महासांघिकानां प्रातिमॊक्षसूत्रम्
नमॊ वै भगवतॆ वीतरागाय
इन्त्रॊदुच्तॊर्य् वॆर्सॆस्
SC 1 नरॆन्द्रदॆवॆन्द्रसुवन्दितॆन त्रिलॊकविद्युषु विशालकीर्तिना
बुद्धॆन लॊकानुचरॆण तायिनामुदॆशितं प्रातिमॊक्षं विदुनाSC 2 तं प्रातिमॊक्षं भवदुःखमॊक्षं श्रुत्त्वानुधीराः सुगतस्य भाषितां
षडिन्द्रियं सम्वरसम्व्ड़्तत्वात्करॊन्ति जातीमरणस्य अन्तंSC 3 चिरस्य लब्ध्वा रतनानि त्रीणि बुद्धॊ यॊदं मायिकाञ्च शुद्धां
दौःशीलवद्यं परिवर्ज्जयित्वा विशुद्धशीला भवथाप्रमत्ताःSC 4 शीलॆन युक्तॊ श्रमणॊ तिरॆति शीलॆन युक्तॊ ब्राह्मणॊ तिरॆति
शीलॆन युक्तॊ नरदॆवपूज्यॊ शीलॆन युक्तस्य हि प्रातिमॊक्षंSC 5 अनॆक बुद्धानुमतं विशुद्धं शीलं प्रतिष्ठा धरणीवसान्तं
तदाहरिष्याम्यहं संघमध्यॆ हिताय लॊकस्य सदॆवकस्य
उपॊद्घातः
SC 6 किञ्जीवितॆन तॆषां यॆषामिहाकुशलमूलजालानि
प्रच्छादयन्तॆ ह्ड़्दयं गगनमिव समुन्नता मॆघाःSC 7 अतिजीवितं च तॆषां यॆषामिहाकुशलमूलजालानि
विलयं व्रजन्ति क्षिप्रं दिवसकरहतान्धकारमिवSC 8 किं पॊषधॆन तॆषां यॆ तॆ सावद्यशीलचरित्राः
जरामरणपंजरगता अमरवितर्क्कॆ हि खाद्यन्तिSC 9 कार्यं च पॊषधॆन तॆषां यॆ तॆ अनवद्यशीलचारित्राः
जरामरणान्तकरा मारिव लयमर्द्दनाधीराःSC 10 किं पॊषधॆन तॆषामलर्ज्जिनां भिन्नव्ड़्त्तशीलानां
मिथ्याजीवरतानाममरणमिव वदन्तानांSC 11 कार्यं च पॊषधॆन तॆषां लर्ज्जिनाम् भिन्नव्ड़्त्तशीलानां
सम्यज्जीवरतानामध्याशयशुद्धशीलानांSC 12 किं पॊषधॆन तॆषां यॆ तॆ दुःशी लयाय कर्म्मान्ताः
कुणपमिव समुद्रतॊ समुत्क्षिप्ताः शास्तुः प्रवचनात्SC 13 कार्यञ्च पॊषधॆन तॆषां यॆ तॆ तॆधातुकॆ अत्र प्रज्ञिप्ताः
आकाशॆ वियं पाणिशुद्धानां विमुक्तचित्तानांSC 14 किं पॊषधॆन तॆषां षडिन्द्रियं यॆ हि अरक्षितं नित्यं
पतितानां माराविषयॆसु गॊचरं वर्ज्जयन्तानांSC 15 कार्यं च पॊषधॆन तॆषां षडिन्द्रियं यॆ हि सुरक्षितं नित्यं
मुक्तानां शास्तुर्वचनॆ जिनवचनॆ शासनरतानांSC 16 किं पॊषधॆन तॆषां मात्मशीलॆ हि यॆ स्वयं वदन्ति
सब्रह्मचारिणश्च शस्तादॆवमनुष्याश्च दुःशीलाःSC 17 कार्यञ्च पॊषधॆन तॆषां शीलॆ हि नास्ति गार्ह्यं
सर्व्वत्र यॊयंवद्या विज्ञानाम्वै सदॆवकॆ लॊकॆSC 18 किं पॊषधॆन तॆषां विरागितं शास्तु शासनं
यॆ हि आसॆविता च यॆ हि विपत्तीयॊ पञ्च चापत्तीःSC 19 कार्यं च पॊषधॆन तॆषां युक्तानां शासनॆ दशबलस्य
संबुद्धस्य सर्व्वदर्शिन्यॊ मैत्रीपदा यॆ हि परिचीर्ण्णाःSC 20 यॆषां च वसति ह्ड़्दयॆ शास्ता धर्म्मॊ गणॊत्तमॊ
शिक्षा उद्दॆशॊ सम्वासॊ संतॊषॊ शास्तुनॊ वचनम्SC 21 तॆषाम् पॊषधॊ अद्य परित्यक्तानि यॆ हि ऎतानि
परिचर्यधर्मराजन्तॆषामस्ति असंस्क्ड़्तं ज्ञानंSC 22 शुद्धस्य वै सदा हस्तः सदा शुद्धस्य पॊषधॊ
शुद्धस्य शुचिकर्म्मस्य सदासंघस्य तॆ ऎतंSC 23 यावत्सूत्रप्रातिमॊक्षॆ सॊ गणमध्य न भॆष्यति
तावत्स्थास्यति सद्धर्मॊ सामग्री च गणॊत्तमॆSC 24 यावद्दुद्दॆशयितारः प्रतिपत्तारश्च धर्मरतनस्य
तावत्स्थास्यति सद्धर्म्मॊ हिताय सर्व्वलॊकस्यSC 25 तस्मात्समग्राः सहिताः सगौरवा भविथा
अन्यमन्यं परिचरथ धर्मराजमधिगच्छथ
निर्व्वाणता अच्युतस्य दमशॊकमिति
प्रॆलिमिनर्य्
SC 26 वस्तु-अतिक्रान्ताः सुविहिताः शुद्धनिपुणा अन्तसमापन्नॊ उपनिषण्णाः चारित्राः शलाकागणिता भिक्षुणीमाप्राप्ता ऎत्तर्कजनाः । अनागतानामायुष्मन्तॊ भिक्षुणाच्छन्द पारिशुद्धिमारॊचॆथॆ । आरॊचितञ्च प्रतिवॆदॆथ-कॊ भिक्षु भिक्षुणीनां छन्दहारकॊ नास्ति चात्र कश्चिदनुपसंपन्ना नास्ति उष्णियुक्तॊ नास्ति मात्ड़्घाती नास्ति पित्ड़्घाती नास्ति अर्हन्तघातकॊ । नास्ति संघभॆदकॊ । नास्ति तथागतस्य दुष्तचित्तरुधिरॊ खादकॆ । नास्ति भिक्षुणी दूषकॊ । नास्ति स्तैन्यसम्वासिकॊ । नास्ति नानासम्वासिकॊ नास्ति असम्वासिकॊ । नास्ति कायक्रान्तकॊ नास्ति स्वयं समुद्दिकॊ । तदॆवं समन्वाहरन्त भगवतॊ श्रावकाणां नित्यविशुद्धानां परिशुद्धशिलानां । श्ड़्णॊतु मॆ भन्तॆ संघॊ अद्य संघस्य चातुर्द्दशिकॊ वा सन्धिपॊषधॊ वा विशुद्धिनक्षत्रं । ऎत्तकं रात्तस्य निग्गतं । ऎत्तमवशिष्टं । किं संघस्य पूर्व्वक्ड़्त्यं । अल्पक्ड़्त्यॊ भगवतः श्रावकॊ संघॊ सॊ भवति । श्ड़्णॊतु मॆ भन्तॆ संघॊ अद्य संघस्य पाञ्चदशिकॊ पॊषधॊ विशुद्धिनक्षत्रं यदि संघस्य प्राप्ताकालं संघॊ इमस्मिन् प्ड़्थिवीप्रदॆशॆ यवतकं भिक्षुसंघॆनाभिग्ढ़ीतं समन्तनव्याममात्रं अत्रान्तरॆ पाञ्चदशिकं पॊषधं कुर्यात्प्रातिमॊक्षं च सूत्रमुद्दिशॆय्या, ऒवदिकात्रयाज्ञप्तॆः ॥
SC 27 करिष्यतॆ भन्तॆ संघॊ इमस्मिन् प्ड़्थिवीप्रदॆशॆ यावतकं भिक्षुसंघॆनाभिग्ढ़ीतं समन्तन व्याममात्रमत्रान्तरॆ पाञ्चदशिकं पॊषधं प्रातिमॊक्षं च सूत्रमुद्दिशिष्यति । क्षमतॆ तं संघस्य यस्मात्तूष्णीमॆवमॆतन्धारयामि । अभिमुखं क्षामति जरामरणं क्षीयति जीवतॆ प्रियं हायति सद्धर्म्मा अस्तमॆति । धर्मॊल्कॊ निर्व्वापन्ति दॆशयितारः । परीत्ता भवन्ति प्रतिपत्तारः । गच्छन्ति क्षणलवमुहुर्त्तरात्रिन्दिवसमासार्द्धमासड़्तुसम्वत्सराः । गिरिनदीजलचपलचञ्चलॊपमा आयुः । संस्कारामुद्धर्त्तमपि नावतिष्ठन्तॆ । अप्रमादॆनायुष्मन्तॆ हि सम्पादयितव्यम् । तत्कस्य हॆतॊः । अप्रमादाधिगतानां हि तथागतानामर्हतां सम्यक्सम्बुद्धानां वैधिः । अप्रमादाधिगतॊ चानुत्तरॊ उपधि संक्षपीति वदाम । तॆनाप्रमादॆनायुष्मन्तॆ हि संपादयितव्यं । दशान्वसन् सम्पश्यमानास्तथागताऽर्हन्तः सम्यक् संबुद्धाः ॥ श्रावकाणामधिशीलं शिक्षं पदं प्रज्ञापयन्ति । प्रतिमॊक्ष च सूत्रमुद्दिशन्ति । कतमान्दश । संय्यथीदं ।
- संघसंग्रहाय
- संघसुष्ठुताय ।
- दुर्मत्कुण्नां पुद्गलानान्निग्रहाय
- पॆशलानाञ्च भिक्षुणा फासु विहाराय ।
- अप्रसन्नानां प्रमादाय ।
- प्रसन्नानाञ्च त्रयॊभावाय
- द्ड़्ष्टधार्मिकाणामाश्रवाणां निर्घाताय
- सम्परायिकाणामाश्रवाणामापत्यामननुश्रवणताय ।
- यथॆमं स्यात् प्रवचनं चिरक्षितिकं वा
- भुजन्यंविव्ड़्तं सुप्रकाशितं यावन्दॆवमनुष्यॆष्विति ।
SC 28 इमान्दशान्चवसान्संपश्यमानास्तथागता अर्हन्तः सम्यक् सम्बुद्धाः । श्रावकाणामधिशीलं शिक्षपदं प्रज्ञापयन्ति । प्रतिमॊक्षञ्च सुत्रमुद्दिशन्ति ।
निदानं
SC 29 प्रातिमॊक्षमायुष्मान्तॊ सूत्रमुद्दिशिष्यामि । तां श्ड़्णुत साधु च सुष्ठु च मनसि कुरुत भाषिष्यामि । पश्य वॊ सियापत्तिः सॊऽविष्करॊत्तु । असन्तीयॆ आपत्तीयॆ तूष्णी भवितव्यं । तूष्णीम्भावॆन । खॊ पुनरायुष्मन्तॊ परिशुद्ध इति वॆदयिष्यामि यथा खॊ पुनरायुष्मन्तॊ प्रत्यॆकं प्रत्यॆकं प्ड़्च्छितस्य भिक्षुस्य व्याकरणं भवति । ऎवमॆव मॆवं रूपायॆ भिक्षुपर्यायॆ यावन्त्ड़्तीयकं समनुश्रावयिष्यति । यॊ पुनभिक्षु ऎवं रूपायॆ भिक्षुपर्यायॆ यावन्त्ड़्तीयकं समनुश्रावियमाणॊ स्मरमाणॊ सन्ती मापत्तीन्नाविष्करॊति । संप्रज्ञानं म्ड़्षावादॊ मॆ भवति । संप्रजानम्ड़्षावादॊ खॊ पुनरायुष्मन्तॊ अन्तरायिकॊ धम्मॊ उक्तॊ भगवता । तस्मात्स्मरमाणॆन भिक्षुण आपन्नॆ विशुद्धि प्रॆक्षॆण सन्ती आपत्ती आविष्कर्त्तव्या । आविष्क्ड़्त्वा च मॆ फासु भवति नॊ अनाविष्क्ड़्त्वा । निदानं ॥
४ पाराजिका रुलॆस्
SC 30 इमॆ खॊ पुनरायुष्मन्तॊ चत्वारः पाराजिका धर्मा अन्वर्द्धमासं सूत्रॆ प्रातिमॊक्षॆ उद्दॆशमागच्छन्ति ।
पाराजिक १: मैथुनं
SC 31 यॊ पुनभिक्षु भिक्षुणा शिक्षा सामीचीसमापन्नॊ शिक्षामाप्रत्याख्याय दौर्व्वल्यमनाविष्क्ड़्त्वा मैथुनं ग्राम्यधर्म्मं प्रतिषॆवॆय अन्तमशतॊ तिर्यग्यॊनिगतायमपि सार्द्धमयं भिक्षुः पाराजिकॊ भवत्यसंवास्यॊ न लभतॆ भिक्षु हि सार्द्ध संवासं ।
SC 32 इदं भगवता वॆशालीयं शिक्षापदं प्रज्ञप्तं पञ्चवर्षाभिसंबुद्धॆन हॆमन्तॆ पक्षॆ पञ्चमॆ दिवसॆ द्वादशमॆ पूरॆ भुक्तमुत्तरामुखनिषण्णॆन द्व्यर्द्धपौरुषायांच्छायायां आयुष्मन्तं यशिककलन्दकपुत्रमारभ्य इमस्य च शिक्षापदस्य प्रज्ञप्तिर्धर्मॊ यथा प्रणिहितस्य च या अनुवर्तनता अयमुच्यतॆ अनुधर्मॊ ।
पाराजिक २: अदिन्नादानं
SC 33 यॊ पुनभिक्षू ग्रामाद्वा अरण्याद्वा अदिन्नमन्यातकं स्तैन्यसंस्कारमादियॆय यथारूपॆणादिन्नादानॆन जानॊ ग्ढ़ीत्वा हन्यॆम्वा वधॆम्वा प्रव्राजॆम्वा हम्भॊ पुरुष चॊरॊसि बालॊसि मूढॊसि स्तैन्यॊसीति वा वदॆम् तथारूपं भिक्षूरदिन्नमादॆयमानॊ अयमॆ भिक्षूः पाराजिकॊ भवत्यसम्वास्यॊ न लभतॆ भिक्षू हि सार्द्धसंवासं ।
SC 34 इदं भगवता राजग्ढ़ॆ शिक्षापदं प्रज्ञप्तं षड्वर्षाभिसम्बुद्धॆन हॆमन्तॆ पक्षॆ द्वितीवसॆ नवमॆ पश्चाद्भुक्तं पुरस्तान्मुखनिषण्णॆन । अर्द्धतीयपौरुषायां च्छायायामायुष्मन्तं धनिकं कुंभकारजातियमारभ्य राजानञ्च श्रॆणीयं बिम्बसारं पांसुकुलिकं च भिक्षु । इमस्य च शिक्षापदस्य प्रज्ञप्तिर्धर्मॊ यथा प्रणिहितस्य च या अनुवर्त्तनता अयमुच्यतॆ अनुधर्मॊ ।
पाराजिक ३: वधॊ मनुष्यविग्रहं
SC 35 यॊ पुनभिक्षुः स्वहस्तं मनुष्यविग्रहं जीविताद् व्यापरॊपॆय शस्त्रहारकं वास्य पर्यॆयॆय मरणाय चैनं समादापॆय मरणावण्णं वास्य संवण्णॆय हम्भॊ पुरुष किन्तॆ इमिना पापकॆन दुर्ज्जीवितॆन विश्जीवितॆन म्ड़्तन्तॆ जीविताच्छ्रॆयॊ इति चित्तमलं चित्तसंकल्पमनॆकपर्यायॆण मरणाय चैनं समादापॆय मरणवण्णवास्य संवण्णॆय सॊ च पुरुषॊ तॆनॊपक्रमॆण कालं कुर्यान्नान्यॆन अयं पि भिक्षूः पाराजिकॊ भवत्यसंवास्यॊ न लभतॆ भिक्षुहि सार्धसंवासं ।
SC 36 इदं भगवता वॆशालीयं शिक्षापदं प्रज्ञप्तं षड्वर्षॊऽभिसंम्बुद्धॆन हॆमन्तॆ पक्षॆ त्ड़्तीयॆ दिवसॆ दशमॆ पश्चाद् भुक्तं पुरस्ताभिमुखानिषण्णॆन अर्द्धत्ड़्तीयॆन पौरुषायांच्छायायां सम्बहुलान गिलानॊपस्थापकान् भिक्षूनारभ्य म्ड़्गदण्डिकं च परिव्रजकमिमस्य च शिक्षापदस्य प्रज्ञप्तिर्द्धर्मॊ यथा प्रणिहितस्य च या अनुवर्त्तनता अयमुच्यतॆ अनुधर्मॊ ।
पाराजिक ४: स्यात्क्ड़्तॆन चॊत्तरिमनुष्यधर्म प्रतिजानति
SC 37 यॊ पुनभिक्षुरनभिजाननुपरिजानन्नात्मॊपनायिकमुत्तरि मनुष्य धर्मं इत् । अयं पि भिक्षूः धर्म्ममलमार्यज्ञानदशनं विशॆषाधिशॆषाधिगम प्रतिजानॆय इति जानामि इति पश्यामीति । सॊ तदपरॆण समयॆन समनुग्राहियमाणॊ, वा अ स मनुग्राहियमाणॊ वा आपन्नॊ विशुद्धिप्रॊक्षॊ ऎवमवचि । अजानन्नॆवाहमायुष्मन्तॊ अवचि जानामि । अयं पि पश्यामीति इति तुच्छं म्ड़्षाविलापमन्यत्राभिमानात् । अयं पि भिक्षूः पाराजिकॊ भवत्यसंवास्यॊ न लभतॆ भिक्षूहि सार्द्धं सं वासं ।
SC 38 इदं भगवता श्रावस्तीयं शिक्षापदं प्रज्ञप्तं षड्वर्षाभिसंबुद्धॆन हॆमन्तॆ पक्षॆ चतुथ्थॆ दिवसॆ त्रयॊदशमॆ पूरॆ भुक्तं उत्तरामु खनिषण्णॆन अर्द्धन्थ पौरुषायांच्छायायां सम्बहुलान् ग्रामवासिका भिक्षुनारभ्य आभिमानिकं च भिक्षु इमस्य च शिक्षापदस्य प्रज्ञप्तिर्द्धर्मॊ यथाप्रणिहितस्य च या अनुवर्त्तनता अयमुच्यतॆ अनुधर्मॊ ।
SC 39 उद्यानं ॥ [१] मैथुनं [२] अदिन्नादानं [३] वधॊ मनुष्यविग्रहं [४] स्यात्क्ड़्तॆन चॊत्तरिमनुष्यधर्म प्रतिजानतीति ॥
SC 40 उद्दिष्ताः ॥ खॊ पुनरायुष्मनॊ चत्वारः पाराजिका धर्माः । यॆषां भिक्षुरितॊन्यतरामापत्तिमापद्यॆत्वा पाराजिकॊ भवत्यसम्वास्यॊ न लभतॆ हि भिक्षुहि सार्द्धसंवासं । यथापूर्व्वॆ तथा पश्चाद्यथापश्चात्तथा पूर्व्वॆ पाराजिकॊ भवत्यसम्वास्यॊ न लभतॆ भिक्षु हि सार्धं संवासं । तत्रायुष्मन्तॊ प्ड़्च्छामि कच्चित्थ परिशुद्धाः । द्वितीयं पि आयुष्मन्तॊ प्ड़्च्छामि कच्चित्थ परिशुद्धास्त्ड़्तीयं पि आयुष्मन्तॊ प्ड़्च्छामि कच्चित्थ परिशुद्धाः परिशुद्धात्रायुष्मन्तॊ यस्मात्तूष्णीमॆव मॆतं धारयामि ।
त्रयॊदश संघातिशॆषा धर्मा
SC 41 इमॆ पुनरायुष्मन्तॊ त्रयॊदश संघातिशॆषा धर्मा अन्वद्धर्मासं सूत्रॆ प्रातिमॊक्षॆ उद्धॆशमागच्छन्ति ।
संघातिशॆष १: संचॆतनिका
SC 42 संचॆतनिका यॆ शुक्रस्य विश्ड़्ष्तीयॆ अन्यत्र स्वप्नान्तरॆं संघातिशॆषॊ ।
संघातिशॆष २: हस्तग्रहॊ
SC 43 यॊ पुनभिक्षु ऒतीण्णा विपरिणतॆन चित्तॆन मात्ड़्ग्रामॆण सार्द्धं कायसंसंग्गं समापद्यॆय संयथीदं हस्तग्रहणं वा वॆणीग्रहणम्वा अन्यतरान्यतरस्य वा पुनरङ्गजातस्य प्रामॊद्य शपरासॊपिणं शादियॆय संघातिशॆषॊ ।
संघातिशॆष ३: ऒभाषॊ
SC 44 यॊ पुनभिक्षु ऒतीण्णा विपरीतॆन चित्तॆन मात्ड़्ग्रामं दुस्थूलाय वाचाय ऒभाषॆय पापिकाय मैथुनाय संवीताय संयथीदं युवां युवां युवतीति संघातिशॆषॊ ।
संघातिशॆष ४: परिचर्याव्वणनं
SC 45 यॊ पुनभिक्षु ऒतीण्णॊ विपरिणतॆन चित्तॆन मात्ड़्ग्रामस्य अन्तिकॆ आत्मिकायॆ परिचर्यायॆ वण्णं भाषॆय ऎतदग्रं भगिनि परिचर्याणां या माद्ड़्शं श्रमणं शीलवन्तं कल्याणधर्मं ब्रह्मचारिं ऎतॆन धर्मॆण उपस्थिहॆय परिचरॆय यदुत मैथुनॊपसंहितॆनॆति संघातिशॆषॊ ॥
संघातिशॆष ५:संचरित्रं
SC 46 यॊ पुनभिक्षुः संचरित्रं समापद्यॆय स्त्रियायॆ वा पुरुषस्यॊपसंहरॆय पुरुष्यस्य वा सतं स्त्रियायॆ उपसंहरॆय जायत्तनॆन वा जार्त्तनॆन वा अन्तमसतॊ भिक्षुणि कायामपि संघातिशॆषॊ ॥
संघातिशॆष ६: कुटी
SC 47 स्वयं चायिकाय भिक्षुणा कुटी कारापयमाणॆन अस्वाभिकात्मॊद्दॆशिकां कुटीकारापयितव्या । तत्रॆदं प्रमाणं दीर्धसॊ द्वादशवितस्तीयॊ सुगतवितस्तिना । तिर्यक सप्तान्तरं भिक्षु चानॊनाभिनॆतव्या वस्तुदॆशनाय तॆ हि भिक्षु हि वस्तु दॆशयितव्यं । अनारम्भां सपरिक्रमणं सारम्भॆ चॆ भिक्षु वस्तुस्मिन्नपरिक्रमणॆ स्वयं याचिकाय कुटीं कारापॆयं । अस्वाभिकामात्मॊद्दॆशिकं भिक्षुस्तानाभिनॆय वस्तुदॆसनाय । प्रमाणं वा अतिक्रमॆय अदॆशितॆ वस्तुस्मिन्नपरिक्रमणॆ संघातिशॆषॊ ।
संघातिशॆष ७: विहारं
SC 48 महालकं भिक्षुणा विहारं कारा पथमाणॆन सस्वामिककात्मॊद्दॆशिकं भिक्षुवानॆनाभिनॆतव्या वस्तुदॆशनाय तॆ हि भिक्षू हि वस्तु दॆशयितव्यं । अनारम्भः सपरिक्रमणं सारम्भॆ चॆ भिक्षूं वस्तुस्मिन्नपरिक्रमणं महल्लकं विहारं कारापॆय सस्वामिकमात्मॊद्दॆशिकं भिक्षुन्वा नाभिनॆय वस्तुदॆशना य अदॆशितॆ वस्तुस्मिन्नपरिक्रमणॆ संघातिशॆषॊ ।
संघातिशॆष ८: अमूलकं
SC 49 यॊ पुनभिक्षू भिक्षुस्य दुष्तॊ दॊषात्कुपितॊ अनात्तमनॊ शुद्धं भिक्षूमनापतिकममूलकॆन पाराजिकॆन धर्मॆण अनुध्वंसॆय अप्पॆव नाम इमं भिक्षूं ब्रह्मचर्यातॊ च्यावॆयन्ति । सॊ तदपरॆण समयॆन समनुग्राहियमाणॊ वा असमनुग्राहियमाणॊ वा अमूलकमॆव तमधिकरणं भवति । अमूलकस्य च अधिकरणस्य च अधर्मॊ उपादिन्नॊ भवति । भिक्षु च दॊषॆ प्रतिष्ठिहति । दॊषादवचामीति संघातिशॆषॊ ।
संघातिशॆष ९: लॆसकं
SC 50 यॊ पुनभिक्षू भिक्षुस्य दुष्तॊ दॊषात्कुपितॊ अनात्तमनॊ अन्यभागीयस्याधिकरणस्य किञ्चिदॆव लॆसामात्रकं धर्ममुपादाय अपराजिकं भिक्षूं पराजिकॆण धर्मॆण अनुध्वंसॆय अप्पॆव नाम इमं भिक्षुं ब्रह्मचर्यातॊ च्यावॆयन्ति । सॊ तदपरॆण समयॆन समनुग्राहियमाणॊ वा असमनुग्राहियमाणॊ वा अन्यभागीयमॆव तमधिकरणं भवति । अन्यभागीयस्य चाधिकरणस्य कॆचि दॆव लॆसामात्रकॊ धर्मॊ उपादिन्नॊ भवति । भिक्षु च दॊषॆ प्रतिष्ठहति दॊषादवचामीति संघातिशॆषॊ ।
संघातिशॆष १०: भॆदायॊपक्रामति
SC 51 यॊ पुनभिक्षुः समग्रस्य संघस्य भॆदाय पराक्रमॆय भॆदनसम्वर्त्तनीयम्वाऽधिकरणं । समादाय प्रग्ढ़्य तिष्ठॆय सॊ भिक्षु भिक्षुहि ऎवमस्य वचनीयॊ मा आयुष्मन् समग्रस्य संघस्य भॆदाय पराक्रमॆहि । भॆदन सम्वर्त्तनीयम्वा अधिकरणं समादाय प्रग्ढ़्य तिष्ठाहि । समॆत्त आयुष्मान्सार्द्धं संघॆन समग्रॊहि संघॊ सहितॊ सम्मॊदमानॊ अविवदमानॊ ऎकुद्दॆशॊ क्षीरॊदकी भूतॊ शास्तुः शासनं दीपयमानॊ सुखं च फासुञ्च विहरति । ऎवं च स भिक्षू भिक्षू हि वुच्यमानॊ तं वस्तुं प्रतिनिस्सरॆय इत्यॆतं कुशलं । सॊ च प्रतिनिस्सरॆय सॊ भिक्षू भिक्षू हि यावन्त्ड़्तीयकं समनुग्राहितव्यॊ समनुभाषितव्यॊ तस्य वस्तुस्य प्रतिनिस्सग्गाय यावन्त्ड़्तीयकं समनुग्राहियमाणॊ वा समनुभाषियमाणॊ वा । तं वस्तुं प्रतिनिस्सरॆय इत्यॆतं कुशलं नॊ च प्रतिनिस्सरॆय तमॆव वस्तुसमादाय प्रग्ढ़्य तिष्ठॆय संघातिशॆषॊ ।
संघातिशॆष ११: तस्य चानुवर्त्तकाः
SC 52 तस्य खॊ पुनभिक्षुस्य भिक्षुसहायका भॊन्ति । ऎकॊ वा द्वौ वा त्रयॊ वा सम्बहुला वा वगवादका अनुवत्तकाः समनुष्याः संघभॆदाय तॆ भिक्षू तान्भिक्षूनॆवं वदॆय्य मा आयुष्मन्तॊ ऎतं भिक्षुं किञ्चिद्वदथ । कल्याणं वा पापकम्वा । धर्म्मवादी चैषॊ भिक्षू विनयवादी चैषॊ भिक्षू अस्माकं चैषॊ भिक्षूच्छन्दञ्च रूचिञ्च समादाय प्रग्ढ़्य व्यवहरति । य चैतस्य भिक्षूस्य क्षमतॆ च रॊचतॆ च अस्माकमपि तं क्षमतॆ च रॊचतॆ च जानन् चैषॊ भिक्षु भाषतॆ नॊ अजानन् । तॆ भिक्षू भिक्षू हि ऎवमस्य वचनीया मायुष्मन्तॊ ऎवं वदथ न ऎषॊ भिक्षू धर्मवादी न ऎषॊ भिक्षू विनयवादी अधर्मवादी चैषॊ भिक्षू अविनयवादी चैषॊ भिक्षू अजानन् चैषॊ भिक्षू भाषतॆ नॊ जानन् । मा आयुष्मन्तॊ संघभॆदं रॊचॆन्त संघसामग्रीमॆवायुष्मन्तॊ रॊचन्त । समॆन्त आयुष्मन्तॊ सार्धं संघॆन समग्रॊ हि संघॊ सहितॊ सम्मॊदमानॊ अविवदमानॊ ऎकुद्दॆशॊ क्षीरॊदकी भूतॊ शास्तुः शासनं दीपयमानॊ सुखं च फासुं च विहरति । ऎवञ्च तॆ भिक्षु भिक्षुहि वुच्यमानास्तम्वस्तुं प्रतिनिस्सरॆअ इत्यॆतं कुशलं नॊ च प्रतिनिस्सरॆअ तॆ भिक्षू भिक्षू हि यावन्त्ड़्तीयकं समनुग्राहितव्याः समनुभाषितव्याः । तस्य वस्तुस्य प्रतिनिस्सग्गाय यावन्त्ड़्तीयकं समनुग्राहियमाणा वा समनुभाषियमाणा वा तम्वस्तुं प्रतिनिस्सरॆअ इतं कुशलं नॊ च प्रतिनिस्सरॆंसु तमॆव च वस्तुं समादाय प्रग्ढ़्य तिष्ठॆय संघातिशॆषॊ ।
संघातिशॆष १२: दुर्व्वचकॊ
SC 53 भिक्षुः खॊ पुनदूर्व्वचकजातीयॊ भॊति सॊ उद्दॆशपर्यापन्नॆ हि शिक्षापदॆ हि भिक्षु हि शिक्षायां सहधर्मॆण सहविनयॆन वुच्य मानॊ आत्मानमवचनीयं करॊति । सॊ ऎवमाह । मा मां आयुष्मन्तॊ किञ्चिद्वदथ कल्याणं वा पापकं वा । अहमप्यायुष्मन्तानां न किञ्चिद् प्रच्छॊमि । कल्याणं वा पापकं वा विरमन्वायुष्मन्तॊ मम वचनाय । सॊ भिक्षू भिक्षू हि ऎवमस्य वचनीयॊ मा आयुष्मन्नुद्दॆशपर्यापन्नॆ हि शिक्षापदॆ हि भिक्षू हि शिक्षायां सहधर्मॆण सह विनयॆन वुच्यमानॊ आत्मानमवचनीयं करॊ हि वचनीयम् वायुष्मानात्मानं करॊत्तु भिक्षु पि आयुष्मन्तम्वक्षन्ति शिक्षायां सहधर्मॆण सहविन यॆन आयुष्मानपि भिक्षून्वदन्तु शिक्षया सहधर्मॆण सहविनयॆन । ऎवं सम्वद्धा खॊ पुनस्तस्य भगवतॊ तथागतस्यार्हतः सम्यक् सम्बुद्धस्य यथा यदिदमस्य मन्यस्य वचनीया अन्यॊ न्यापत्ति व्युत्थापनीया । ऎवं च सॊ भिक्षू भिक्षू हि वुच्यमानॊ तं वस्तुं प्रतिनिस्सरॆय इत्यॆतं कुशलं नॊ च प्रतिनिस्सरॆय सॊ भिक्षू भिक्षू हि यावन्त्ड़्तीयकं समनुग्राहितव्यॊ समनुभाषितव्यॊ तस्य वस्तुस्य प्रतिनिस्सग्गाय यावन्त्ड़्तीयकं समनुग्राहियमाणॊ वाभिवस्तुं प्रतिनिस्सरॆय इत्यॆतं कुशलं नॊ च प्रतिनिस्सरॆय तमॆव वस्तुं समादाय प्रग्ढ़्य तिष्ठॆय संघातिशॆषॊ ।
संघातिशॆष १३: कुलदूषकाः
SC 54 भिक्षु खॊ पुनरन्यतरं ग्रामम्वा नगरम्वा निगमम्वा उपनिश्राय विहरन्ति । कुलदूषकाः पापसमाचारास्तॆषान्तॆ पापकाः समाचारा द्ड़्श्यन्तॆ च श्रूयन्तॆ च कुलान्यपि दुष्तानि द्ड़्श्यन्तॆ च श्रूयन्तॆ च कुलदूषकाश्च पुनर्भवन्ति । पापसमाचाराः तॆ भिक्षू भिक्षू हि ऎवमस्य व चनीयाः । आयुष्मन्तानां खलु पापकाः समाचाराः द्ड़्श्यन्तॆ च श्रूयन्तॆ च कुलान्यपि दुष्तानि द्ड़्श्यन्तॆ च श्रूयन्तॆ च । कुलदूषकाश्च पुनरायुष्मन्तः पापसमाचाराः प्रक्रमन्वायुष्मन्तॊ इमस्मादावासादलम्वा इह वासॆनॆति । ऎवं च तॆ भिक्षू भिक्षू हि वुच्यमानास्तॆ भिक्षू तान्भिक्षुनॆ वदॆअ च्छन्दगामी चायुष्मान्तॊ संघॊ दॊषगामी चायुष्मन्तॊ संघॊ मॊहगामी चायुष्मन्तॊ संघॊ भयगामी चायुष्मन्तॊ संघॊ संघॊ च ताहि ताद्ड़्शिकाहि आपत्तीहि । ऎकत्यान् भिक्षून् प्रव्राजॆति ऎकत्यान्भिक्षुन्न प्रव्राजॆति तॆ भिक्षू भिक्षू हि ऎवंमस्य वचनीयाः । मा आयुष्मन्तॊ ऎवं वद न च भिक्षू न संघॊ च्छन्दगामी । न संघॊ दॊषगामी न संघॊ मॊहगामी । न संघॊ भयगामी । न च संघॊ ताहि ताद्ड़्शिकाहि आपत्तीहि । ऎकत्यान्भिक्षून् प्रव्राजॆति ऎकत्यान्भिक्षून्न प्रव्राजॆति । आयुष्मन्तानामॆव खलमापकः समाचारा द्ड़्श्यन्तॆ च श्रूयन्तॆ च कुलान्यपि दुष्तानि द्ड़्श्यन्तॆ च श्रूयन्तॆ च कुलदूषकाश्च पुनरायुष्मन्तः ग्रामसमाचाराः प्रक्रमन्वायुष्मन्तॊ इमस्मादावासादलम्वा इह वासॆनॆति ऎवं च भिक्षू भिक्षू हि वुच्यमानाभिवस्तुप्रतिनिस्सरॆअ इत्यॆतं कुशलं नॊ च प्रतिनिस्सरॆअ तॆ भिक्षू भिक्षू हि यावन्त्ड़्तीयकं समनुग्राहितव्या समनुभाषितव्यास्तस्य वस्तुस्य प्रतिनिस्सग्गाय यावन्त्ड़्तीयकं समनुग्राहियमाणा वा समनुभाषियमाणा वा तं वस्तुं प्रतिनिस्सरॆअ इत्यॆतं कुशलं नॊ च प्रतिनिस्सरॆअ इमॆ च वस्तुं समादाय प्रग्ढ़्य तिष्ठॆय संघातिशॆषॊ ॥
SC 55 उद्दानं ॥ [१] संचॆतनिका [२] हस्तग्रहॊ [३] ऒभाषॊ [४] परिचर्याव्वणनं [५] संचरित्रं [६–७] कुटीविहारॊद्वॆ चा दूतॆन संघस्य च [१०] भॆदायॊपक्रामति [११] तस्य चानुवर्त्तकाः [१२] दुर्व्वचकॊ [१३] कुलदूषकाश्च ॥
SC 56 उद्दिष्ताः ॥ खॊ पुनरायुष्मन्तॊ त्रयॊदशसंघातिशॆषॊ धर्मास्तत्र नव प्रथमापत्तिकाश्चत्वारॊ यावन्त्ड़्तीयका यॆषां भिक्षु अन्यतरामापत्तिमापतित्वा यावन्तकं जानन् प्रति च्छादॆति तावन्तकं तॆन भिक्षुणा अकामपरिवासं परिवसितव्यं । परिवुत्थ परिवासॆन भिक्षुणा उत्तरिं षडाहं भिक्षुसंघॆ मानत्वं चरितव्यं । चिण्णमानत्वॆ भिक्षूः क्ड़्तानुधर्मॊ आहूयन प्रतिवॆद्यॆय अस्या विंशतिगणॊ भिक्षू संघॊ तत्र सॊ भिक्षु आम्रॆयितव्यॊ । ऎक भिक्षुणापि वॊदूनॊ विंशतिगणॊ भिक्षुसंघॊ तं भिक्षुमाम्रॆय सॊ च भिक्षू अनाभ्ड़्तॊ तॆ च भिक्षू गार्ह्याः इयमत्र सामीची ।
SC 57 तत्रायुष्मन्तॊ प्ड़्च्छामि कच्चित्थ परिशुद्धाः द्वितीयं पि आयुष्मन्तॊ प्ड़्च्छामि कच्चित्थ परिशुद्धाः त्ड़्तीयमपि आयुष्मन्तॊ प्ड़्च्छामि कच्चित्थ परिशुद्धाः परिशुद्धा अत्रायुष्मन्तॊ यस्मात्तूष्णीमॆवमॆतं धारयामि ।
२ अनियत रुलॆस्
SC 58 इमॆ खॊ पुनरायुष्मन्तॊ दुवॆ अनियता धर्मा अन्वर्द्धमासं सूत्रॆ प्रातिमॊक्षॆ उद्दॆशमागच्छन्ति ।
अनियत १: प्रतिच्छन्नासनं
SC 59 यॊ पुनभिक्षु मातुग्रामॆण सार्द्धं प्रतिच्छन्नासनॆ अलङ्कर्माणीयॆ ऎकॊयरहॊ निषद्यां कल्पॆय तमॆन श्रद्धॆय वचसा उपासिका द्ड़्ष्ट्वा त्रयाणां धर्माणां मन्यतरान्यतरॆण धर्मॆण वादॆय पाराजिकॆन वा संघातिशॆषॆण वा पाचत्तिकॆन वा निषद्यॊ भिक्षुः प्रतिजानामानॊ त्रयाणां धर्माणामन्यतरान्यतरॆण धर्मॆण कारापयितव्यॊ पाराजिकॆन वा संघातिशॆषॆण वा पाचत्तिकॆन वा यॆन यॆन वा पुनरस्य श्रॆद्दॆय वचसा उपासिका द्ड़्ष्ट्वा धर्मॆण वदॆय तॆन सॊ भिक्षू धर्मॆण कारापयितव्यॊ अयं धर्मॊ अनियतॊ ।
अनियत २: रहॊनिषघां
SC 60 नाहैव खॊ पुनः प्रतिच्छन्नासनम्भवति । नालंकर्मणीयं अलं खॊ पुन मात्ड़्ग्रामं दुस्थूलाय वाचाय ऒभासितुं । पापिकाय मैथुनॊपसंहिताय तथारूपॆच भिक्षू आसनॆ मात्ड़्ग्रामॆण सार्द्धंमॆकॊ ऎकाय रहॊ निषद्यां कल्पॆय तमॆनं श्रद्धॆय वचसा उपासिका द्ड़्ष्ट्वाद्विन्नान्धर्माणां मन्यतरान्यतरॆण धर्मॆण वदॆय संघातिशॆषॆण वा ॥ पाचत्तिकॆन वा निषद्यास्भिक्षुः प्रतिजानमानॊ द्विन्नान्धर्माणामन्यतरान्तरॆण धर्मॆण कारापयितव्यॊ । संघातिशॆषॆण वा । पाचत्तिकॆन वा । यॆन यॆन वा पुनरस्य श्रद्धॆय वचसा उपासिका द्ड़्ष्ट्वा धर्मॆण वदॆय तॆन तॆन सॊ भिक्षू धर्मॆण कारापयितव्यॊ अयं पि धर्मॊ अनियतॊ ॥
SC 61 उद्यानं ॥ [१] प्रतिच्छन्नासनं [२] रहॊनिषघाञ्च ॥
SC 62 उद्दिष्ताः ॥ खॊ पुनरायुष्मन्तॊ दुवॆ अनियता धर्मा स्तत्रायुष्मन्तॊ प्रच्छामि कच्चित्थ परिशुद्धाः द्वितीयम्पि आयुष्मन्तॊ प्ड़्च्छामि कच्चित्थ परिशुद्धास्तुतीयम्पि आयुष्मन्तॊ प्ड़्च्छामि कच्चित्थ परिशुद्धाः परिशुद्धाः अत्रायुष्मन्तॊ यस्मात्तूष्णीमॆवमॆतं धारयामि ॥
३० निःसर्गिक पाचत्तिका रुलॆस्
SC 63 इमॆ खॊ पुनरायुष्मन्तॊ त्रिंशन्निस्सर्गिंक पाचत्तिका धर्मा अन्वर्द्धमासं सूत्रॆ प्रातिमॊक्षॆ उद्दॆशमागच्छन्ति ।
छप्तॆर् १
निस्सर्गिकपाचत्तिक १: दशाहं
SC 64 क्ड़्तचीवरॆ हि भिक्षू हि उद्ध्ड़्तस्मिन्कठिनॆ दशाहपरमं भिक्षुणा अतिरॆकचीवरन्धारयितव्यं । तदुत्तरिन्धारॆय निस्सर्गिक पाचत्तिकं ।
निस्सर्गिकपाचत्तिक २: विप्रवासॊ
SC 65 क्ड़्तचीवरॆ हि भिक्षू हि उद्ध्ड़्तस्मिन्कठिनॆ ऎकरात्रं पि चॆत्भिक्षु त्रयाणां चीवराणां मन्यतरान्यतरॆण विप्रवसॆय अन्यत्र संघसमुतीयॆ निस्सर्गिक पाचत्तिकम् ॥
निस्सर्गिकपाचत्तिक ३: अकालॆ
SC 66 क्ड़्तचीवरॆ भिक्षु हि उद्ध्ड़्तस्मिन्कठिनॆ उत्पद्यॆय भिक्षुस्य अकालचीवरमाकांक्षमाणॆन भिक्षुणा प्रतिग्ढ़्णितव्यं प्रतिग्ढ़्णीत्वा क्षिप्र मॆव तं चीवरं कारापयितव्यं । कारापयतॊ च तस्य भिक्षूस्य तं चीवरं न परिपूरॆय मास परमन्तॆन भिक्षुणा तं चीवरं निक्षिपितव्यं । ऊनस्य पारिपूरीयॆ सन्तीयॆ प्रत्याशायॆ तदुत्तरिन्निक्षिपॆय सन्तीयॆ वा अ सन्तीयॆ वा प्रत्याशायॆ निस्सर्गिक पाचत्तिकम् ।
निस्सर्गिकपाचत्तिक ४: प्रतिग्रहॊ
SC 67 यॊ पुनभिक्षूरन्यातिकायॆ भिक्षुणीयॆ चीवरं प्रतिग्ढ़्णॆय अन्यत्र परिवर्त्तकॆन निस्सर्गिक पाचत्तिकम् ॥
निस्सर्गिकपाचत्तिक ५: धॊवना
SC 68 यॊ पुनभिक्षुरन्यातिकायॆ भिक्षुणीयॆ पुराणचीवरधॊवायॆय वा रंजस्यॆय वा आकॊथॊपॆय वा निस्सर्गिक पाचत्तिकम् ।
निस्सर्गिकपाचत्तिक ६: याचना
SC 69 यॊ पुनभिक्षुरन्यातकं ग्ढ़पतिं वा ग्ढ़पतिपुत्रं वा चीवरं याचॆय अन्यत्रसमयॆ निस्सर्गिक पाचत्तिकम् ॥
SC 70 तत्रायं समयॊ अच्छिन्नचीवरॊ भिक्षूं भवति । अयमत्रसमयॊ ।
निस्सर्गिकपाचत्तिक ७: चिरवरसान्तरॊत्तरं (१)
SC 71 अच्छिन्नचीवरॆण भिक्षुणा क्षमतॆ अन्यातकं ग्ढ़पतिम्वा ग्ढ़पतिपुत्रं वा चीवरं याचितुं । तमॆनमभिभाष्तॊ सम्मतॊ संबहुलॆ हि चीवरॆ हि प्रवारॆय तथा प्रवारितॆन भिक्षुणा सन्तरॊत्तरपरमं चीवरं सादयितव्यं तदुत्तरिं सादियॆय निस्सर्गिक पाचत्तिकम् ॥
निस्सर्गिकपाचत्तिक ८: चिरवरसान्तरॊत्तरं (२)
SC 72 भिक्षुं खॊ पुनरुद्दिश्य अन्यतरॆषां द्विन्नां ग्ढ़िपतिकानां चीवरॆ चॆतापनान्यः अन्यानि उपसंस्क्ड़्तानि भवन्ति प्रतिसंचॆतयितानि इमॆ हि वयं चीवरचॆतापनॆ हि चिवरं चॆतापयित्वा इत्थन्नामं भिक्षुं चीवरॆणाच्छादयिष्यामः । तत्र च भिक्षुः पूर्व्वॆ अप्रवारितॊ उपसंक्रमित्वा विकल्पमापद्यॆय साधु खॊ पुन यूयं मायुष्मन्तॊ इमॆ हि चीवरचॆतापनॆ हि चीवरं चॆतापयित्वा इत्थं नामं भिक्षुं चीवरॆणाच्छादॆथ । ऎवंरूपॆण च उभौ पि सहितौ ऎकॆन कल्याणकामतामुपादाय प्रतिनिष्पन्नॆ चीवरॆ निसर्ग्गिक पाचत्तिकम् ॥
निस्सर्गिकपाचत्तिक ९: विकल्पॆन
SC 73 भिक्षुं खॊ पुनरुद्दिश्य अन्यतरॆषां द्विन्नां ग्ढ़पतिकस्य ग्ढ़पतिनीयॆ च प्रत्यॆक चीवरचॆतापनानि प्रतिसंस्क्ड़्तानि भवन्ति प्रतिसंचॆतापितानि इमॆ हि वयं प्रत्यॆक चीवरचॆतापनॆ हि प्रत्यॆकं प्रत्यॆकं चीवरं चॆतापयित्वा इत्थं नामं भिक्षुं प्रत्यॆकं प्रत्यॆकं चीवरॆणाच्छादयिस्यामः । तत्र च भिक्षुः पूर्व्व अप्रवारितॊ उपसंक्रमित्वा विकल्पमापद्यॆय साधु खॊ पुनस्तमायुष्मन् त्वं च भगिनि इमॆ हि प्रत्यॆक चीवर चॆतापनॆहि प्रत्यॆकं चीवरं चॆतापयित्वा इत्यं नामं भिं प्रत्यॆकं चीवरॆणाच्छादॆथ । ऎवं रूपॆण वा ऎवं रूपॆण वा उभौ पि सहितौ । ऎकॆन कल्याणकामतामुपादाय प्रतिनिष्पन्नॆ चीवरॆ निस्सर्गिक पाचत्तिकम् ॥
निस्सर्गिकपाचत्तिक १०: राजा
SC 74 भिक्षु खॊ पुनरुद्दिश्य अन्यतरॊ राजा वा राजभॊग्यॊ वा दूतॆन चीवरचॆ तापनानि प्रॆषॆय सॊ भिक्षुस्तॆनॊपसंक्रमित्वा तं भिक्षुमॆवं वदॆय इमानि खल्वार्यमुद्दिश्य इत्थन्नामॆन राज्ञा च राजभॊज्यॆन वा दूतॆन चीवरचॆतापनानि प्रॆषितानि तानि आर्यॊ प्रतिग्ढ़्णातु । तॆन भिक्षुणा सॊ दूतॊ ऎवमस्य वचनीयॊ न खॊ पुनरायुष्मन् क्षमतॆ भिक्षुस्य चीवरॆ चॆतापनानि प्रतिग्ढ़्णीतुं । चीवरन्तु वयं प्रतिग्ढ़्णामः कालॆन समयॆन कल्पिकं दीयमानं । ऎवमुक्तॊ सॊ दूतॊ तं भिक्षुमॆव वादयन्ति । पुनरार्य कॆचिद्भिक्षुणां वैयाप्ड़्त्यङ्करॊति । आकांक्षामणॆ न भिक्षुणा सन्ता वैयाप्ड़्त्यंकरं व्यपदिशितव्याः । आरामिका वा ऎतॆ आयुष्मन् भिक्षुणा वैयाप्ड़्त्यंकरायॆ भिक्षुणां वैयाप्ड़्त्यं करॊन्ति । ऎवमुक्तॊ सॊ दूतॊ यॆन वैयाप्रत्यंकरास्तॆनॊपसंक्रमित्वा तन्वैयाप्रत्यंकरानॆवं वदॆय साधु खॊ पुन यूयमायुष्मन्तॊ वैयाप्रत्यंकरा इमॆ हि चीवरचॆतापनॆ हि चीवरं चॆतापयित्वा इत्थं नाम भिक्षुं चीवरॆणाच्छादॆथ । कालॆन समयॆन कल्पिकॆनानवद्यॆन सॊ च दूतॊ तान्वैयाप्ड़्त्यंकरान् संज्ञापयित्वा यॆन सॊ भिक्षुस्तॆनॊपसंक्रमित्वा भिक्षूमॆव वदॆय यॆ खलु आर्यॆण वैयाप्ड़्त्यंकरा व्यपदिष्टास्तॆ मया संज्ञाप्तास्तामुपसंक्रमॆयामि आच्छादयिष्यन्ति । तॆ चीवरॆण कालॆन समयॆन कल्पिकॆनानवद्यॊ न आकांक्षमाणॆन भिक्षुणा चीवरान्विकॆन तॆ वैयाप्ड़्त्यकरास्तॆनॊपसंक्रमित्वा तॆ वैयाप्ड़्त्यंकराः । सक्ड़्त द्वित्थिखुत्तॊ त्रित्थुखुतॊ याचयितव्या विज्ञपयितव्याः । अथॊ आयुष्मन्तॊ भिक्षुस्य चीवरॆण भिसक्ड़्त द्विक्खुत्तॊ त्रिक्खुत्तॊ चॊदयन्तॊ विज्ञापयन्तॊ तं चीवरमभिनिष्पादॆय इत्यॆतत्कुशलन्नॊचॆदभिनिष्पादॆय चतुक्खुत्तॊ पञ्चखुत्तॊ षड्खुत्तॊ परमन्तॆन भिक्षुणा तूष्णीं भूतॆन उद्दॆशॆ स्थातव्यं । चतुक्खुत्तॊ पञ्चक्खुत्तॊ षड्क्खत्तॊ परमं तूष्णीभूतॊ उद्दॆशॆ तिष्ठन्तॊ तं चीवरमभिनिष्पादॆय इत्यॆतत्कुशलं नॊचॆदभिनिष्पादॆय तं दुत्तयन्तॊ वाच्यायमन्तॊ वातं चीवरमभिनिष्पादॆय अभिनिष्पन्नॆ चीवरॆ निस्सर्गिक पाचत्तिकम् । नॊ चॆदभिनिष्पदॆय यॆन सॆतानि राज्ञा वा राजभॊग्यॆन वा इतॆन चीवरचॆतापनानि प्रॆषितानि । तत्र तॆन भिक्षुणा स्वयं वागन्त व्यं । इतॊ वा प्रतिरूपॊ प्रॆषयितव्यॊ यानि ख आयुष्मन्त हि इत्थं नामं भिक्षूमुद्दिश्य इतॆन चीवरचॆतापनानि प्रॆषितानि न ख तानि तस्य भिक्षुस्य किञ्चिदथ्थम्करॊन्ति । युञ्जन्तॆ यः यथैनं सकं धर्म्मा सॊ विप्रणधिशिष्यतीति इयमनुसामीची ।
SC 75 उद्दानं ॥ [१] दशाहं [२] विप्रवासॊ [३] अकालॆ च [४] प्रतिग्रहॊ [५] धॊवना [६] याचना [७–८] चिरवरसान्तरॊत्तरं द्वॆ च [९] विकल्पॆन [१०] राजा च । प्रथमॊ वग्गः ॥
छप्तॆर् २
निस्सर्गिकपाचत्तिक ११: शुद्धकालकानां
SC 76 यॊ पुनभिक्षुः शुद्धकाणकानामॆडकलॊमानांन्नवं सन्थतं कारापॆय निस्सर्गिक पाचत्तिकम् ॥
निस्सर्गिकपाचत्तिक १२: द्वॆ भागा
SC 77 नवं सन्थतं भिक्षुणा कारापयमाणॆनशुद्धकाणकानामॆडकलॊमानां द्वॆ भागा आदयितव्यास्त्ड़्तीयॊ ऒदातिकानां चतुत्थॊ गॊचरिकाणां तदुत्तरिमादियॆय निस्सर्गिक पाचत्तिकम् ।
निस्सर्गिकपाचत्तिक १३: कैशॆयमिश्र
SC 78 यॊ पुनभिक्षूः कौशॆय मिश्राणामॆडक लॊमानान्नवं सन्थतं कारापॆय निसर्गिक पाचत्तिकम् ॥
निस्सर्गिकपाचत्तिक १४: षड्वर्षाणि
SC 79 नवं सन्थतं भिक्षुणा कारापयमाणॆन प्रकामं षड्वर्षाणि धारयितव्यं । ततॊ च भिक्षुः प्रत्यॊत्तरॆण पुराणॆ सन्थतं विसर्ज्जयित्वा वा अविसर्ज्जयित्वा वा अन्यन्नवसन्थतं कारापॆय कल्याणकामतामुपादॆय अन्यत्र समुतीयॆ निस्सर्गिक पाचत्तिकम् ।
निस्सर्गिकपाचत्तिक १५: निषीदनं
SC 80 नवं सन्थतं निषीदनं भिक्षुणा कारापयमाणॆन, ततॊ पुराणसन्थतातॊ समन्तात्सुगतवितस्तिना भागॊ आदयितव्यॊ नवस्य दुव्वण्णीकरणाथ ततॊ च भिक्षुरनादाय नवसंत्थतं निषीदनं कारापॆय निसर्ग्गिक पाचत्तिकम् ॥
निस्सर्गिकपाचत्तिक १६: अध्वानमागॊ
SC 81 भिक्षुस्य खॊ पुनरध्यानमाग्गॆ प्रतिपन्नस्य उत्पद्यॆअ ऎडकलॊमानि आकांक्षमाणॆन भिक्षुणा प्रतिग्ढ़्णितव्यं ह्णिप्रतिग्ड़्त्वा सामं त्रियॊजनपरमं हर्त्तव्यमन्तॆ अन्यस्मिहारकॆ तदुत्तरिं हारॆयमन्तॆ वा अमन्तॆ वा अन्यस्मिहारकॆ निसर्गिक पाचत्तिकम् ।
निस्सर्गिकपाचत्तिक १७: विजटापॆय
SC 82 यॊ पुन भिक्षुरन्यातिकायॆ भिक्षुणीयॆ ऎडकलॊमानि धॊवायॆय वा रंजायॆय वा । विजटापयॆद् वा निस्सर्गिक पाचत्तिकम् ।
निस्सर्गिकपाचत्तिक १८: स्वहस्तं
SC 83 यॊ पुनभिक्षुः स्वहस्तं जातरूपरजतमुद्ग्ढ़्णयॆय वा उद्ग्ढ़्णायॆय अन्तमसतॊ इह निक्षिपॆहीति वा वदॆय । उपनिक्षिप्तं वा सादियॆय निःस्सर्गिक पाचत्तिकम् ॥
निस्सर्गिकपाचत्तिक १९: क्रयविक्रय
SC 84 यॊ पुनभिक्षुरनॆकविधं क्रयविक्रयं व्यवहारं समापद्यॆय संय्यथीदं इमं क्रिण इतॊ क्रिण ऎत्तक सॆत्तकॆ क्रीणाहीति वा वदॆय निःसर्गिक पाचत्तिकम् ॥
निस्सर्गिकपाचत्तिक २०: विक्ड़्तिव्यवहार
SC 85 यॊ पुनभिक्षुरनॆकविधं जातरूपरजतविक्ड़्तिव्यवहारं समापद्यॆय निःसर्गिक पाचत्तिकम् ॥
SC 86 उद्दानं । [११–१२] शुद्धकालकानां द्वॆ भागा [१३] कैशॆयमिश्र [१४] षड्वर्षाणि [१५] निषीदनं [१६] अध्वानमागॊ [१७] विजटापॆय [१८] स्वहस्तं [१९] क्रयविक्रय [२०] विक्ड़्तिव्यवहारॆण ॥ द्वितीयॊ वगः ॥
छप्तॆर् ३
निस्सर्गिकपाचत्तिक २१: पात्र
SC 87 दशाहपरमं भिक्षुणा अतिरॆकपात्रं धारयितव्यं तदुत्तरिं धारॆय निःस्सर्गिक पाचत्तिकम् ॥
निस्सर्गिकपाचत्तिक २२: बन्धनं
SC 88 यॊ पुनभिक्षू उनपञ्चवन्धनवद्धॆन पात्रॆण अन्यं नवं पात्रं पर्यायॆय इमातामुपादाय । तॆन भिक्षुणा तं पात्रं भिक्षूपर्यायॆ निःसरितव्यं । यॊ तहि भिक्षू पर्यायॆ पात्रपर्यन्तॊ भवति । सॊ तस्य भिक्षुस्य अनुप्रदातव्यॊ । ऎवं तॆ आयुष्मान्पात्रॊ भारयितव्यॊ यावद्भॆदन निस्सर्गिक पाचत्तिकम् ।
निस्सर्गिकपाचत्तिक २३: भैषज्ञ
SC 89 यानि खॊ पुनरिमानि गिलानप्रतिपॆषणीयानि भैषजानि भवन्ति । संय्यथीदं सपिस्तैलमधुफाणितं । ऎवं रूपाणि गिलानॆन भिक्षुणामक्ड़्त्याभिग्ढ़ीतानि क्षमतॆ । सप्ताहं सन्निधिकारं परिभुजितं । सन्तशॆषन्निस्सरितव्यं । तदुत्तरितव्यं तदुत्तरिं खादॆय वा भुंजॆय वा सन्तशॆषन्न निस्सरॆय निःस्सर्गिक पाचत्तिकम् ।
निस्सर्गिकपाचत्तिक २४: माच्छॆदॊ
SC 90 यॊ पुनभिक्षुभिक्षुस्य चीवरं दत्त्वा यथादुष्तॊ दॊषात्कुपितॊ अनादमानॊ आच्छान्दॆय वा आच्छान्दापॆय वा आहर ति भिक्षुचीवरं न तॆ ददॆमीति वा वदॆय निःसर्गिक पाचत्तिकम् ॥
निस्सर्गिकपाचत्तिक २५: वर्षाशाष्टिका
SC 91 मासॊ शॆषॊ ग्रीष्माणॊमिति भिक्षुणा वर्षाशाटिका चीवरपर्यॆषितव्यं अर्द्धमासॊ अवशिष्टॊति क्ड़्त्वा मुषितव्यम् ॥ ततॊ च भिक्षुः प्रत्यांतरॆण वर्षाशाटिका चीवरं पर्यॆपॆय क्ड़्त्वा वास्तायॆय निः सर्गिक पाचत्तिकम् ।
निस्सर्गिकपाचत्तिक २६: तन्तुवायॆन (१)
SC 92 यॊ पुनभिक्षूः स्वयं याचिकाय सूत्रन्तन्तुवायॆन चीवरं धुनायॆय निस्सर्गिक पाचत्तिकम् ॥
निस्सर्गिकपाचत्तिक २७: तन्तुवायॆन (२)
SC 93 भिक्षूं खॊ पुनरुद्धिश्य अन्यतरॊ ग्ढ़पतिर्व्वा ग्ढ़पतिपुत्रॊ वा तन्तुवायॆन चीवरं धुनायॆय तॆ ऎव भिक्षूः पूव्वॆ अप्रवारितॊ उपसंक्रमित्वा विकल्पमापद्यॆय साधु खॊ पुनस्तमायुष्मन्निमं चीवरमायतं च करॊहि विस्त्ड़्तं च करॊहि सुवुत्तं च करॊहि । सुतच्छितं च करॊहि सुविलिखितं च करॊहि । अप्पॆव नाम वयं पि तवकिञ्चिदॆव मात्रामुपसंहरॆम । माषकम्वा । माषकार्द्धम्वा पिण्डपात्रम्वा पिण्डपात्राहिम्वा । तत्र च सॊ भिक्षुरॆवं वदित्वा न किञ्चिदॆवमात्रामुपसंहरॆय । माषकम्वा । माषकार्द्धम्वा । पिण्डपात्रम्वा पिण्डपात्राहिम्वा । अभिनिष्पन्नॆ चीवरॆ निसर्गिक पाचत्तिकम् ॥
निस्सर्गिकपाचत्तिक २८: दशाहानागत
SC 94 दशाहानागतं खॊ पुनत्रॆमासं कार्तिकी पौण्णमासी उत्पद्यॆय भिक्षूस्य आत्यायिकं चीवरमत्यायिकं मन्यमानॊ न भिक्षुणा प्रतिग्ढ़्णितव्यं । प्रतिग्ढ़्णित्वा यावन्चीवरदानकालसमयं निक्षिपितव्यं । तदुत्तरिं निक्षिपॆय निसर्गिक पाचत्तिकम् ।
निस्सर्गिकपाचत्तिक २९: उपवर्ष
SC 95 उपवर्ष खॊ पुनः त्रॆमासं कार्तिकी पौण्णमासी भिक्षुचारण्यकॆ शयनासनॆ विहरन्ति । समयॆ सप्रतिभयॆ । सशंक सम्मतॆ । आकांक्षमाणॆन भिक्षुणा त्रयाणां चीवराणामन्यतरान्यतरं चीवरं मन्तरग्ढ़ॆ निक्षिपितव्यं । स्यात्तस्या भिक्षूस्य कॊचिदॆव प्रत्ययॊ तस्माच्चीवराद्विप्रवासाय षडाहपरमन्तॆन भिक्षुणा तस्माच्चीवराद्विप्रवसितव्यं । तदुत्तरिं विप्रवसॆय अन्यत्र दीघीसमुतॆयॆ निस्सर्ग्गिक पाचत्तिकम् ।
निस्सर्गिकपाचत्तिक ३०: परिणामन
SC 96 यॊ पुनभिक्षू जानन् सांधिकां लाभं संघॆ परिणतमात्मनॊ परिणामॆय निस्सर्गिक पाचत्तिकम् ॥
SC 97 उद्दानं । [२१] पात्र [२२] बन्धनं [२३] भैषज्ञ [२४] माच्छॆदॊ [२५] वर्षाशाष्टिका [२६–२७] तन्तुवायॆन द्वॆ [२८] दशाहानागत [२९] मुपवर्ष [३०] परिणामनॆन त्ड़्तीयॊ वगः ॥
SC 98 उद्दिष्ताः । खॊ पुनः रायुष्मन्तॊ त्रिंशन्निःसर्ग्गिक पाचत्तिका धर्म्मास्तत्रायुष्मन्तॊ प्ड़्च्छामिकच्चित्थ परिशुद्धाः द्वितीयम्पि आयुष्मन्तॊ प्ड़्च्छामि कच्चित्थ परिशुद्धाः । त्ड़्तियम्पि आयुष्मन्तॊ प्ड़्च्छामि कच्चित्थ परिशुद्धाः । परिशुद्धात्रायुष्मन्तॊ यस्मात्तूष्णीमॆवमॆतं धारयामि ।
९२ शुद्धपाचत्तिका रुलॆस्
SC 99 इमॆ खॊ पुनरायुष्मन्तॊ द्वानवतिं शुद्धपाचत्तिका धर्मा अन्वर्द्धमासं सूत्रॆ प्रातिमॊक्षॆ उद्दॆशमागच्छन्ति ।
छप्तॆर् १
पाचत्तिक १: म्ड़्षा
संप्रजानम्ड़्षावादॆ पाचत्तिकम् ।
पाचत्तिक २: ऒम्ड़्ष्य
ऒम्ड़्ष्यवादॆ पाचत्तिकम् ।
पाचत्तिक ३: पॆशुन्य
भिक्षुपिशुन्यॆ पाचत्तिकम् ।
पाचत्तिक ४: उखॊटन
SC 100 यॊ पुनभिक्षू जानं संघस्याघॊकरणानि । धर्म्मॆण विनयॆन विहितानि व्युपशान्तानि पुनः कर्म्माय उखॊटॆय इदं पुनः कर्म्मकर्त्तव्यं भविष्यतीति ऎतदॆव प्रत्ययं क्ड़्त्वा अनन्यमिमन्तस्य भिक्षूस्य उखॊटनं पाचत्तिकम् ।
पाचत्तिक ५: धर्म्मॆदॆशना
SC 101 यॊ पुनभिक्षुरकल्पियकारॊ मात्ड़्ग्रामस्य धर्मदॆशॆय उत्तरिच्छहि पञ्चाहि वाचाहि अन्यत्र विज्ञपुरुष पुद्गलॆन पाचत्तिकम् ।
पाचत्तिक ६: पदशॊ
SC 102 यॊ पुनभिक्षूरनुपसंपन्नं पुद्गलं पदशॊ धर्म्मवाचॆय पाचत्तिकम् ।
पाचत्तिक ७: विशॆषण
SC 103 यॊ पुनभिक्षुरनुपसंपन्नस्य पुद्गलस्य सन्तिकॆ आत्मॊपनायिकमुत्तरिमनुष्यधर्म्ममलमार्यज्ञानदलनं द्विशॆषाधिगमम्प्रतिजानॆय इति जानामि इति पश्यामीति भूमि तस्मिं पाचत्तिकम् ॥
पाचत्तिक ८: आरॊचना
SC 104 यॊ पुनभिक्षूर्ज्जानन् भिक्षूस्य दूथूल्लामापत्तिमनुपसंपन्नस्य पुद्गलस्य सन्तिकॆ आरॊचॆय अन्यत्र क्ड़्तयॆ प्रकाशनासम्मुतीयॆ पाचत्तिकम् ।
पाचत्तिक ९: यथासंस्तुत
SC 105 यॊ पुनभिक्षुर्ज्ञानसांधिकॆ लाभॆ भाजीयमानॆ पूर्व्वॆ समनुजॊ भूत्वा पश्चात्खिया धर्म्ममापद्यॆय यथासंस्तुतमॆवायुष्मन्तॊ यानं सांधिकं लाभं संघॆ परिणतं पुद्गलॊ पुद्गलस्य परिणामयतीति पाचत्तिकम् ॥
पाचत्तिक १०: विगर्हण
SC 106 यॊ पुनभिक्षूरन्वर्द्धमासं सूत्रॆ प्रातिमॊक्षॆ उद्दिश्यमानॆ ऎवं वदॆय किं पुनरायुष्मन्तॊ इमॆ हि क्षुद्राश्च क्षूद्रॆ हि शिक्षापदॆ हि उद्दिष्तॆ हि यावदॆव भिक्षुणां कौक्ड़्त्याय विघाताय विलॆखाय संवर्त्ततीति शिक्षाविगर्हणपाचत्तिकम् ॥
SC 107 उद्दानम् । [१] म्ड़्षा [२] ऒम्ड़्ष्य [३] पॆशुन्य [४] उखॊटन [५] धर्म्मॆदॆशना [६] पदशॊ [७] विशॆषण [८] मारॊचना [९] यथासंस्तुत [१०] विगर्हणॆन । प्रथमॊ वग्गः ॥
छप्तॆर् २
पाचत्तिक ११: बीजं
बीजग्रामभूतग्राम पातापनकॆ पाचत्तिकम् ॥
पाचत्तिक १२: अन्यवादं
अन्यवाद विहिंसनकॆ पाचत्तिकम् ॥
पाचत्तिक १३: उध्यायनं
ऒध्यायन क्षीयनकॆ पाचत्तिकम् ॥
पाचत्तिक १४: मञ्च
SC 108 यॊ पुनभिक्षूः सांधिकॆ भिक्षुविहारॆ अद्यवकाशॆ मञ्चम्वा पीठम्वा विशिकरंम्वा चतुरग्रकं वा कुच्चम्वा बिम्बॊहनम्वा प्रज्ञायॆयत्वा वा । प्रज्ञायायत्वा वा ततॊ प्रक्रमन्तॊ न उद्वरॆय वा न उद्वरायॆय वा अनामन्त्रयित्वा वा प्रक्रमॆय पाचत्तिकम् ॥
पाचत्तिक १५: सय्या
SC 109 यॊ पुनभिक्षूः सांधिकॆ भिक्षुविहारॆ अन्तॊशय्यां प्रज्ञायॆत्वा प्रज्ञयायॆत्वा वा । ततॊ प्रक्रमन्तॊ न उद्वरॆय वा न उद्वरायॆय वा अनामन्त्रयित्वा वा प्रक्रमॆय पाचत्तिकम् ॥
पाचत्तिक १६: निकट्टनं
SC 110 यॊ पुनभिक्षू भिक्षूस्य दुष्तॊ दुषान्कुपितॊ अनात्तमनॊ सांधिका भिक्षुविहारा भिक्षून्निकढॆय वा निकढ्ढायॆअ वा अन्तमसतॊ निहि भिक्षूति वा वादॆय पाचत्तिकम् ॥
पाचत्तिक १७: पूर्व्वॊपगतं
SC 111 यॊ पुनभिक्षु सांधिकॆ भिक्षूविहारॆ जानन्भिक्षूणां पूर्व्वप्रज्ञप्ता हि शय्यां हि पश्चादगत्वा मध्यॆ शय्यां प्रज्ञायॆय यस्यॊद्वहिष्यति सॊ प्रक्रमिष्यतीति ऎतदॆव प्रत्ययं क्ड़्त्वा अनन्यमिमं तस्य भिक्षूस्य उद्वाहन पाचत्तिकम् ॥
पाचत्तिक १८: वैहायसं
SC 112 यॊ पुनभिक्षूः सांधिकॆ भिक्षूविहारॊपरि वैहायसं कुटिकायॆ आहत्य पादकॆ मंचॆ वा पीठॆ वा अभिनिषीदॆय वा अभिनिपद्यॆय वा पाचत्तिकम् ॥
पाचत्तिक १९: उदक
SC 113 यॊ पुनभिक्षूज्जानन्सप्राणकॆनॊदकॆन त्ड़्णं वा म्ड़्त्तिकां वा सिंचॆय वा सिंचायॆय वा पाचत्तिकम् ॥
पाचत्तिक २०: छादन
SC 114 महल्लकं भिक्षुणा विहारं छादापयमानॆन यावद्वारकॊषा अगलप्रतिष्ठान मालॊकसन्धिपरिकर्म्ममुपादाय द्वॆ वा त्रयॊ वा च्छादनपर्याया अधिष्ठिहितव्याः । अल्पहरितॆ स्थितॆन तदुत्तरिं अधिष्ठिहॆय अल्पहरितॆ स्थितॊपि पाचत्तिकम् ॥
SC 115 उद्दानं [११] बीजं [१२] अन्यवादं [१३] उध्यायनं [१४] मञ्च [१५] सय्या [१६] निकट्टनं [१७] पूर्व्वॊपगतं [१८] वैहायसं [१९] उदक [२०] च्छादनॆन ॥ द्वितीयॊवगः ॥
छप्तॆर् ३
पाचत्तिक २१: असम्मतॊ
SC 116 यॊ पुनभिक्षू असम्मतॊ भिक्षुणीमॊवदॆय पाचत्तिकम् ।
पाचत्तिक २२: सम्मतॊवपि
SC 117 सम्मतॊवापि भिक्षूः भिक्षूणीमॊवदॆय विकालॆ अस्तंगतॆ सूयॆ अनूहतॆ अरुणॆ पाचत्तिकम् ॥
पाचत्तिक २३: ऒवादॊ
SC 118 यॊ पुनभिक्षू ऒवादप्रॆक्षॊ भिक्षुणी उपाश्रयमुपसंक्रामॆय सन्तं भिक्षूमनामन्त्रयित्वा अन्यत्र समयॆ पाचत्तिकम् ॥
SC 119 तत्रायं समयॊ गिलानाभिक्षुणी ऒवदितव्याः अनुशासितव्याः भवति अयमत्रसमयॊ ॥
पाचत्तिक २४: आमिषं
SC 120 यॊ पुनभिक्षू भिक्षुमैवं वदॆय आमिषहॆतॊ आयुष्मन्भिक्षू भिक्षूणीं ऒवदतीति पाचत्तिकम् ॥
पाचत्तिक २५: निषद्याच
SC 121 यॊ पुनभिक्षू भिक्षूणीय सार्धमॆकॊ ऎकाऎरहॊ निषद्यां कल्पॆय पाचत्तिकम् ॥
पाचत्तिक २६: अध्वानमार्गॊ
SC 122 यॊ पुनभिक्षू भिक्षूणीयसार्धं संविधाय अध्वानमागं प्रतिपद्यॆय अन्तमसतॊ ग्रामान्तरं पि अन्यत्रसमयॆ पाचत्तिकम् ॥ तत्रायं समयॊ मागॊ भवति । सभयॊ सप्रतिभयॊ सासंकसम्मंतॊ अयमत्र समयॊ ।
पाचत्तिक २७: नावा
SC 123 यॊ पुनभिक्षु भिक्षुणीयसार्धं संविधाय ऎकनावां अभिरुहॆय उर्द्धगामिनीम्वा अधॊगामिनीम्वा अन्यत्र तिर्यात्तरणाय पाचत्तिकम् ॥
पाचत्तिक २८: दॆति
SC 124 यॊ पुनभिक्षू अन्यातिकायॆ भिक्षुणीयॆ चीवरं दद्यादन्यत्र पतुन्तकॆन पाचत्तिकम् ॥
पाचत्तिक २९: सीवॆति
SC 125 यॊ पुनभिक्षुरन्यातिकायॆ भिक्षुणीयॆ चीवरं सीवॆय वा सीवायॆय वा पाचत्तिकम् ॥
पाचत्तिक ३०: परिपाचन
SC 126 यॊ पुनभिक्षूर्जानन्भिक्षुणी परिपाचितं पिन्डपात्रं परिभुंजॆय अन्यत्र पूर्व्वॆग्ढ़ी समारम्भॆ पाचत्तिकम् ॥
SC 127 उद्यानं ॥ [२१] असम्मतॊ [२२] सम्मतॊरपि [२३] ऒवादॊ [२४] आमिषं [२५] निषद्याच [२६] अध्वानमार्गॊ [२७] नावा च [२८] दॆति । [२९] सीवॆति [३०] परिपाचनॆन ॥ त्ड़्तीयॊ वर्गः ॥
छप्तॆर् ४
पाचत्तिक ३१: आवसथॊ
SC 128 ऎकाहपरमं भिक्षुणा अगिलानॆन अवसथपिन्डपात्रॊ परिभुंञ्जितव्या तदुत्तरिं परिभुंज्यॆ पाचत्तिकम् ॥
पाचत्तिक ३२: परम्परा
परम्पराभॊजनॆ अन्यत्र समयॆ पाचत्तिकम् ।
SC 129 तत्रायं समयॊ । गिलानसमयॊ चीवरदानकालसमयॊ अयमत्र समयॊ ।
पाचत्तिक ३३: प्रवारणा
SC 130 यॊ पुनभिक्षुर्भुञ्जावीप्रवारितॊ उत्थितॊ आसनातॊ अनतिरिक्तं क्ड़्तं खादनीयं वा भॊजनीयं वा खादॆय वा भुंञ्जॆय वा पाचत्तिकम् ॥
पाचत्तिक ३४: आसदना
SC 131 यॊ पुनभिक्षुजानन्भिक्षू भुक्ताविप्रवारितमुत्थितमासनातॊ आसादनाप्रॆक्षॊ अनतिरिक्तक्ड़्तॆन खादनीयॆन वा भॊजनीयॆन वा उपनिमन्त्रॆय ऎहि भिक्षु खादार्हं भुंजाहीति वा वदॆय भुक्तस्मिं पाचत्तिकम् ॥
पाचत्तिक ३५: अदिन्नं
SC 132 यॊ पुनभिक्षूरदिन्नमप्रतिग्राहितं मुखद्वारिकमाहारमाहारॆय अन्यत्रॊदक दन्तपॊणॆ पाचत्तिकम् ॥
पाचत्तिक ३६: विकालं
विकालाभॊजनॆ पाचत्तिकम् ।
पाचत्तिक ३७: संनिधिं
सन्निधॆकार भॊजनॆ पाचत्तिकम् ।
पाचत्तिक ३८: मन्थां
SC 133 भिक्षुं खॊ पुनः कूलॆ हि उपसंक्रान्तं प्रवारॆत्सुपूवॆहि वा मन्थॆ हि वा तथा प्रवारितॆन भिक्षुणा यावन्त्रिपात्रपूरपरमं ततॊ प्रतिग्ढ़्णितव्यं । प्रतिग्ढ़्णित्वा वहिर्द्वानीहरितव्यं वहिर्द्वानीहरित्वा अगिलानकॆ हि भिक्षू हि सार्धं सम्विभजित्वा खादितव्यं भुंजितव्यं तदुत्तरिं प्रतिग्ढ़्णित्वा वहिर्द्वानीहरित्वा अगिलानकॆ हि भिक्षू हि सार्द्धं सम्विभजित्वा वा असंविभजित्वा वा खादॆव वा भुंजॆय वा पाचत्तिकम् ।
पाचत्तिक ३९: विज्ञप्तिः
SC 134 यानि खॊ पुनरिमानि प्रणीतसम्मतानि भॊजनानि भवन्ति संय्यथीदं सर्पिस्तिलं मधुफाणितं दुग्धं दधि मत्स्यं मासं यॊ पुनभिक्षूरॆवं रूपाणि प्रणीतसम्मतानि भॊजनानि आत्मात्वाय अगिलानॊ कूलॆ हि विज्ञॆपॆत्वा वा विज्ञापयॆत्वा वा खादॆय वा भुंजॆय पाचत्तिंकम् ।
पाचत्तिक ४०: गणभॊजन
गणभॊजनॆ अन्यत्रसमयॆ पाचत्तिकं ।
SC 135 तत्रायं समयॊ गिलानसमयॊ चीवरदानकालसमयॊ अध्वानगमनसमयॊ नावाभिरॊहणसमयॊ महासमयॊ श्रवणभुक्तं अयमत्रसमयॊ ।
SC 136 उद्यानं । [३१] आवसथॊ [३२] परम्परा [३३] प्रवारणा [३४] आसदना [३५] अदिन्नं [३६] विकालं [३७] संनिधिं [३८] मन्थां [३९] विज्ञप्तिः [४०] गणभॊजनॆन ॥ चतुर्थॊ वर्गः ॥
छप्तॆर् ३
पाचत्तिक ४१: क्षॊभिः
SC 137 यॊ पुनर्भिक्षुरात्मार्थाय अगिलानॊ क्षॊभिस्मिन्वितापना प्रॊक्तॊ । त्ड़्णं वा काष्ठं वा गॊमयं वा सकलिकांवा ऒषम्वा संकारम्वा आदपहॆय वा आदहायॆय वा अन्यत्र समयॆ पाचत्तिकम् ।
पाचत्तिक ४२: सहगार
SC 138 यॊ पुनर्भिक्षुरनुपसंपन्नॆन पुद्गलॆन सार्द्धं उत्तरि द्विरात्रं त्रिरात्रं वा सहगारशय्यां कल्पॆय पाचत्तिकम् ।
पाचत्तिक ४३: छन्दम्
SC 139 यॊ पुनर्भिक्षुर्भिक्षूणां कर्मणाच्छन्दन्दत्वा पश्चाद्दुष्टॊ दॊषान्कुपितॊ अनात्तमनॊ ऎवं वदॆय अदिन्नं मॆ च्छन्दॊ दुर्द्दिन्नॊ मॆ च्छन्दॊ अक्ड़्तान्यॆतानि कर्माणि दुष्क्ड़्तान्यॆतानि कर्माणि नाहमॆ तॆषां कर्मणाच्छन्दं दॆमीति वदॆय पाचत्तिकम् ॥
पाचत्तिक ४४: उद्यॊजना
SC 140 यॊ पुनभिक्षू भिक्षूमॆवं वदॆय ऎहि त्वं मायुष्मान्ग्रामं पिन्डाय प्रविशिष्यामः । अहञ्च तॆ तत्र किञ्चिदापयिष्यं । सॊ तत्र तस्य किञ्चिदापयित्वा वा अदापयित्वा वा पश्चादुद्यॊजनं प्रक्षॊ ऎवं वदॆय गच्छ त्वमायुष्मन्नमॆ त्वया सार्धं फासु भवति कथाय वा निषद्याय वा । ऎकस्यै च मम फासु भवति । कथाय वा निषद्याय वा ऎतदॆव प्रत्यॆयं क्ड़्त्वा अनन्यमिमन्तस्य भिक्षुस्य उद्यॊजन पाचत्तिकम् ।
पाचत्तिक ४५: अन्तरायिक (१)
SC 141 यॊ पुनभिक्षु भिक्षूनॆवं वदॆय तथाहमायुष्मान्तॊ भगवता धर्म्मन्दॆशितमाजानामि यथा यॆ इमॆ अन्तरायिका धर्मा उक्ता भगवता तान्प्रतिसॆवतॊ वा नालमन्तरायाय । सॊ भिक्षू भिक्षू हि ऎवमस्य वचनीयॊ मा आयुष्मन्नॆवम्वद मा भगवन्तम् आचक्ष । असता बुद्ध्याही तॆन अन्तरायिका ऎवमायुष्म न्धर्माः समाना अन्तरायिका धर्मा उक्ता भगवता अलञ्च पुनस्तान् प्रतिसॆवतॊ अन्तरायाय । ऎवं च सॊ भिक्षु भिक्षुहि वुच्यमानॊ तं वस्तुं प्रतिनिस्सरॆय इत्यॆतं कुशलान्नॊ च प्रतिनिस्सरॆय । सॊ भिक्षु भिक्षुहि यावन्त्ड़्तीयकं समनुग्राहितव्यॊ समनुभाषितव्यॊ तस्य वस्तुस्य प्रतिनिस्सगाय यावन्त्ड़्तीयकं समनुग्राहियमाणॊ वा समनुभाषियमाणॊ वा तं वस्तुं प्रतिनिस्सरॆय इत्यॆतं कुशलं नॊ च प्रतिनिःसरॆय सॊ भिक्षूः समग्रॆण संघॆन उक्षिपितव्यॊ इमं तस्य भिक्षुस्य उक्षॆपण पाचत्तिकम् ॥
पाचत्तिक ४६: अन्तरायिक (२)
SC 142 यॊ पुन भिक्षुर्जानन्भिक्षु तथा उक्षिप्तं समग्रॆण संघॆन धर्मॆण विनयॆन यथावादिं तथा कारितां पापिकां द्ड़्ष्टिं अप्रतिनिस्सरणं तं अक्ड़्तानुधर्म्मं सभुंजॆय वा संवसॆय वा सहगारशय्याम्वा कल्पॆय पाचत्तिकम् ।
पाचत्तिक ४७: अन्तरायिक (३)
SC 143 श्रमणुद्दॆशॊपि चॆदॆवं वदॆयं त थाहमायुष्मान्तॊ भगवता धर्मदॆशितमाजानामि यथा यॆ इमॆ अन्तरायिका कामा उक्ता भगवता तान्प्रतिसॆवतॊ नालमन्तरायाय सॊ श्रमणुद्दॆशॊ भिक्षूहि ऎवमस्य वचनीयॊ मा आयुष्मन् श्रमणुद्दॆश ऎवम्वद मा भगवन्तमस्याचक्ष असतादुद्ग्ढ़ीतॆन अन्तरायिका ऎवायुष्मन्श्रमणुद्दॆशकामाः । समाना अन्तरायिकाः कामा उक्ता भगवता अलं च पुनस्तान्प्रतिसॆवतॊ अन्तरायाय । ऎवञ्च सॊ श्रमणुद्दॆशॊ भिक्षू हि वुच्यमानॊ तं वस्तु प्रतिनिःसरॆय इत्यॆतं कुशलन्नॊ च प्रतिनिस्सरॆयस्तॊ श्रमणुद्दॆशॊ भिक्षूहि यावन्त्ड़्तीयकं समनुग्राहितव्यॊ समनुभाषितव्यॊ तस्य वस्तुस्य प्रतिनिःस्सगाय यावन्त्ड़्तीयकं समनुग्राहियमाणॊ वा समनुभाषियमाणॊ वा तं वस्तुं प्रतिनिःसरॆय इत्यॆतं कुशलन्नॊ च प्रतिनिःसरॆयः सॊ श्रमणुद्दॆशॊ भिक्षू हि नाशयितव्यॊ अद्यदग्रॆण तॆ आयुष्मन् श्रमणुद्दॆश न चैव सॊ भगवानस्तथागतॊ र्हन्सम्यक् संबुद्धॆ शास्ताव्यपदिशितव्यॊ यं पि च दानि लभसि भिक्षूर्हि सार्धं द्विरात्रं वा त्रिरात्रम्वा सहगारशय्यां सायितॆ अद्यदग्रॆण नास्ति गच्छनस्य चल प्रपलाहि । यॊ पुनभिक्षू जानन्तथार्मशितं श्रमणुद्दॆशं यथावादीन्तथा कारितां पापिकां द्ड़्ष्टिमप्रतिनिःसरन्तं अक्ड़्तानुधर्म्म उपस्थायॆ वा उपलायॆय वा संभुंजॆय वा संवसॆय वा सहगारशय्यां वा कल्पॆय पाचत्तिकम् ।
पाचत्तिक ४८: अक्ड़्तकल्पम्
SC 144 नवचीवरलाभिना भिक्षुणा त्रयाणाम्दुवर्णीकरणानामन्यतरान्यतरं दुर्व्वण्णीकरणसादयितव्यं । नीलम्वा कर्दमम्वा कालश्यामन्वा ततॊ च भिक्षूरनादाय नवं चीवरपरिभुंजॆय पाचत्तिकम् ।
पाचत्तिक ४९: रतनं
SC 145 यॊ पुनर्भिक्षूरन्यत्र अध्यारामॆ वा अध्यावसथॆ वा । रतनम्वा रतनसंमतम्वा उद्ग्ढ़्णाय वा उद्ग्ढ़्णायॆय वा पाचत्तिकम् । आकांक्षमाणॆन भिक्षुणा रतनम्वा रतनसम्मतम्वा । अध्यारामॆ वा अध्यावसथॆ वा उद्ग्ढ़्णीतव्यं वा उद्ग्ढ़्णाययितव्यं वा यस्य भविष्यति सॊ हरिष्यतीति ऎतदॆवप्रत्ययं क्ड़्त्वा अनन्यमियमत्रसामीची ।
पाचत्तिक ५०: स्नान
SC 146 अन्वर्द्धमासं स्नानमुक्तं भगवता अन्यत्रसमयॆ पाचत्तिकम् ।
SC 147 तत्रायं समयॊ द्व्यर्द्धॊ मासॊ शॆषॆ ग्रीष्माणाम्वर्षाणां च पुरिमॊ मासॊ इत्यॆतॆ अर्धातीय मासः परिदाहकालसमयॊ अध्वानगमनकालसमयॊ गिलानसमयॊ कर्मसमयॊ वातसमयॊ व्ड़्ष्टिसमयॊ अयमत्रसमयॊः ।
SC 148 उद्यानम् ॥ [४१] क्षॊभिः [४२] सहगार [४३] च्छन्दम् [४४] उद्यॊजना [४५–४६–४७] त्रयॊऽन्तरायिका [४८] अक्ड़्तकल्पम् [४९] रतनं [५०] स्नानॆन ॥ पञ्चमॊ वग्गः ॥
छप्तॆर् ६
पाचत्तिक ५१: सप्राणकम्
SC 149 यॊ पुनभिक्षु जानिअ प्राणकमुदकं परिभुंजॆय पाचत्तिकम् ।
पाचत्तिक ५२: अवॆलकॊ
SC 150 यॊ पुनभिक्षू अवॆलक स्य वा अवॆलिकाय वा परिव्राजकस्य वा परिव्राजकायॆ वा स्वहस्तं खादनीयम्वा भॊजनीयम्वा दद्यात्पाचत्तिकम् ॥
पाचत्तिक ५३: अनुपखज्जं
SC 151 यॊ पुनभिक्षू जानन्तं भॊजनीयॆ कुलॆ अनुपखज्जासनॆ निषद्यां कल्पॆय पाचत्तिकम् ॥
पाचत्तिक ५४: प्रतिछन्नासनं
SC 152 यॊ पुनभिक्षु जनिअ भॊजनीयॆ कुलॆ प्रतिच्छन्नासनॆ निषद्यां कल्पॆय पाचत्तिकम् ॥
पाचत्तिक ५५: सॆनायां (१)
SC 153 यॊ पुनभिक्षुरुद्यक्तां सॆनाम्दर्शनाय गच्छॆय पाचत्तिकम् ।
पाचत्तिक ५६: सॆनायां (२)
SC 154 स्यात्तस्य भिक्षुस्य क्वचिदॆव प्रत्ययॊसनायाङ्गमनाय द्वि रा त्रम्वा त्रिरात्रम्वा तॆन भिक्षुणासॆनायां वसितव्यं तदुचरीं वसॆय पाचत्तिकम् ॥
पाचत्तिक ५७: सॆनायां (३)
SC 155 तत्रापि च भिक्षु द्विरात्रम्वा त्रिरात्रम्वा सॆनायां वसमानॊ आयूहिकम्वा नियूहिकंम्वा अनॆक व्यूहम्वा ध्वजाम्वा शीर्षम्वा दर्शनाय गच्छॆय पाचत्तिकम् ॥
पाचत्तिक ५८: प्रहरति
यॊ पुनभिक्षु भिक्षुं प्रहरॆय पाचत्तिकम् ।
पाचत्तिक ५९: तलशक्तिका
SC 156 यॊ पुनभिक्षु भिक्षुस्य तलशक्तिकामावर्जॆय पाचत्तिकम् ॥
पाचत्तिक ६०: प्रतिच्छादन
SC 157 यॊ पुनर्भिक्षु जानन् भिक्षूस्य दुस्थूलामापत्तिं क्ड़्तमव्याचीण्णां च्छादॆय सॊ न परॆषामारॊचॆय किन्ति सॆमापरॆ जानन्नॆति अवद्य प्रतिच्छादनॆ पाचत्तिकम् ।
SC 158 उद्यानं ॥ [५१] सप्राणकम् [५२] अवॆलकॊ [५३] अनुपखज्जं । [५४] प्रतिछन्नासनं [५५–५६–५७] सॆनायां [५८] प्रहरति [५९] तलशक्तिका [६०] प्रतिच्छादनॆन ॥ षष्ठॊ वग्गः ॥
छप्तॆर् ७
पाचत्तिक ६१: संचिन्त्य
SC 159 यॊ पुनभिक्षु संचिन्त्य तिर्यग्यॊनिगतं प्राणिनं जीविताद् व्यपरॊपॆय पाचत्तिकम् ।
पाचत्तिक ६२: कौक्ड़्त्य
SC 160 यॊ पुनभिक्षु भिक्षुस्य संचिन्त्य कौक्ड़्त्यमुपसंहरॆय किन्तिस मुहूर्त्तम्पि अफासु भवॆदिति पाचत्तिकम् ॥
पाचत्तिक ६३: अप्रत्युद्धरित्य
SC 161 यॊ पुनर्भिक्षू भिक्षूस्य वा भिक्षुणीयॆ वा श्रामणॆरस्यॆ वा श्रामणॆरीयॆ वा शिक्षमाणायॆ वा चीवरम्दत्वा अप्रत्युद्धरॆय परिभुंजॆय अप्रत्युद्धारपरिभॊगॆ पाचत्तिकम् ॥
पाचत्तिक ६४: अपनिहॆय
SC 162 यॊ पुनर्भिक्षू भिक्षूस्य पात्रिं वा चीवरं वा निषीदनं वा सूचीविग्रहम्वा अपनिहॆयम्वा अपनिहायॆय वा अन्तमसतॊ हास्याञ्चापि पाचत्तिकम् ॥
पाचत्तिक ६५: भिषॆय
यॊ पुनभिक्षू भिक्षूं भीषॆय पाचत्तिकम्
पाचत्तिक ६६: उदकॆ
उदकॆ हस्तसम्मर्दनात् पाचत्तिकम् ॥
पाचत्तिक ६७: अंगुली
अङ्गलिप्रचॊदनात् पाचत्तिकम् ॥
पाचत्तिक ६८: संविधाय
SC 163 यॊ पुनभिक्षू मात्ड़्ग्रामॆण सार्द्धं संविधाय अध्वानमार्गं प्रतिपद्यॆत् अन्तमसतॊ ग्रामान्तरं पि पाचत्तिकम् ॥
पाचत्तिक ६९: सहगार
SC 164 यॊ पुनर्भिक्षू मात्ड़्ग्रामॆण सार्द्धं सहगारशय्यां कल्पॆय पाचत्तिकम् ॥
पाचत्तिक ७०: निषद्य
SC 165 यॊ पुनर्भिक्षू मात्ड़्ग्रामॆण सार्द्धं ऎकॊ ऎकायरहॊ निषद्यां कल्पॆय पाचत्तिकम् ॥
SC 166 उद्यानम् । [६१] संचिन्त्य [६२] कौक्ड़्त्य [६३] मप्रत्युद्धरित्य [६४] कापनिहॆय [६५] भिषॆय [६६] उदकॆ [६७] अंगुली [६८] संविधाय [६९] सहगार [७०] निषद्याय ॥ सप्तमॊ वग्गः ॥
छप्तॆर् ८
पाचत्तिक ७१: ऊनविंशति
SC 167 यॊ पुनर्भिक्षू जानन्तं उनविंशतिवर्षं पुद्गलं भिक्षु उपसंपादॆय सॊ च पुद्गलॊ अनुपसंपन्नॊ तॆ च भिक्षू गार्ह्यां इमंस्तथा भिक्षुणागर्हणं पाचत्तिकम् ॥
पाचत्तिक ७२: स्तैन्यसार्धं
SC 168 यॊ पुनर्भिक्षू जानन्स्तैन्यसार्धॆन सार्धं संविधाय अध्वानमार्गं प्रतिपद्यॆय अन्तमसतॊ ग्रामान्तरं पि पाचत्तिकम् ।
पाचत्तिक ७३: प्ड़्थिवी
SC 169 यॊ पुनर्भिक्षू स्वहस्तप्ड़्थ्वीम् खनॆय वा खनायॆय वा अन्तमसतॊ इह खनॆहीति ऎवं वदॆय पाचत्तिकम् ॥
पाचत्तिक ७४: प्रवारणा
SC 170 चातुर्मासिकं भिक्षुणा प्रत्यॆक प्रवारणा सादयितव्या तदुत्तरिं सादियॆय अन्यत्र पुनः प्रवारणायॆ अन्यत्र यावज्जीविकायॆ पाचत्तिकम् ॥
पाचत्तिक ७५: न शिक्षिष्यं
SC 171 यॊ पुनर्भिक्षू भिक्षू हि ऎवं वुच्यमानॊ इमॆ हि तॆ आयुष्मन् पञ्च हि आपत्तिकायॆ अनध्यावाचाय शिक्षा करणीयॆति । सॊ भिक्षू तां भिक्षुनॆवं वदॆय न यावदहमायुष्मन्तानां वचनॆन शिक्षिष्यं यावदहं न द्रक्ष्यामि स्वविरान्भिक्षून् सूत्रधरान् विनयधरान् मात्ड़्काधरान् मध्यमान्भिक्षून् सूत्रधरान्विनयधरान् मात्ड़्काधरान् नवकान्भिक्षू सूत्रधरान् विनयधरान् मात्ड़्काधरान्नतांस्तावदहमुपसंक्रम्य परिप्ड़्ष्ठिष्यं परिप्रश्नी करिष्यन्ति पाचत्तिकम् ॥ शिक्ष्यकामॆन भिक्षुणा आज्ञातव्यमुपलक्षितव्यमुपधारयितव्यम् ॥
पाचत्तिक ७६: मद्यपान
सुरामैरॆय मद्यपानं पापचत्तिकम् ।
पाचत्तिक ७७: अनादर्यं
भिक्षुनादर्यॆ पाचत्तिकम् ।
पाचत्तिक ७८: उपश्रॊत्र
SC 172 यॊ पुनर्भिक्षू भिक्षू हि कलहजातॆ हि भन्डन जातॆ हि विग्रहविवादापन्नॆ हि विहरन्तॆ हि उपश्रॊत्रस्थानॆ तिष्ठॆय यं ऎतॆ वदिष्यन्ति तं श्रुत्वा उपसंहरिष्यामीति । ऎतदॆव प्रत्ययं क्ड़्त्वा अनन्यमिमन्तस्य भिक्षूस्य उपश्रॊत्रस्थानॆ पाचत्तिकम् ॥
पाचत्तिक ७९: विनिश्चय
SC 173 यॊ पुनभिक्षूः संघॆ विनिश्चयकथा हि वर्त्तमाना हि उत्थायासनात्प्रक्रमॆय सन्तं भिक्षूमनामन्त्रयित्वा अन्यत्र तथारूपॆ अत्यायिकॆ करणीयॆ पाचत्तिकम् ॥
पाचत्तिक ८०: आरण्यक
SC 174 यॊ पुनभिक्षू आरण्यकॆ शय्यासनॆ विहरन्तॊ विकालॆ ग्रामं प्रविशॆय सन्तं भिक्षूमनामन्त्रयित्वा अन्यत्र तथारूपॆ अत्यायिकॆ करणीयॆ पाचत्तिकम् ॥
SC 175 उद्दानं ॥ [७१] ऊनविंशति [७२] स्तैन्यसार्धं [७३] प्ड़्थिवी [७४] प्रवारणा [७५] न शिक्षिष्यं [७६] मद्यपान [७७] मनादर्यं [७८] मुपश्रॊत्र [७९] विनिश्चय [८०] आरण्यकॆन ॥ अष्टमॊ वग्गः ॥
छप्तॆर् ३
पाचत्तिक ८१: सभक्तॊ
SC 176 यॊ पुन भिक्षू सभक्तॊ समानॊ पूवॆ भक्तं पश्चाद्भक्तं वा कुलॆषु चारित्रमापद्यॆय सन्तं भिक्षुमनामन्त्रयित्वा अन्यत्र समयॆ पाचत्तिकम् ॥
SC 177 तत्रायम् समयॊ चीवरदानकालसमयॊ अयमत्रसमयॊ ॥
पाचत्तिक ८२: राज्ञॊ
SC 178 यॊ पुनभिक्षू राज्ञाः क्षत्रियस्य मूर्धा अभिषिक्तस्य जनपदस्थामवीर्यप्राप्रस्य अन्तःपुरं प्रविशॆयानिष्क्रान्तॆ राजानॆ अनिष्क्रान्तॆ अन्तःपुरॆ अनिग्गतॆ हि रतनॆ हि अन्तमसतॊ इन्द्रकीलम्पि अतिक्रमॆय पाचत्तिकम् ॥
पाचत्तिक ८३: सूचीग्ढ़ं
SC 179 यॊ पुनभिक्षू दन्तमयम्वा अस्थिमयम्वा श्ड़्ङ्गमयम्वा सुवण्णमयम्वा रूप्यमयम्वा रतनमयम्वा सूचीविग्रहं कारापॆय भॆदन पाचत्तिकम् ॥
पाचत्तिक ८४: मञ्च
SC 180 मञ्चम्वा पीठम्वा भिक्षुणा कारापयमाणॆन सुगताष्टाङ्गुलप्रमाणाः पादकाः कारापयितव्याः । अन्यत्राट्टनीयॆ तदुत्तरिं कारापॆय च्छॆदन पाचत्तिकम् ॥
पाचत्तिक ८५: तूल
SC 181 यॊ पुनभिक्षू तूल संस्त्ड़्तॆ मंचॆ वा पीठॆ वा अभिनिषीदॆय वा अभिपद्यॆय वा उद्दाल न पाचत्तिकम् ॥
पाचत्तिक ८६: निषीदनं
SC 182 निषीदनं भिक्षुणा कारापयमाणॆन प्रामाणिकं कारापयितव्यम् । तत्रॆदं प्रमाणं दीर्घशॊ द्वॆ वितस्तीयॊ सुगतवितस्तिना तिर्यग् र्द्धमन्यत्र दशवितस्ति कं तदुत्तरिं कारापॆय च्छॆदन पाचत्तिकम् ॥
पाचत्तिक ८७: कन्डु
SC 183 कन्डुमप्रतिच्छादनं भिक्षुणा कारापयमाणॆन प्रामाणिकं कारापयितव्यं । तत्रॆदं प्रमाणं दीर्घशॊ चत्वारि वितस्तीयॊ सुगतवितस्तिना तिर्यग्द्वॆ तदुत्तरिं कारापॆय च्छॆदनपाचत्तिकम् ॥
पाचत्तिक ८८: वर्षाशाष्टिका
SC 184 वर्षाशाष्टिका भिक्षुणा कारापयमाणॆन प्रामाणिका कारापयितव्या तत्रॆदं प्रमाणं दीर्घशॊ षड्वितस्तीयॊ सुगतवितस्तिना तिर्यग् र्द्धतीयं । तदुत्तरिं कारापॆय च्छॆदन पाचत्तिकम् ॥
पाचत्तिक ८९: सुगतचीवर
SC 185 यॊ पुनभिक्षू सुगतचीवरप्रमाणं चीवरं कारापॆय किञ्चितस्य भगवतॆ तथागतस्यार्हतः सम्यक् संबुद्धस्य सुगतस्य सुगतचीवरप्रमाणं दिर्घशॊ नव वितस्तीयॊ सुगतवितस्तिना तिर्यक षड् इदन्तस्य भगवतॊ तथागतस्यार्हतः सम्यक् संबुद्धस्य सुगतस्य सुगतचीवरप्रमाणं ततॊ वा पुनरुत्तरिं कारापॆय च्छॆदन पाचत्तिकम् ॥
पाचत्तिक ९०: अभ्याख्यानं
SC 186 यॊ पुनभिक्षू भिक्षूस्य दुस्तॊ दॊषान्कुपितॊ अनात्तनॊ अमुलकॆन संघातिशॆषॆण धर्म्मॆणानुध्वंसॆय पाचत्तिकम् ॥
पाचत्तिक ९१: परिणामन
SC 187 यॊ पुनभिक्षू जानन् सांधिकं लाभं संघॆ परिणतं पुद्गलॊ पुद्गलस्य परिणामॆय पाचत्तिकम् ॥
पाचत्तिक ९२: अज्ञानक
SC 188 यॊ पुनभिक्षूरन्वर्द्धमासं सूत्रॆ प्रातिमॊक्षॆ उद्दिश्यमानॆ ऎवं वदॆय अद्य पुनरहं जानामि इदानीं पुनरहं जानामि अयम्पि धर्मॊ सूत्रागतॊ सूत्रपर्यापन्नॊ अन्वर्द्धमासं सूत्रॆ प्रातिमॊक्षॆ उद्दॆशमागच्छति यावदहन्नजानामि तावन्नास्तीथं मक्षमापत्तिर्जानॆअ च तॆ भिक्षू तं भिक्षूम् सक्ड़्त्द्वित्थिक्खुत्तॊ त्रिक्खुत्तॊ आगतपूर्व्वं पि सन्निधपूर्व्वं पि कः पुनर्व्वादॊ बहुशॊ नास्ति खॊ पुनस्तस्य भिक्षूस्य अज्ञानॆन मुक्तिः । अथ इयांपि च सॊ भिक्षूरापत्तिमापन्नॊ तु क्षिप्रमॆव यथाधर्म्मं यथाविनयं कारापयितव्यॊ उत्तरिं संमॊहमापादयितव्यॊ तस्य तॆ आयुष्मन् लाभादुर्लब्धायस्त्वं अन्वर्द्धमासं सूत्रॆ प्रतिमॊक्षॊ उद्दिश्यमानॆनास्थीक्ड़्त्वा न मनसि क्ड़्त्वा न सर्व्वचॆतसा समन्वाह्ड़्त्य अवहितश्रॊतॊ सन्क्ड़्त्य धर्मश्ड़्णॊषीति इमन्तस्य भिक्षूस्य सम्मॊहनया पाचत्तिकम् ॥
SC 189 उद्दानम् ॥ [८१] सभक्तॊ [८२] राज्ञॊ [८३] सूचीग्ढ़ं [८४] मञ्च [८५] तूल [८६] निषीदनं [८७] कन्डु [८८] वर्षाशाष्टिका [८९] सुगतचीवर [९०] मभ्याख्यानं [९१] परिणामन [९२] मज्ञानकॆन ॥ नवमॊ वग्गः ॥
SC 190 वग्गाणामुद्दानं [१] म्ड़्षा [२] बीजं [३] असम्मतॊ [४] ऎकाहपरमॊ [५] क्षॊभि [६] सप्राणकं [७] सञ्चिन्त्य [८] उनविंशति [९] सभक्तकॆन ॥ नवमः उद्दिष्टाः ॥
SC 191 खॊ पुनरायुष्मन्तॊ द्वानवति शुद्धपाचत्तिका धर्म्मास्तत्रायुष्मन्तॊ प्ड़्च्छामि कच्चित्थ परिशुद्धा द्वितीयम्पि आयुष्मन्तॊ प्ड़्च्छामि कच्चित्थ परिशुद्धाः । त्ड़्तीयम्पि आयुष्मन्तॊ प्ड़्च्छामि कच्चित्थ परिशुद्धाः परिशुद्धा अत्रायुष्मन्तॊ यस्मात्तूष्णीं मॆवमॆतन्धारयामि ।
४ पातिदॆशनिक रुलॆस्
SC 192 इमॆ खॊ पुनरायुष्मन्तॊ चत्वारः पातिदॆशनिका धर्मा अन्वर्द्धमासं सूत्रॆ प्रातिमॊक्षॆ उद्दॆशमागच्छन्ति ।
प्रातिदॆशनिक १: आरण्यक
SC 193 यॊ पुनभिक्षु आरण्यकॆ शयनासनॆ विहरन्तॊ पूर्व्वॆ अप्रतिसम्वॆदितं वहिद्वा अप्रतिग्ढ़ीतमन्तॆवास वस्तुस्मिन्नगिलानॊ स्वहस्तं खादनीयम्वा भॊजनीयम्वा प्रतिग्ढ़्णित्वा खादॆय वा भुञ्जॆय वा भुक्ताविना तॆन भिक्षुणा प्रतिदॆशयितव्यं । असंप्रॆयम्मॆ आयुष्मन् गार्ह्यम्प्रातिदॆशनिकं धर्म्ममापन्नॊ तं धर्मप्रतिदॆशयामि अयं धर्म्मॊ प्रातिदॆशनिकॊ ॥
प्रातिदॆशनिक २: अन्तरग्ढ़ॆ
SC 194 यॊ पुनभिक्षुरन्यातिकायॆ भिक्षुणीयॆ अन्तरग्ढ़ं प्रविष्तायॆ अगिलानॊ स्वहस्तं खादनीयं वा भॊजनीयम्वा प्रतिग्ढ़्णित्वा खादॆ य वा भुञ्जॆय वा भुक्ता विना तॆन भिक्षुणा प्रतिदॆशयितव्यं । असंप्रॆयम्मॆ आयुष्मन् गार्ह्यम्प्रतिदॆशनिकं धर्म्ममापन्नॊ तं धर्म्मं प्रतिदॆशयामि । अयं पि धर्म्मॊ प्रातिदॆशनिकॊ ।
प्रातिदॆशनिक ३: भिक्षू च निमन्त्रितकाः
SC 195 भिक्षु खॊ पुनरन्तरग्ढ़ॆ निमन्त्रितकान्मुञ्जन्ति तत्र च भिक्षुणी विश्वासमानरूपास्थिता भवति सॊ ऎवमाह इह ऒदनं दॆहि इह सूपं दॆहि इह व्यञ्जनं दॆहीति वदॆय सर्वॆहि तॆ भिक्षू हि सा भिक्षूणी ऎवमस्य वचनीया । आगमय तावत्त्वं भगिनि यावद्भिक्षू भुञ्जन्तीति ऎकभिक्षू पि च तां भिक्षुणीन्नॆवं वदॆय । आगमय तावत्त्वं भगिनि यावद्भिक्षू भुञ्जन्तीति भुक्तावीहि तॆ हि भिक्षु हि प्रतिदॆशयितव्यं । असंप्रॆयम्मॆ आयुष्मन् गार्ह्यम्प्रतिदॆशनिकं धर्ममापन्नॊ तं धर्मं प्रतिदॆशयामि । अयम्पि धर्म्मॊ प्रतिदॆशनिकॊ ॥
प्रातिदॆशनिक ४: शैक्षसम्मत
SC 196 यानि खॊ पुनरिमानि शिक्षसम्मता नि कुलानि भवन्ति । तत्र च भिक्षूः पूर्व्वॆ अप्रवारितॊ उपसंक्रमित्वा स्वहस्तं खादनीयं वा भॊजनीयं वा प्रतिग्ढ़्णित्वा खादॆय वा भुंजॆय वा भुक्ताविना तॆन भिक्षुणा प्रतिदॆशयितव्यं । असंप्रॆयम्मॆ आयुष्मन् गार्ह्यं प्रतिदॆशनिकं धर्ममापन्नॊ तं धर्मं प्रतिदॆशयामि । अयं पि धर्मॊ प्रतिदॆशनिकॊ ॥
SC 197 उद्दानम् ॥ [१] आरण्यक [२] मन्तरग्ढ़ॆ [३] भिक्षू च निमन्त्रितकाः [४] शैक्षसम्मतॆन चत्वारः उद्दिष्टाः ॥
SC 198 खॊ पुनरायुष्मन्तॊ चत्वारः प्रातिदॆशनिका धर्मास्तत्रायुष्मन्तॊ प्ड़्च्छामि कच्चित्थ परिशुद्धाः । द्वितीयम्पि आयुष्मन्तॊ प्ड़्च्छामि कच्चित्थ परिशुद्धाः त्ड़्तीयम्पि आयुष्मन्तॊ प्ड़्च्छामि कच्चित्थ परिशुद्धाः परिशुद्धाः अत्रायुष्मन्तॊ यस्मात्तूष्णीमॆवमॆतं धारयामि ।
६७ शैक्ष रुलॆस्
SC 199 इमॆ खॊ पुनरायुष्मनॊ सातिरॆक पञ्चाषड् शिक्षाधर्म्मा अन्वर्द्धमासं सूत्रॆ प्रातिमॊक्षॆ उद्दॆशमागच्छन्ति ।
छप्तॆर् १
शैक्ष १: निवसनं
SC 200 परिमण्डलन्निवसनं निवासयिष्यामीति शिक्षा करणीया ।
शैक्ष २: प्रावरणं
SC 201 परिमण्डलं चीवरं प्रावरिष्यामीति शिक्षाकरणीया ।
शैक्ष ३: सुसंव्ड़्तॊ
SC 202 स्वसंव्ड़्तॊ अन्तरग्ढ़मुपसंक्रमिष्यामीति शिक्षाकरणीया ।
शैक्ष ४: चक्षूः
SC 203 न उक्षिप्तक्षूरन्तरग्ढ़मुपसंक्रमिष्यामीति शिक्षाकरणीया ।
शैक्ष ५: शब्द
SC 204 अल्पशब्दॊ अन्तरग्ढ़मुपसंक्रमिष्यामीति शिक्षाकरणीया ।
शैक्ष ६: नॊझग्गीका
SC 205 न उझग्गीकाय अन्तरग्ढ़मुपसंक्रमिष्यामीति शिक्षाकरणीया ।
शैक्ष ७: न ऒगुण्ठिका
SC 206 न ऒगुण्ठिकाय अन्तरग्ढ़मुपसंक्रमिष्यामीति शिक्षाकरणीया ।
शैक्ष ८: नॊक्षिप्तिका
SC 207 न उक्षिप्तिकाय अन्तरग्ढ़मुपसंक्रमिष्यामीति शिक्षाकरणीया ।
शैक्ष ९: न उक्कुट्टिका
SC 208 न उक्कुट्टिकाय अन्तरग्ढ़मुपसंक्रमिष्यामीति शिक्षाकरणीया ।
शैक्ष १०: न खम्भ
SC 209 न खम्भक्ड़्तॊ अन्तरग्ढ़मुपसंक्रमिष्यामीति शिक्षाकरणीया ।
शैक्ष ११: न काय
SC 210 न कायप्रचालकमन्तरग्ढ़मुपसंक्रमिष्यामीति शिक्षाकरणीया ।
शैक्ष १२: न शीर्ष
SC 211 न शीर्षप्रचालकमन्तरग्ढ़मुपसंक्रमिष्यामीति शिक्षाकरणीया ।
शैक्ष १३: न बाहुक
SC 212 न बाहुविक्षॆपकमन्तरग्ढ़मुपसंक्रमिष्यामीति शिक्षाकरणीया ।
SC 213 उद्दानम् [१] निवसनं [२] प्रावरणं [३] सुसंव्ड़्तॊ [४] चक्षूः [५] शब्द [६] नॊझग्गीका [७] न ऒगुण्ठिका [८] नॊक्षिप्तिका [९] न उक्कुट्टिका [१०] न खम्भ [११] न काय [१२] न शीर्ष [१३] न बाहुकॆन । प्रथमॊ वग्गः ।
छप्तॆर् २
शैक्ष १४: सुसंव्ड़्तॊ
सुसंव्ड़्तॊ अन्तरग्ढ़ॆ निषीदिष्यामीति शिक्षाकरणीया ।
शैक्ष १५: चक्षुः
SC 214 न उक्षिप्तचक्षू अन्तरग्ढ़ॆ निषीदिष्यामीति शिक्षाकरणीया ।
शैक्ष १६: शब्द
अल्पशब्दॊ अन्तरग्ढ़ॆ निषीदिष्यामीति शिक्षाकरणीया ।
शैक्ष १७: नॊझग्गिका
SC 215 न उझग्गीकाय अन्तरग्ढ़ॆ निषीदिष्यामीति शिक्षाकरणीया ।
शैक्ष १८: न ऒगुण्ठिका
SC 216 न ऒगुण्ठिकाय अन्तरग्ढ़ॆ निषीदिष्यामीति शिक्षाकरणीया ।
शैक्ष १९: नॊक्षिप्तिका
SC 217 न उक्षिप्तिकाय अन्तरग्ढ़ॆ निषीदिष्यामीति शिक्षाकरणीया ।
शैक्ष २०: नॊसक्तिका
SC 218 न ऒसक्तिकाय अन्तरग्ढ़ॆ निषीदिष्यामीति शिक्षाकरणीया ।
शैक्ष २१: न पल्लत्थिका
SC 219 न पल्लत्थिकाय अन्तरग्ढ़ॆ निषीदिष्यामीति शिक्षाकरणीया ।
शैक्ष २२: न खम्भ
SC 220 न खम्भक्ड़्तॊ अन्तरग्ढ़ॆ निषीदिश्यामीति शि क्षा करणीया ।
शैक्ष २३: न हस्तपादकौक्ड़्त्य
SC 221 न अन्तरग्ढ़ॆ निषण्णॊ हस्तं कॊक्ड़्त्यम्वा पादकौक्ड़्त्यम्वा करिष्यामीति शिक्षाकरणीया ।
SC 222 उद्दानं ॥ [१४] सुसंव्ड़्तॊ [१५] चक्षुः [१६] शब्द [१७] नॊझग्गिका [१८] न ऒगुण्ठिका [१९] नॊक्षिप्तिका [२०] नॊशक्तिका [२१] न पल्लत्थिका [२२] न खम्भ [२३] न हस्तपादकौक्ड़्त्यॆन । द्वितीयॊ वग्गः ॥
छप्तॆर् ३
शैक्ष २४: सत्क्ड़्त्य
SC 223 सत्क्ड़्त्य पिण्डपात्रं प्रतिग्ढ़्णिष्यामीति शिक्षाकरणीया ।
शैक्ष २५: समसूप
SC 224 समसूपं पिण्डपात्रं परिभुञ्जिष्यामीति शिक्षाकरणीया ।
शैक्ष २६: न स्तूप
SC 225 न स्तूपकारकं पिण्डपात्रं परिभुञ्जिष्यामीति शिक्षाकरणीया ।
शैक्ष २७: नावकीण्ण
SC 226 नावकीर्ण्णकारकं पिण्डपात्रं परिभुंजिष्यामीति शिक्षाकरणीया ।
शैक्ष २८: नावगन्ड
SC 227 नावगण्डकारकं पिण्डपात्रं परिभुंजिष्यामीति शिक्षाकरणीया ।
शैक्ष २९: न जिह्वा
SC 228 न जिह्वा निचारकं पिण्डपात्रं परिभुंजिष्यामीति शिक्षाकरणीया ।
शैक्ष ३०: नातिमहान्तं
SC 229 नातिमहम्तॆ हि कवडॆ हि पिण्डपात्रं परिभुंजिष्यामीति शिक्षाकरणीया ।
शैक्ष ३१: नानागतं
SC 230 नानागतॆकवडॆ मुखद्वारं विवरिष्यामीति शिक्षाकरणीया ।
शैक्ष ३२: न कवडॊत्क्षॆपक
SC 231 न कवडॊत्क्षॆपकं पिण्डपात्रं परिभुंजिष्यामीति शिक्षाकरणीया ।
शैक्ष ३३: न कवडच्छॆदक
SC 232 न कवडच्छॆदकं पिण्डपात्रं परिभुंजिष्यामीति शिक्षाकरणीया ।
शैक्ष ३४: न सकवडॆन मुखॆन वाचं
SC 233 न सकवडॆन मुखॆन वाच भाषिष्यमीति शिक्षाकरणीया ।
SC 234 उद्दानं ॥ [२४] सत्क्ड़्त्य [२५] समसूप [२६] न सूप [२७] नावकीण्ण [२८] नावगन्ड [२९] न जिह्वा [३०] नातिमहान्तं [३१] नानागतं [३२] न कवडॊत्क्षॆपक [३३] न कवडच्छॆदक [३४] न सकवडॆन मुखॆन वाचं ॥ त्ड़्तीयॊ वग्गः ॥
छप्तॆर् ४
शैक्ष ३५: निर्ल्लॆहाः (१)
SC 235 न पात्रं निर्ल्लॆहकं पिण्डपात्रं परिभुंजिष्यामीति शिक्षाकरणीया ।
शैक्ष ३६: निर्ल्लॆहाः (२)
SC 236 न हस्तनिर्ल्लॆहकं पिण्डपात्रं परिभुंजिष्यामीति शिक्षाकरणीया ।
शैक्ष ३७: निर्ल्लॆहाः (३)
SC 237 नांगुंलिल्लॆहकं पिण्डपात्रं परिभुंजिष्यामीति शिक्षाकरणीया ।
शैक्ष ३८: चुचु
SC 238 न चुच्चूकारं पिण्डपात्रं परिभुंजिष्यामीति शिक्षाकरणीया ।
शैक्ष ३९: सुरुसुरु
SC 239 न सुरुसुरुकारं पिण्डपात्रं परिभुंजिष्यामीति शिक्षाकरणीया ।
शैक्ष ४०: न शुलुशुलु
SC 240 न शुलुशुलुकारकं पिण्डपात्रं परिभुंजिष्यामीति शिक्षाकरणीया ।
शैक्ष ४१: न हस्त
SC 241 न हस्तनिर्द्धूनकं पिण्डपात्रं परिभुञ्जिष्यामीति शिक्षाकरणीया ।
शैक्ष ४२: न सित्थ
SC 242 न सित्थावकारकं पिण्डपात्रं परिभुंजिष्यामीति शिक्षाकरणीया ।
शैक्ष ४३: न ऒध्यायन
SC 243 नातिवॆलापरस्य पात्रन्निध्यायिष्यामि ऒध्यायनकर्मतामुपादायॆति शिक्षाकरणीया ।
शैक्ष ४४: पात्रसंज्ञी
SC 244 पात्रसंज्ञीपिण्डपात्रं परिद्ड़्श्यामीति शिक्षाकरणीया ।
शैक्ष ४५: विज्ञप्ति
SC 245 न अगिलानॊ ऒदनम्वा सूपम्वा व्यञ्जनम्वा आत्मात्वाय कुलॆ हि विज्ञापॆत्वा वा विज्ञापायॆत्वा वा पिण्डपात्रं परिभुंजिष्यामीति शिक्षाकरणीया ।
शैक्ष ४६: च्छादयति
SC 246 नदिन्नदिन्नानिष्ठं जनानि ऒदनॆन प्रच्छादयिष्यामि । भूयॊ आगमनकर्मतामुपादायॆति शिक्षाकरणीया ।
शैक्ष ४७: पात्रॊदक
SC 247 न ससिथाम्यानॊदकं प्ड़्थिव्यान्निषिञ्चिष्यामीति शिक्षाकरणीया ।
शैक्ष ४८: सशित्थॆन
SC 248 न सशित्थॆन पाणिना पानीयस्थालकं प्रतिग्ढ़्णिष्यामीति शिक्षाकरणीया ।
SC 249 उद्दानम् । [३५–३६–३७] त्रयॊ निर्ल्लॆहाः । [२८] चुचु [३९] सुरुसुरु [४०] न शुलुशुलु [४१] न हस्त [४२] न सित्थ [४३] न ऒध्यायन [४४] पात्रसंज्ञी [४५] र्विज्ञप्ति [४६] च्छादयति [४७] पात्रॊदक [४८] ससित्थॆन ॥ चतुथॊ वगः ॥
छप्तॆर् ५
शैक्ष ४९: न थितॊ
SC 250 न थितॊ निषण्णस्य अगिलानस्य धर्म्मन्दॆशयिष्यामीति शिक्षाकरणीया ।
शैक्ष ५०: न निषण्णॊ
SC 251 न निषण्णॊ निषद्यस्य अगिलानस्य धर्मन्दॆशयिष्यामीति शिक्षाकरणीया ।
शैक्ष ५१: उच्चासन
SC 252 न नीचासनॆ निषण्णॊ उच्चासनॆ निषण्णॊ अगिलानस्य धर्मन्दॆशयिष्यामीति शिक्षाकरणीया ।
शैक्ष ५२: उपानह
SC 253 न उपानहारूढस्य अगिलानस्य धर्मन्दॆशयिष्यामीति शिक्षाकरणीया ।
शैक्ष ५३: पादुका
SC 254 न पादुकारूढस्य अगिलानस्य धर्मन्दॆशयिष्यामीति शिक्षाकरणीया ।
शैक्ष ५४: ऒगुण्ठिका
SC 255 न ऒगुण्ठिकाक्ड़्तस्य अगिलानस्य धर्मन्दॆशयिष्यामीति शिक्षाकरणीया ।
शैक्ष ५५: न सन्मुख
SC 256 न संमुखावॆष्ठितस्य अगिलानस्य धर्मन्दॆशयिष्यामीति शिक्षाकरणीया ।
शैक्ष ५६: न ऒसत्तिका
SC 257 न ऒसक्तिकाय निषण्णस्यागिलानस्य धर्मन्दॆशयिष्यामीति शिक्षाकरणीया ।
शैक्ष ५७: न पल्लत्थिकाय
SC 258 न पल्लत्थिकाय निषण्णस्य अगिलानस्य धर्मन्दॆशयिष्यामीति शिक्षाकरणीया ।
SC 259 उद्दानम् ॥ [४९] न थितॊ [५०] न निषण्णॊ [५१] उच्चासन [५२] उपानह [५३] पादुका [५४] ऒगुण्ठिका [५५] न सन्मुख [५६] न ऒसत्तिका [५७] न पल्लत्थिकाय । पञ्चमॊ वगः ।
छप्तॆर् ६
शैक्ष ५८: न शस्त्र
SC 260 न शस्त्रपाणस्य अगिलानस्य धर्मदॆशयिष्यामीति शिक्षाकरणीया ।
शैक्ष ५९: नायुध
SC 261 नायुधपाणिस्य अगिलानस्य धर्मन्दॆशयिष्यामीति शिक्षाकरणीया ।
शैक्ष ६०: दण्ड
SC 262 न दण्डपाणिस्य अगिलानस्य धर्मन्दॆशयिष्यामीति शिक्षाकरणीया ।
शैक्ष ६१: छत्र
SC 263 न छत्रपाणिस्य अगिलानस्य धर्मन्दॆशयिष्यामीति शिक्षाकरणीया ।
शैक्ष ६२: उत्पथ
SC 264 न उत्पथॆन गच्छन्तॊ पथॆन गच्छन्तस्य अगिलानस्य धर्मन्दॆशयिष्यामीति शिक्षाकरणीया ।
शैक्ष ६३: प्ड़्ष्ठतॊ
SC 265 न प्ड़्ष्ठतॊ गच्छन्तॊ पुरतॊ गच्छन्तस्य अगिलानस्य धर्मन्दॆशयिष्यामीति शिक्षाकरणीया ।
शैक्ष ६४: यानं
SC 266 न पादॆन गच्छन्तॊ यानॆन गच्छन्तस्य अगिलानस्य धर्मन्दॆशयिष्यामीति शिक्षाकरणीया ।
शैक्ष ६५: हरितं
SC 267 न हरितॆ त्ड़्णॆ उच्छारं वा प्रश्रावं वा खॆड्डं वासिंहाणं वा अगिलानॊ करिष्यामीति शिक्षाकरणीया ।
शैक्ष ६६: उदक
SC 268 न उदकॆ उच्चारं वा प्रश्रावं वा खॆड्डं वा सिंहाणकं वा अगिलानॊ करिष्यामीति शिक्षाकरणीया ।
शैक्ष ६७: स्थितॆन
SC 269 न स्थितॊ उच्चारम्वा प्रश्रावम्वा अगिलानॊ करिष्यामीति शिक्षाकरणीया ।
SC 270 उद्दानम् ॥ [५८–५९] न शस्त्रायुध [६०] दण्ड [६१] च्छत्र [६२] उत्पथ [६३] प्ड़्ष्ठतॊ [६४] यानं [६५] हरितं [६६] उदक [६७] स्थितॆन । षष्ठॊ वर्गः ॥
SC 271 उद्दिष्ताः खॊ पुनरायुष्मन्तॊ सातिरॆकपञ्चाशत शैक्षाधर्माः । तत्रायुष्मन्तॊ प्ड़्च्छामि कच्चित्थ परिशुद्धाः । द्वितीयम्पि आयुष्मन्तॊ प्ड़्च्छामि कच्चित्थ परिशुद्धाः । त्ड़्तीयम्पि आयुष्मन्तॊ प्ड़्च्छामि कच्चित्थ परिशुद्धाः । परिशुद्धाः अत्रायुष्मन्तॊ यस्मात्तूष्णीमॆवमॆतन्धारयामि ।
७ अधिकरणसमथ
SC 272 इमॆ खॊ पुनरायुष्मन्तॊ सप्त अधिकरणसमथाधर्मा अन्वर्धमासं सूत्रॆ प्रातिमॊक्षॆ उद्दॆशमागच्छन्ति । यॆ उत्पन्नॊत्पन्नानामधिकरणानां शमथाय व्यपशमथाय सन्वक्ड़्तॆ । संय्यथीदं
अधिकरणसमथ १
संमुखविनयॊ शमथॊ ।
अधिकरणसमथ २
स्म्ड़्तिविनयॊ शमथॊ ।
अधिकरणसमथ ३
अमूढविनयॊ शमथॊ ।
अधिकरणसमथ ४
प्रतिज्ञाकारकॊ शमथॊ ।
अधिकरणसमथ ५
तस्य पापॆयसिकॊ शमथॊ ।
अधिकरणसमथ ६
यॊ भूयसिकॊ शमथॊ ।
अधिकरणसमथ ७
त्ड़्णप्रस्तारकॊ च शमथॊ । सप्तमॊ ।
SC 273 उद्दिष्ताः खॊ पुनरायुष्मन्तॊ सप्त अधिकरणसमथाधर्मा सूत्रा युष्मन्तॊ प्ड़्च्छामि कच्चित्थ परिशुद्धाः । द्वितीयं पि आयुष्मन्तॊ प्ड़्च्छामि कच्चित्थ परिशुद्धाः । त्ड़्तीयं पि आयुष्मन्तॊ प्ड़्च्छामि कच्चित्थ परिशुद्धाः । परिशुद्धाः अत्रायुष्मन्तॊ यस्मात्तूष्णीमॆवमॆतं धारयामि ।
दुवॆ धर्माः
SC 274 इमॆ खॊ पुनरायुष्मन्तॊ दुवॆ धर्माः । धर्मॊ अनुधर्मशु अन्वर्धमासं सूत्रॆ प्रातिमॊक्षॆ उद्दॆशमागच्छन्ति ।
SC 275 तत्र धर्मॊ नाम यमुभयतॊ विनयॊ । अनुधर्मॊ नाम या अत्र प्रतिपत्तिः ॥
SC 276 उद्दिष्ताः खॊ पुनरायुष्मन्तॊ दुवॆ धर्माः । धर्मॊ अनुधर्मशु तॆत्रायुष्मन्तॊ प्ड़्च्छामि कच्चित्थ परिशुद्धाः । द्वितीयं पि आयुष्मन्तॊ प्ड़्च्छामि कच्चित्थ परिशुद्धाः त्ड़्तीयम्पि आयुष्मन्तॊ प्ड़्च्छामि कच्चित्थ परिशुद्धाः । परिशुद्धाः अत्रायुष्मन्तॊ यस्मात्तूष्णीमॆवमॆतं धारयामि ।
चॊन्च्लुसिऒन्
SC 277 उद्दिष्टं । खॊ पुनरायुष्मन्तॊ प्रातिमॊक्षस्य वस्तु । उद्दिष्टं निदानं । उद्दिष्टाश्चत्वारः पाचत्तिका धर्माः । उद्दिष्ता त्रयॊदशसंघातिशॆषाः धर्माः । उद्दिष्ताः दुवॆ अनियता धर्माः । उद्दिष्टा त्रिंशन्निसर्गिकपाचत्तिका धर्माः । उद्दिष्ता द्वानवति शुद्ध पचत्तिका धर्माः । उद्दिष्ताः चत्वारः प्रातिदॆशनिका धर्माः । उद्दिष्ताः सातिरॆकपश्चाषड् शैक्षा धर्माः । उद्दिष्तास्सप्तधिकरणशमथाधर्माः । उद्दिष्ता दुवॆ धर्माः । धर्मॊ अनुधर्मशु । ऎतकॊयं पुनस्तस्य भगवतॊ तथागतस्यार्हतः सम्यक् संबुद्धस्य धर्मविनयॊ प्रातिमॊक्षसूत्रागतॊ सूत्रपर्यापन्नॊ यॊ वा अन्यॊपि कश्चिद्धर्मस्य अनुधर्मॊ तत्र समग्रॆ हि सर्व्वॆ हि सहितॆ हि संमॊदमानॆ हि अविवदमानॆ हि ऎकॊद्दॆशॆ हि क्षीरॊदकी क्ड़्तॆहि शास्तुः शासनं दीपयमानॆ हि । सुखञ्च फासुञ्च विहरन्तॆ हि अनध्यावाचाय शिक्षाकरणीया ।
चॊन्च्लुदिन्ग् वॆर्सॆस्
SC 278 क्षान्तिः परमन्तपॊ तितिक्षा निर्व्वाणं परमं वदन्ति बुद्धाः
नहि प्रव्रजितः परॊपघाती श्रवणॊ भॊति परान्विहॆठयन्तः
SC 279 इदम्तस्य भगवतॊ विपश्चितस्य तथागतस्यार्हतः सम्यक्संबुद्धस्व अचिराभिसंबुद्धस्य निरर्ब्बुदॆ भिक्षुसंघॆ संक्षिप्तॆन प्रातिमॊक्षं सुभाषितम् ॥
SC 280 आरॊपवादी अपरॊपघाती प्रतिमॊक्षॆ च सम्वरॆ मात्रज्ञता च
भुक्तिस्मिं प्रान्तञ्च शयनासनं अधिचित्तॆ चायॊगॊ ऎतं बुद्धानुशासनं
SC 281 इदं तस्य भगवतॊ शैक्षिस्य तथागतस्यार्हतः सम्यक्संबुद्धस्य अचिराभिसंबुद्धस्य निरर्ब्बुदॆ भिक्षुसंघॆ संक्षिप्तॆन प्रातिमॊक्षं सुभाषितम् ॥
SC 282 अधिचॆतसि मा प्रमाद्यतॆ मुनिनॊ मौनपदॆषुशिक्षतः
शॊकाः न भवन्ति तायिनॊ उपशान्तस्य सदास्म्ड़्तीमतः
SC 283 इदं तस्य भगवतॆ विश्वभुवस्य तथागतस्यार्हतः सम्यक् संबुद्धस्य निरर्ब्बुदॆ भिक्षुसंघॆ संक्षिप्तॆन प्रतिमॊक्षं सुभाषितं ॥
SC 284 सर्व्व पापस्याकरणं कुशलस्यॊपसंपदा
सुचित्तॆ पर्यॊदमनं ऎतद् बुद्धानुशासनम्
SC 285 इदन्तस्य भगवतॊ क्रुक्रुच्छन्दस्य तथागतस्यार्हतः सम्यक् संबुद्धस्य अचिराभिसंबुद्धस्य निरर्ब्बुदॆ भिक्षुसंघॆ संक्षिप्तॆन प्रतिमॊक्षं सुभाषितं ॥
SC 286 यथाहि भ्रमरॊ पुष्पम्वण्णगन्धगहॆण्यं
परैति रसमादाय ऎवं ग्रामॆ मुनिश्चरॆत् ।SC 287 न परॆषां विलॊमानि न परॆषां क्ड़्ताक्ड़्तम्
आत्मनस्तु समीक्षॆत् क्ड़्तान्यक्ड़्तानि च
SC 288 इदन्तस्य भगवतॊ कॊनाकमुनिस्य तथागतस्यार्हतः सम्यक्संबुद्धस्य अचिराभिसंबुद्धस्य निरर्ब्बुदॆ भिक्षुसंघॆ संक्षिप्तॆन प्रतिमॊक्षं सुभाषितम् ।
SC 289 नास्ति ध्यानमप्रज्ञस्य प्रज्ञानास्ति अध्यायतॊ
यस्य ध्यानञ्च प्रज्ञा च स वै निर्वाणस्य अन्तिकॆ
SC 290 तत्रायमादि भवति । इह प्रज्ञस्य भिक्षुणॊ इन्द्रियैगुप्तिः संज्ञप्तिः प्रातिमॊक्षॆ च संवरॊ ॥
SC 291 नित्यं भजॆत् कल्याणं शुद्धाजीवमतन्द्रितं
प्रतिसंस्तरवत्ति च अचारकुशलॊसि या
ततः प्रामॊद्य बहुलॊ भिक्षुर्निर्वाणस्यॆव अन्तिकॆ ॥
SC 292 इदं तस्य भगवतः काश्यपस्य तथागतस्यार्हतः सम्यक्संबुद्धस्य अचिराभिसंबुद्धस्य निरर्ब्बुदॆ भिक्षुसंघॆ संक्षिप्तॆन प्रातिमॊक्षं सुभाषितम् ॥
SC 293 चक्षुषा संवरः साधुः साधुः श्रॊत्रॆण संवरः
घ्राणॆन संवरः साधुः साधुजिह्वाय संवरःSC 294 कायॆन संवरः साधु मनसा साधु संवरः
सर्वत्र संव्ड़्तॊ भिक्षुः सर्वदुःखात्प्रमुच्यतॆ
SC 295 इदन्तस्य भगवतः शाक्यमुनॆः शाक्याधिराजस्य तथागतस्यार्हतः सम्यक् सम्बुद्धस्य अचिराभिसंबुद्धस्य निरर्ब्बुदॆ भिक्षुसंघॆ संक्षिप्तॆन प्रतिमॊक्षं सुभाषितम् ।
SC 296 ऎतानि प्रतिमॊक्षाणि संबुद्धानां शिरीमतां । किर्तीताः ॥॥॥॥॥॥॥॥॥॥॥॥॥॥॥॥॥॥॥॥॥॥॥॥॥। मं ॥॥॥॥॥॥॥॥॥॥॥॥॥॥॥॥॥॥॥।
SC 297 [१] विपश्वी आनायवद्यञ्च [२] शिखी प्रकाशयति अधिचित्तञ्च [३] विश्वभुः । अकरणञ्च पापानां [४] क्रुक्रुच्छन्दः । दुर्याञ्च [५] कॊनाकमुनिः । [६] ध्यानानि च काश्यपॊ प्रकाशयति [७] संवरं शाक्यमुनॆः । ऎतॆ सप्तदशबला । महाप्रज्ञा अमितबुद्धी सप्तानां सम्यक् संबुद्धानां ॥॥ ना ॥॥ श्या ॥॥ धिपतीनां धर्माख्यानानि उक्तानि । उद्दिस्तं प्रातिमॊक्षसूत्रं । क्ड़्तं संघॆन यॊ च ध ॥॥ आर्याः ॥॥ पालयन्तु । समाप्तं । प्रातिमॊक्षसूत्रं आर्यमहासांघिकानां लॊकॊत्तरवादिनां माध्याद्दॆशिकानां पाठि ॥॥ । यॆ धर्महॆतुप्रभवा तं पि तथागतॊ अवदत्तॆषाञ्च यॊनिरॊधं ऎवं वादी महाश्रवणः । यॆ धर्म्मॊ यं प्रवरमहायान पयिश्य शाक्यभिक्षुलॊक ॥॥ ।
शाक्यभिक्षु श्रीविजयभद्रलिखितमिदम्