीति शिक्षा करणीया ।

शैक्ष ४२:

SC 235 न सित्थापकारकं पिण्डपातं परिभुंजिष्यामीति शिक्षा करणीया ।

शैक्ष ४३:

SC 236 नातिवॆलं परस्य पात्रं निध्यायिष्यामि ऒध्यायनकर्मताम् उपादायॆति शिक्षा करणीया ।

शैक्ष ४४:

SC 237 न पात्रसंज्ञी पिण्डपातं परि भुंजि ष्यामीति शिक्षा करणीया ।

शैक्ष ४५:

SC 238 न अगिलानॊ ऒदनं वा सूपं वा व्यञ्जनं वा आत्मार्थाय कुलॆहि विज्ञापॆत्वा वा विज्ञापायॆत्वा वा पिण्डपातं परिभुंजिष्यामीति शिक्षा करणीया ।

शैक्ष ४६:

SC 239 न दिन्नदिन्नानि व्यंजनानि ऒदनॆन प्रच्छादयिष्यामि भूयॊ आगमनकर्मताम् उपादायॆति शिक्षा करणीया ।

शैक्ष ४७:

SC 240 न ससित्थं पात्रॊदकं प्ड़्थिव्यां निषिञ्चिष्यामीति शिक्षा करणीया ।

शैक्ष ४८:

SC 241 न ससित्थॆन पाणिना पानीयस्थालकं प्रतिग्ढ़्णिष्यामीति शिक्षा करणीया ।

SC 242 ॥ उद्दानम् ॥
(३५–७) त्रयॊ निर्लॆहाः [३८] चुच्चु [३९] सुरुसुरु [४०] न गुलुगुलु [४१] न हस्त [४२] न सित्थ [४३] न ऒध्यायन [४४] न पात्रसंज्ञी [४५] विज्ञप्तिः [४६] च्छादयति [४७] पात्रॊदक [४८] ससित्थॆन ॥ चतुर्थॊ वर्गः ॥

छप्तॆर् ५

शैक्ष ४९:

SC 243 न स्थितॊ निषण्णस्य अगिलानस्य धर्मं दॆशयिष्यामीति शिक्षा करणीया ।

शैक्ष ५०:

SC 244 न निषण्णॊ निषण्णस्य अगिलानस्य धर्मं दॆशयिष्यामीति शिक्षा करणीया ।

शैक्ष ५१:

SC 245 न नीचासनॆ निषण्णॊ उच्चासनॆ निषण्णस्य अगिलानस्य धर्मं दॆशयिष्यामीति शिक्षा करणीया ।

शैक्ष ५२:

SC 246 न उपानहारूढस्य अगिलानस्य धर्मं दॆशयिष्यामीति शिक्षा करणीया ।

शैक्ष ५३:

SC 247 न पादुकारूढस्य अगिलानस्य धर्मं दॆशयिष्यामीति शिक्षा करणीया ।

शैक्ष ५४:

SC 248 न ऒगुण्ठिकाक्ड़्तस्य अगिलानस्य धर्मं दॆशयिष्यामीति शिक्षा करणीया ।

शैक्ष ५५:

SC 249 न संमुखावॆष्टितस्य अगिलानस्य धर्मं दॆशयिष्यामीति शिक्षा करणीया ।

शैक्ष ५६:

SC 250 न ऒसक्तिकाय निषण्णस्य अगिलानस्य धर्मं दॆशयिष्यामीति शिक्षा करणीया ।

शैक्ष ५७:

SC 251 न पल्लत्थिकाय निषण्णस्य अगिलानस्य धर्मं दॆशयिष्यामीति शिक्षा करणीया ।

SC 252 ॥ उद्दानम् ॥
[४९] न स्थितॊ [५०] न निषण्णॊ [५१] उच्चासन [५२] उपानह [५३] पादुका [५४] ऒगुण्ठिका [५५] न संमुख [५६] न ऒसक्तिका [५७] न पल्लत्थिकाय ॥ पञ्चमॊ वर्गः ।

छप्तॆर् ६

शैक्ष ५८:

SC 253 न शस्त्रपाणिस्य अगिलानस्य धर्मं दॆशयिष्यामीति शिक्षा करणीया ।

शैक्ष ५९:

SC 254 नायुधपाणिस्य अगिलानस्य धर्मं दॆशयिष्यामीति शिक्षा करणीया ।

शैक्ष ६०:

SC 255 न दण्डपाणिस्य अगिलानस्य धर्मं दॆशयिष्यामीति शिक्षा करणीया ।

शैक्ष ६१:

SC 256 न च्छत्रपाणिस्य अगिलानस्य धर्मं दॆशयिष्यामीति शिक्षा करणीया ।

शैक्ष ६२:

SC 257 न उत्पथॆन गच्छन्तॊ पथॆन गच्छन्तस्य अगिलानस्य धर्मं दॆशयिष्यामीति शिक्षा करणीया ।

शैक्ष ६३:

SC 258 न प्ड़्ष्ठतॊ गच्छन्तॊ पुरतॊ गच्छन्तस्य अगिलानस्य धर्मं दॆशयिष्यामीति शिक्षा करणीया ।

शैक्ष ६४:

SC 259 न पादॆन गच्छन्तॊ यानॆन गच्छन्तस्य अगिलानस्य धर्मं दॆशयिष्यामीति शिक्षा करणीया ।

शैक्ष ६५:

SC 260 न हरितॆ त्ड़्णॆ उच्चारं वा प्रस्रावं वा खॆटं वा सिंहाणं वा अगिलानॊ करिष्यामीति शिक्षा करणीया ।

शैक्ष ६६:

SC 261 न उदकॆ उच्चारं वा प्रस्रावं वा खॆटं वा सिंहाणकं वा अगिलानॊ करिष्यामीति शिक्षा करणीया ।

शैक्ष ६७:

SC 262 न स्थितॊ उच्चारं वा प्रस्रावं वा अगिलानॊ करिष्यामीति शिक्षा करणीया ।

SC 263 ॥ उद्दानम् ॥
(५८–५९) न शस्त्रायुध [६०] दण्ड [६१] च्छत्र [६२] उत्पथ [६३] प्ड़्ष्ठतॊ [६४] यानं [६५] हरितं [६६] उदक [६७] स्थितॆन । षष्ठॊ वर्गः ॥

SC 264 उद्दिष्टाः खॊ पुनर् आयुष्मन्तॊ सातिरॆकपञ्चाशच् छैक्षा धर्माः । तत्रायुष्मन्तॊ प्ड़्च्छामि कच्चित्थ परिशुद्धाः? द्वितीयं पि आयुष्मन्तॊ प्ड़्च्छामि कच्चित्थ परिशुद्धाः? त्ड़्तीयं पि आयुष्मन्तॊ प्ड़्च्छामि कच्चित्थ परिशुद्धाः? परिशुद्धा अत्रायुष्मन्तॊ यस्मात् तूष्णीम् ऎवम् ऎतं धारयामि ।

७ अधिकरणशमथ

SC 265 इमॆ खॊ पुनर् आयुष्मन्तॊ सप्त अधिकरणसमथा धर्मा अन्वर्धमासं सूत्रॆ प्रातिमॊक्षॆ उद्दॆशम् आगच्छन्ति यॆ उत्पन्नॊत्पन्नानाम् अधिकरणानां शमथाय व्यपशमथाय संवर्तन्तॆ । सय्यथीदं ☸

अधिकरणशमथ १:

संमुखविनयॊ शमथॊ ।

अधिकरणशमथ २:

स्म्ड़्तिविनयॊ शमथॊ ।

अधिकरणशमथ ३:

अमूढविनयॊ शमथॊ ।

अधिकरणशमथ ४:

प्रतिज्ञाकारकॊ शमथॊ ।

अधिकरणशमथ ५:

तस्य पापॆयसिकॊ शमथॊ ।

अधिकरणशमथ ६:

यॊ भूयसिकॊ शमथॊ ।

अधिकरणशमथ ७:

त्ड़्णप्रस्तारकॊ च शमथॊ सप्तमॊ ।

SC 266 उद्दिष्टाः खॊ पुनर् आयुष्मन्तॊ सप्त अधिकरणशमथा धर्माः । तत्रायुःमन्तॊ प्ड़्च्छामि ☸ कच्चित्थ परिशुद्धाः? द्वितीयं पि आयुःमन्तॊ प्ड़्च्छामि कच्चित्थ परिशुद्धाः? त्ड़्तीयं पि आयुःमन्तॊ प्ड़्च्छामि कच्चित्थ परिशुद्धाः? परिशुद्धा अत्रायुःमन्तॊ यस्मात् तूःणीम् ऎवम् ऎतं धारयामि ।

दुवॆ धर्माः

SC 267 इमॆ खॊ पुनर् आयुष्मन्तॊ दुवॆ धर्माः ☸ धर्मॊ अनुधर्मश् च अन्वर्धमासं सूत्रॆ प्रातिमॊक्षॆ उद्दॆशम् आगच्छन्ति । तत्र धर्मॊ नाम यम् उभयतॊ विनयॊ । अनुधर्मॊ नाम या अत्र प्रतिपत्तिः ।

SC 268 उद्दिष्टाः खॊ पुनर् आयुष्मन्तॊ दुवॆ धर्माः धर्मॊ अनुधर्मश् च । तत्रायुष्मन्तॊ प्ड़्च्छामि ☸ कच्चित्थ परिशुद्धाः? द्वितीयं पि आयुष्मन्तॊ प्ड़्च्छामि कच्चित्थ परिशुद्धाः? त्ड़्तीयं पि आयुष्मन्तॊ प्ड़्च्छामि कच्चित्थ परिशुद्धाः? परिशुद्धा अत्रायुष्मन्तॊ यस्मात् तूष्णीम् ऎवम् ऎतं धारयामि ।

चॊन्च्लुसिऒन्

SC 269 उद्दिष्टं खॊ पुनर् आयुष्मन्तॊ प्रातिमॊक्षस्य वस्तु । उद्दिष्टं निदानं । उद्दिष्टाश् चत्वारः पाराजिका धर्माः । उद्दिष्टाः त्रयॊदश संघातिशॆषा धर्माः । उद्दिष्टाः दुवॆ अनियता धर्माः । उद्दिष्टाः त्रिंशन् निस्सर्गिकपाचत्तिका धर्माः । उद्दिष्टा द्वानवति शुद्धपाचत्ति का धर्माः । उद्दिष्टाश् चत्वारः प्रातिदॆशनिका धर्माः । उद्दिष्टाः सातिरॆकपञ्चाशच् छैक्षा धर्माः । उद्दिष्टाः सप्ताधिकरणशमथा धर्माः । उद्दिष्टा दुवॆ धर्माः, धर्मॊ अनुधर्मश् च । ऎतकॊ ऽयं पुनस् तस्य भगवतॊ तथागतस्यार्हतः सम्यक्संबुद्धस्य धर्मविनयॊ प्रातिमॊक्षसूत्रागतॊ सूत्रपर्यापन्नॊ । यॊ वा अन्यॊ ऽपि कश्चिद् धर्मस्य अनुधर्मॊ तत्र समग्रॆहि सर्वॆहि सहितॆहि संमॊदमानॆहि अविवदमानॆहि ऎकुद्दॆशॆहि क्षीरॊदकीभूतॆहि शास्तुः शासनं दीपयमानॆहि सुखं च फासुं च विहरन्तॆहि अनध्याचाराय शिक्षा करणीया ।

चॊन्च्लुदिन्ग् वॆर्सॆस्

SC 270 क्षान्तिः परमं तपॊ तितिक्षा निर्वाणं परमं वदन्ति बुद्धाः ।
न हि प्रव्रजितः परॊपतापी श्रवणॊ भॊति परान् विहॆठयानः ॥ वॆर्सॆ १ ॥

SC 271 इदं तस्य भगवतॊ विपश्यिस्य तथागतस्यार्हतः सम्यक्संबुद्धस्य अचिराभिसंबुद्धस्य निरर्बुदॆ भिक्षुसंघॆ संक्षिप्तॆन प्रातिमॊक्षं सुभाषितं ।

SC 272 अनॊपवादी अपरॊपघाती प्रातिमॊक्षॆ च संवरॊ ।
मात्रज्ञता च भक्तस्मिं प्रान्तं च शयनासनं ।
अधिचित्तॆ चायॊगॊ ऎतं बुद्धानुशासनं ॥ वॆर्सॆ २ ॥

SC 273 इदं तस्य भगवतॊ शिक्षिस्य तथागतस्यार्हतः सम्यक्संबुद्धस्य अचिराभिसंबुद्धस्य निरर्बुदॆ भिक्षुसंघॆ संक्षिप्तॆन प्रातिमॊक्षं सुभाषितं ॥

SC 274 अधिचॆतसि मा प्रमाद्यतॊ मुनिनॊ मौनपदॆषु शिक्षतः ।
शॊका न भवन्ति तायिनॊ उपशान्तस्य सदा स्म्ड़्तीमतः ॥ वॆर्सॆ ३ ॥

SC 275 इदं तस्य भगवतॊ विश्वभुवस्य तथागतस्यार्हतः सम्यक्संबुद्धस्य अचिराभिसंबुद्धस्य निरर्बुदॆ भिक्षुसंघॆ संक्षिप्तॆन प्रातिमॊक्षं सुभाषितं ॥

SC 276 सर्वपापस्याकरणं कुशलस्यॊपसंपदा ।
स्वचित्तपर्यॊदपनं ऎतं बुद्धानुशासनम् ॥ वॆर्सॆ ४ ॥

SC 277 इदं तस्य भगवतॊ क्रकुच्छन्दस्य तथागतस्यार्हतः सम्यक्संबुद्धस्य अचिराभिसंबुद्धस्य निरर्बुदॆ भिक्षुसंघॆ संक्षिप्तॆन प्रातिमॊक्षं सुभाषितं ॥

SC 278 यथा हि भ्रमरॊ पुण्यं वर्णगन्धम् अहॆठयं ।
परैति रसम् आदाय ऎवं ग्रामॆ मुनिश् चरॆत् ॥ वॆर्सॆ ५ ॥

SC 279 न परॆषां विलॊमानि न परॆषां क्ड़्ताक्ड़्तं ।
आत्मनॊ तु समीक्षॆत क्ड़्तान्य् अक्ड़्तानि च ॥ वॆर्सॆ ६ ॥

SC 280 इदं तस्य भगवतॊ कॊनाकमुनिस्य तथागतस्यार्हतः सम्यक्संबुद्धस्य अचिराभिसंबुद्धस्य निरर्बुदॆ भिक्षुसंघॆ संक्षिप्तॆन प्रातिमॊक्षं सुभाषितम् ।

SC 281 नास्ति ध्यानम् अप्रज्ञस्य प्रज्ञा नास्ति अध्यायतॊ ।
यस्य ध्यानं च प्रज्ञा च स वै निर्वाणस्य अन्तिकॆ ॥ वॆर्सॆ ७ ॥

SC 282 तत्रायम् आदि भवति इहप्रज्ञस्य भिक्षुणॊ ।
इन्द्रियै गुप्तिः संतुष्टिः प्रातिमॊक्षॆ च संवरॊ ॥ वॆर्सॆ ८ ॥

SC 283 मित्रं भजॆत कल्याणं शुद्धाजीवीम् अतन्द्रितं ।
प्रतिसंस्तरवर्ती च आचारकुशलॊ सिया ।
ततः प्रामॊद्य बहुलॊ भिक्षु निर्वाणस्यैव अन्तिकॆ ॥ वॆर्सॆ ९ ॥

SC 284 इदं तस्य भगवतः काश्यपस्य तथागतस्यार्हतः सम्यक्संबुद्धस्य अचिराभिसंबुद्धस्य निरर्बुदॆ भिक्षुसंघॆ संक्षिप्तॆन प्रातिमॊक्षं सुभाषितम् ॥

SC 285 चक्षुषा संवरः साधुः साधुः श्रॊत्रॆण संवरः ।
घ्राणॆन संवरः साधुः साधुः जिह्वाय संवरः ॥ वॆर्सॆ १० ॥

SC 286 कायॆन संवरः साधुः मनसा साधु संवरः ।
सर्वत्र संव्ड़्तॊ भिक्षुः सर्वदुःखात् प्रमुच्यतॆ ॥ वॆर्सॆ ११ ॥

SC 287 इदं तस्य भगवतः शाक्यमुनॆः शाक्याधिराजस्य तथागतस्यार्हतः सम्यक्सम्बुद्धस्य अचिराभिसंबुद्धस्य निरर्बुदॆ भिक्षुसंघॆ संक्षिप्तॆन प्रातिमॊक्षं सुभाषितम् ।

SC 288 ऎतानि प्रातिमॊक्षाणि संबुद्धानां शिरीमतां ।
कीर्तितान्य् अप्रमॆयाणि ॥॥॥॥॥। तिष्टम् अ ॥॥॥॥। णाश् च ॥ वॆर्सॆ १२ ॥

SC 289 क्षान्तिवादी च भगवान् विपश्यी
अनॊपवद्यं च शिखी प्रकाशयति ।
अधिचित्तं च विश्वभूः
अकरणं च पापानां क्रकुच्छन्दः ।
चर्यां च कॊनाकमुनिः
ध्यानानि च काश्यपॊ प्रकाशयति ।
संवरं शाक्यमुनिः ॥ वॆर्सॆ १३ ॥

SC 290 ऎतॆ सप्त दशबला महाप्रज्ञा अमितबुद्धी सप्तानां सम्यक्संबुद्धानाम् अभिन्नान् ॥॥ लॊकाख्याधिपतीनां धर्माख्यानानि उक्तानि ।

SC 291 उद्दिस्तं प्रातिमॊक्षसूत्रं । क्ड़्तं संघॆन पॊषधं । आर्याः शिक्षां चिरं पालयन्तु । शासनं ॥॥ सन्तु संस्थातु ।

SC 292 समाप्तं प्रातिमॊक्षसूत्रं आर्यमहासांघिकानां लॊकॊत्तरवादिनां मध्यॊद्दॆशिकानां पाठ इति ॥

SC 293 यॆ धर्मा हॆतुप्रभवा हॆतुं पि तॆषां तथागतॊ ह्य् अवदत् ।
तॆषां च यॊ निरॊध ऎवंवादी महाश्रवणः ।

SC 294 यॊ धर्मॊ ऽयं प्रवरमहायानययिस्य शाक्यभिक्षुलॊक श्री धरस्य ।
शाक्यभिक्षुश्रीविजयभद्रलिखितम् इदम् ॥